Hurrengo hamarkadan, 60 urtetik gorako pertsonak mila milioira igoko dira. 15 urtetik beherakoak ere baino gehiago izango dira. Zifra horien aurrean, kezka eta beharretako bat zahartze aktiboa lortzea da. Adinekoen elkarteek diotenez, giltzarrietako bat jarrera positiboa izatea da, baina, gainera, EROSKI CONSUMErek dekalogo bat egin du hainbat txostenetan eta arlo horretan lan egiten duten erakundeek jasotako gomendioei buruz.
Zahartze aktiboaren dekalogoa
1. Jarrera positiboa. Pentsiodunen Batasun Demokratikoak (UDP) hamar bat iragarki grabatu ditu erakundeko erretiratu eta pentsiodun boluntarioek, “zahartze osasuntsua nola gauzatu” adierazten dutenak. Bideo horiek “Zure esku dago” kanpainaren zati dira, eta mezu argi bat zabaltzen du: “Zahartzea saihestezina da, nola egiten duzu zure esku”. “Pertsona bakoitzaren esku dago zahartze-prozesuari aurre egitea, eta jarrera positiboa izatea funtsezkoa da bizi-aldi hori ahalik eta atsegingarriena izan dadin”, azaldu du erakundeak.
2. Lidergo aktiboa. Adineko pertsonak aldaketa-eragile izan daitezke. MMEren Gizarte Babeserako Fundazioak eta hainbat erakundetako aditu-talde batek (Seniors Kooperazio Teknikorako SECOT) egindako txosten batek nabarmentzen du lider natural asko, erretiratzen direnean, “rol pasiboagoa izatera pasatzen direla”. Hala ere, lider izateari eusteaz gain, beren balioa aitortzen laguntzen die, baizik eta beste pertsona batzuk imitatzera eta aktiboak izatera bultzatzen ditu, “eskatu, proposatu eta jardun”. Txostenak ‘Adineko Pertsonen Partaidetzarako eta Gidaritzarako 10 proposamen’ izenburua du eta beste hainbeste ideia jasotzen ditu “gizartean adineko pertsonen partaidetza eta lidergoa bultzatzeko”, SECOT gogoratzen du.
3. Ikasteko prest egotea. Ikasteko interesa ez da ikastearen edo aztertzearen sinonimoa, baizik eta “osasun-egoera ona mantentzea eta gizartea laguntzen jarraitzeko aukera ematen duten kezkak garatzea”. Bizitza osoan ikasten da, eta horrek lagundu egiten du “gaitasun pertsonalak eta profesionalak” hobetzen eta “pertsonak modu aktiboan eta produktiboan ematen” bere ingurunean.
4. Boluntario lanetan parte hartzea. Borondatezko erretiratuak baliagarri eta aktibo sentitzen dira, errutina eta asperdura saihesteaz gain. Adineko pertsonek beren esperientzia eta jakinduria jar diezaiekete gazteei beren negozioetan aholkatu, adineko pertsonei lagundu, egoitzetan lagundu eta beste jarduera mordo batean parte hartzeko.
5. Erakunde bateko kide izatea. “Adineko erakundeen interesak hobekien adierazten dituztenak” ideiatik abiatuta, erakunde horietako batean parte hartzeak lagundu egiten die adinekoei gizartearen parte aktiboa izaten eta beren interesak defendatzen. UDPk CIsen datuak nabarmentzen ditu; horien arabera, “65 urtetik gorakoen% 22,6k edozein motatako elkarteren bateko kide dela adierazten du, eta, batez bestekoaren% 34,7”. Oraindik gutxi dira gizarte-erakundeekin konpromisoa hartzen dutenak beren onurarako.
6. Ariketa fisikoa egitea. Zahartze osasuntsua dela eta, ohiko jarduera fisikoa egin behar da. Beharrezkoa da egunero adineko pertsonak mugitu daitezen. Paseoa, mantenimenduko gimnasia mota bat, igerilekuan denbora bat, bira bizikletan… Ariketa fisikoa ona da hezurrentzat, giharrentzat eta organismoarentzat oro har, baita egoera psikologiko onerako ere. Sedentarismoak, aldiz, gaixotasunak garatzen laguntzen du, eta, kasu batzuetan, kroniko bihurtzen dira.
7. Laguntza teknikoak eta laguntza-laguntzak izatea. Iragan udan Santanderren Imsersok eta Menéndez eta Pelayo Nazioarteko Unibertsitateak (UIMP) antolatutako “Zahartze Aktiboa eta Gizarte Konpromisoa” izeneko topaketan, helburu horretarako hainbat gogoeta jarri ziren agerian. Horien artean, azpimarratu zuen “erabiltzaile izan daitezkeenen eskakizunekin bat datozen teknologia eta produktu lagungarriak garatzen aurrera egin behar dela”, eta, horregatik, produktu berrien diseinu-prozesuetan parte hartzea defendatu zen. Adibidez, erabilera errazeko produktuak dira, “sinplifika” zigilua dutenak, adinekoen beharren arabera diseinatu direlako adierazle bat.
8. Lana eta erretiroko adina. Nahiz eta uste den zahartze aktiboarekiko kezka lanean hasten denean hasten dela, benetan egoera hori adin-kontua baino gehiago da. Lanean aktibo egoteak lagungarri izaten laguntzen du, ingurune horretako pertsonekin harremanak izaten eta mantentzen. Gainera, txosten horrek gomendatzen du bizitza osoan ohitura osasuntsuak mantendu behar direla, erretiroa egoera onean izateko. Santanderren bildutako adituek gaineratu zuten, gainera, horrek ez duela behartu behar, baizik eta lortu nahi duela; izan ere, “giza kapital kalkulaezina alferrik galtzen da eta desintegrazio eta gizarte-bazterketako egoerak sortzen dira”.
9. Landa-ingurunean isolamenduaren aurka borrokatzea. Landa-inguruneko zahartze aktiboa desiragarria eta posiblea da. Landa-eremuek isolamenduaren biktima izateko aukera gehiago dutenez, adinekoen autonomia handiagoa sustatu behar da, eta hurbileko eremuetan bizi direnen laguntza handiagoa. Independentzia zenbat eta gehiago sustatu, orduan eta aukera handiagoa izango da adineko pertsonak zahartzaroko etapara baldintza hobeetan iristea. Landa-eremuetan antolatzen diren aisialdi-jarduerak tresna egokiak dira beren gaitasunak indartzeko eta autonomia-egoera bat bultzatzeko.
10. Ezgaitasuna duten pertsonentzako arreta. Pertsona desgaituek, sarritan, gainerako populazioak baino azkarrago zahartzen dira. Zahartze goiztiarra adimen-minusbaliotasunarekin lotuta dago, eta horrek bizi-itxaropena eta jarduera laburtu egiten ditu. Baina zerbait egin daiteke. Pertsona horiei osasuna prebenitzeko programak eskuratzen lagundu behar zaie. Batez ere, 40 urtetik aurrera %60k gehiegizko pisua edo obesitatea izatea eta lautik hiruk ez dute ariketa fisikorik egiten. Aisialdi inklusiboa parte-hartzea, harremanak eta jarduera sustatzeko aukera bat da, eta urteak igaro ahala mantenduko da. Batez ere, 45 eta 65 urte bitarteko pertsonak zaindu behar dira; izan ere, aldi horretan hasten dira hondatze-prozesuak, eta zahartzearen seinaleak mantsotu egin behar dira, bizi-kalitate hobea lortzeko.
