Adimen-urritasuna duten pertsonen aldeko erakundeen Espainiako Konfederazioak (FEAPS) kalkulatu du familiek aurre egin behar dieten gehiegizko ahalegina, desgaitasun horiek dituen pertsona bati laguntzeko: batez beste, 24.237 euro urtean. Erakunde honen esanean, “Autonomia Pertsonalaren Legean murrizketak egiteak, komunitate askotan oinarrizko gizarte-zerbitzuak ordaintzeak, eta, orobat, laguntzarik ez emateak gizarte-bazterkeriako arrisku argia duten pertsonak eta haien familiak jartzen dituzte”. Jarraian, FEAPSek egoera horren berri ematen duen txostenaren xehetasunak jaso dira.
Urteko gastua ezgaitasun mailaren arabera
Murrizketa sozialek eta Autonomia Pertsonala Sustatzeko Legearen koordainketa-sistemak areagotu egin dute adimen-ezintasuna duten pertsonen edo beren ardurapeko garapenaren egoera. Guztira, urtean batez beste 24.237 euro gastatu behar dira artatzeko, nahiz eta kopurua aldatu egiten den pertsonaren ezgaitasun-mailaren eta jasotako konpentsazio-neurrien arabera:
- Muga:% 50 I. gradua: 10.188 euro urtean.
- I. gradua: 16.082 euro urtean.
- II. gradua: 24.562 euro urtean.
- III. gradua egoitzan: 10.921 euro urtean.
- III. gradua etxean: 47.129 euro urtean.
Ordainketa ekonomiko hori FEAPSek egin du, “Adimen-urritasunak edo garapenak familian eragiten duen gehiegizko ahalegina, Espainian 2014” txostenean, Zohar Consultoría&Marketing Social lanarekin. Hor sartzen dira gastu hori egiteko arrazoiak. Hiru dira:
- 1. Adimen-minusbaliotasuna duten pertsonen diru-sarrera txikiagoak, lau pertsonatik batek bakarrik egiten baitu lan. Portzentajean, jarduera-tasa %28koa da, langabezia-tasa %35ekoa, eta batez besteko soldata adimen-minusbaliotasunik ez duen pertsona batena baino %56 txikiagoa.
- 2. Norberaren ezgaitasunetik eratorritako kostu espezifikoak. Farmazia-, garraio-, aisia- eta zainketa-kostuen igoera erregistratu da, batez ere laguntza-premia handienak dituzten pertsonei eragiten diena. Hala badagokio, 2.609 euroraino irits daitezke.
- 3. Gizarte zerbitzuen ordainketa. Koordainketa aplikatzen den autonomia-erkidegoetan, hau da, ekonomiaren gehiegizko ahaleginaren% 24. Desgaitasunen bat duten pertsonen batez besteko errenta 6.960 eurokoa da urtean. Kopuru horretatik 864 euro ordaindu behar dira urteko zentro batean, eta 5.760 euro urtean, egoitza batean. Horregatik, konpentsazio-neurriak ez direla nahikoak ulertzen da.
Familientzako ondorioak
Txostenak ohartarazi du ahalegin ekonomiko horrek familien egoera okertzen duela, eta horren erosteko ahalmena gutxitu egiten dela. Unitate bakoitzaren abiapuntuaren arabera, okertze horrek familiak pobretzea eta gizartean baztertuta geratzeko arrisku larria ekar ditzake. Izan ere, kostua ez da ekonomikoa bakarrik, horrek dakarren ordainagatik, baizik eta familiek etxetik kanpo lan egiteko dituzten aukerak mugatzen ditu.
Ezintasuna duen senideari laguntza emateak lan-aukerak galtzea edo lanaldia murrizteko beharra dakar.
Adimen-minusbaliotasuna duen pertsona batek behar duen laguntza, batzuetan, lan-aukerak galtzea edo lanaldia murrizteko beharra izaten da, pertsona ezinduari lagundu behar baitio eta zainketaz arduratzen den beste pertsona baten zerbitzuak ordaintzeko baliabide ekonomikorik ez duelako. Pertsona egoitza batean hartzen bada, familiakoek denbora dute lan egiteko. Guztira, ezintasun mailaren arabera, gutxienez hilean 61,1 ordu behar dira I. graduko ezgaitasunerako, 251,4 ordu hileko, III. graduko ezgaitasun batentzat, pertsona etxean bizi denean.
Hori guztia dela eta, FEAPSek lege-aldaketa bat proposatzen du adimen-ezintasuna duten pertsonen beharrei erantzuteko, edo, bestela, koordainketa garatzeko eta erretiratzeko, oinarrizko gizarte-zerbitzu oinarrizkoenetan aplikatzeko “erabat deuseztatzen baitu Espainiako politika soziala”.
Desgaitasuna duten Pertsonen Ordezkarien Espainiako Batzordeak (CERMI) “Ez al al coprecio confiscatorio” herri-ekimena aurkeztu du (#Ez COCO Konfiskatorioa) amaiera emateko. Ezgaitasunen bat duten erakundeak (FEAPS, adibidez) elkartu egin dira ekimen horretan, eta familiek ezgaitasunen bat duten pertsonek eskatzen dituzten zerbitzuen zati bat ordaindu behar ez dutela adierazi dute.
Helburua da “Autonomia Pertsonaleko Legea aldatzea, koordainketa bidezko irizpide batzuk ezartzeko, babes sozialaren mende dauden pertsonak kanporatu ez ditzaten”. Guztira, ekimena abalatzeko 500.000 sinadura behar dira. CERMIk honako hau eskatzen du: “ahalmen ekonomikoarekiko irizpide argiak, justuagoak eta berdinak izatea, eta pertsona onuradunek, emakume eta gizon desgaituek eta adineko adinekoek beregaintasun pertsonala eta mendekotasunari arreta ematea”.
