Internetek modu askotara aldatzen ditu kontsumitzaileen ohiturak. Produktu eta zerbitzuetara berehala sartzeko aukera ematen du, baina une batez gelditu eta eskuan datuekin gogoeta egiten uzten dio, baita hainbat eskaintza konparatzen edo alternatiba berriak erraz bilatzen ere. Esaten denez, Sarea jendarteratu baino lehen, ekonomia besteen beharra ustiatzean oinarritzen zen, leku eta informazio jakin batzuetara iristeko ezintasunean; orain, berriz, badirudi gehiegizko ugaritasuna antolatzea errentagarria den eredu baterantz doazela, eta eskaintza handiaren artean kontsumitzaileari erabakiak erraztea. The Cocktail Analysis aholkularitza-enpresako kideek urteak daramatzate joera horiek aztertzen, eta urtero islatzen dituzte Televidente 2.0 txostenetan. Horietan ikusten da kontsumo-ohituren, marken boterearen edo teknologia eta aparatu berrien integrazioa eragiten duten aldaketen bilakaera. Felipe Romero, enpresako bazkide zuzendaria, azterketa horien arduradunetako bat da.
Teknologia berrietan, kontsumo-joeretan eta komunikazioan espezializatutako ikerketa-agentzia gara. Gure ohiko lana inkestak, elkarrizketak, fokus-groupak, markei buruzko Interneteko diskurtsoaren azterketa eta abar dira.
Oro har, erakunde handientzat, komunikabideentzat, Interneteko berariazko aktoreentzat (Google, Telefónica edo Microsoft) eta publizitate-agentzientzat.
2006az geroztik urtero egiten dugun azterketa da. 2006an leiho berriak zirela eta nola kontsumitzen zen aztertu zuen: Internet, mugikorra, deskargak, etab. Pixkanaka, ikus-entzunezko ekosistemaz hitz egiteko birplanteatu beharra zegoela ikusi genuen, plataforma jakin batean kontsumitutakoak gainerakoekin zerikusia baitzuen. Horrela, oraintxe bertan, edozein leiho eta plataformaren gaineko ikus-entzunezko kontsumoa aztertzen duen azterlana da: Internet, LTD, ordainpeko telebista, deskargak, streaming-a, etab.
“Teknologiak kontsumo “merkea” eragiten du, aisialdiko beste aukera batzuen aldean”
Zehatzak izateko, ikus-entzunezko kontsumoa bultzatzen duen “azpiegitura” teknologikoa handitu egiten da. Hau da, ordenagailuak, mugikorrak, etab. Zenbait gako egongo lirateke. Lehenik eta behin, badirudi —eta hori beste ikasketa batzuetan ikusten dugu— oso modu zuzenean eragiten dizun kasuetan izan ezik, zaila dela instalatutako ohiturei uko egitea, hala nola nabigatzeari, mezuak bidaltzeari edo ordenagailutik musika eskuratzeari. Bigarrenik, teknologiaren esparrua oso erakargarritzat jo da kontsumitzailearentzat, eta urteak dira ekipamendua ordezteko dinamika batean sartu dela. Dinamika hori ez da kontuan hartzeko modukoa krisi-testuinguru batean ere. Goi-mailako telefonoetara sartzeko aukerak hazten jarraitzen du, testuingurua gorabehera; HD edo 3D telebistara sartzeko interesa, berriz, oso handia da.
Hirugarrenik, teknologiak kontsumo “merkea” sortzen du aisialdiko beste aukera batzuen aldean, eta, azkenik, eskaintza bera ere hobetu egiten da. Edukiak hobeak diren heinean, gailuek erabilera-esperientzia hobea eskaintzen dute eta, ondorioz, kontsumoa handitu egiten da.
“Azpiegitura” eta “erabilera” terminoetan bereizi beharko litzateke sarbidea dagoenean. Lehenengo alderdian, baliteke nahiko atzeratuta egotea, baina sartzeko aukera dagoenean, erabilera intentsiboa egiten da: hainbat azterketek Second Life, Twitter edo deskargak gehien erabiltzen dituzten herrialdeen artean jarri gaituzte.
Nahiz eta guk ez dugun nazioarteko daturik, aztertzen ditugun hainbat ikerketak berresten dute ideia hori. Hala ere, ez dut uste gizarte-sareen erabilera klima-baldintzen mende dagoenik, sozializazio-jarraibideen mende baizik.
“Second Life, Twitter edo deskargak gehien erabiltzen dituzten herrialdeen artean hainbat azterketa egin ditugu”Kuotari dagokionez, Facebook lider ukaezina da (Espainiako internauten %64k erabiltzen du), eta Tuenti du atzetik (%33). Sareez hitz egin beharrean “komunikazio-plataformez” ari bagara, liderra Messenger da, erabiltzaileen %68rekin. Datuak aurtengo otsailean argitaratu genuen Gizarte Sareen Behatokia izeneko azterketa batetik atera dira.
Gaur egun, Facebook unibertsala da, sareetan dauden internauten ia %90ek Facebooken kontua baitute. Bestela esanda: sareetan bazaude, Facebooken zaude. Baina, gaur egun, Twitter nitxo-sarea da. Batez ere 26 eta 35 urte bitarteko gizonekin lotzen da.
Internetek erabiltzailearentzat eta negozio handiarentzat duen erronka nagusia da informazio-oparotasunaren artean “zentzu-emaile” bat lortzea. Bere garaian, atari handiak izan ziren; ondoren, bilatzaileak garatu ziren, eta, orain, gure berdinak gehitzen dira, zer kontsumitu adierazten digun iragazki gisa. Oraintxe bertan, bilatzaileek ia erabateko zentralitatea dute, eta kontua da nola emango dieten “gizarte-geruza” garrantzitsua beren bilaketei.
Ez dakit galdera ondo ulertzen dudan edo, agian, ideia inplizitua ez den guztiz bat etortzen. Mugikorraren inguruko zerbitzu-ekonomia oso aberatsa izan da azken urteotan. Azken urteotako negozio handienetako bat deskargekin, tonuekin, politonoekin eta abarrekin lotutako guztia izan da. Eta, are hurbilago, terminaletarako aplikazioen fenomenoa (iPhone-arena batez ere) izugarria izan da.
“Internetek erabiltzailearentzat eta negozio handiarentzat duen erronka nagusia da informazio-oparotasunaren artean ‘zentzu-emaile’ bat lortzea”
Nolanahi ere, egia da, mugikortasunean dagoen Interneti dagokionez, prezio-hesi bat egon dela —sarritan, eta gure azterketen arabera, gehiago zen aurretiazko esperientzia txarren emaitza, sarrera-kostua zehaztasunez jakin ordez— eta erabiltzaile-esperientzia nahiko garrantzitsua. Esperientzia eta “aprobetxamendu” jarrera hobea ematen duten “smartphone”en eskutik, badirudi hainbestetan iragarritako Internet mugikorraren zabaltze horretatik gertu gaudela.
Bestalde, gure azterketetan ikusi dugu zenbait jarduerak besteek baino harrera hobea dutela. Egiaztatu ahal izan dugunez, mugikorrean telebista ikustea ez da “mola”: kontsumo hori ez da “susmagarria”, alderantziz baizik. Estudioetan jendeari galdetzen diogu nola kalifikatuko lukeen telebista mugikorrean ikusten duen norbait, eta honela deskribatzen dira: “triste bat”, bakarti bat, lagunik gabe, etab. Beste erabilera batzuk askoz ere normalizatuagoak eta hobeto ikusita daude, hala nola sare sozialak erabiltzea edo Google kontsultatzea.
Zalantzarik gabe, indartsu lagunduko lukeen baldintza da, baina gaur egun oraindik garapena sistemen aniztasunarekin gertatzen da. Televidente 2.0 esparrutik atera eta beste azterlan batzuetan oinarritzen bagara, badakigu publizitate-agentziek, iragarleek, garatzaileek, sistema eragile desberdinek garapena zailtzen dutela, baina, azkenean, garatu egiten dute: agian, hori bai, sistema eragile bakar batera mugatuz.
Erabilera-esperientzia garrantzitsua da, baina ez da nahikoa bermea kontsumoa lekualdatzeko: edukiaren eskuragarritasuna eta prezioa aldagai kritikoak dira. Beti kontatzen dut gure bezeroren baten adibidea; izan ere, Youtube finkatzen hasi zenean, atzeratu egin zuen gune berriaren merkaturatzea, oso bistaratze-sistema indartsua atera behar baitzuen; izan ere, haren ustez, erabiltzailearen esperientziaren abantaila lehiakorrak justifikatzen du kontsumoa bere lekuan egotea eta ez Youtuben (une hartan, maiz pixelatzen zen). Bere lekua bota zuenerako, kontsumitzaileak Youtubera joateko ohitura garatuta zuen. Ez zen arrazoi bakarra izan, baina aukerak galtzen lagundu zuen.
“Streaming bidezko erreprodukzioa hazi egin da, baina ez nahitaez orrialde baimenduetatik”
Bestalde, egia da streaming-ak, ordenagailuko deskarga-kontsumoaren aurrean behintzat, berehalako abantaila duela, disko gogorra ez duela “mehatxatzen”, etab., baina telebistaren beraren kontsumoarekin integratzea (deskargetan nahiko ohikoa da hori) ia ez da gertatzen. Nire ustez, bi ereduak elkarrekin biziko dira aldi batez, baina bat (deskarga) gelditu egiten da, eta bestea (streaming) hazi. Beste kontu bat da hazten den streaming bidezko erreprodukzioa “legezko” espazioetakoa dela, eta hori ez dirudi gaur egun erabakigarria denik.
Galdera konplexua da. Eskaintzaren eta, neurri txikiagoan, esparru arautzailearen araberakoa izango da. Kontsumitzaileak argi dauka zein den bere kontsumo eredua: berehalakoa eta, dohainik ez bada, oso prezio mugatuan. Pilota industriaren teilatuan dago, gaur egungoak baino marjina txikiagoekin birmoldatzeko duen gaitasunean: zentzuzko prezioan kontsumo-esperientzia hobea eskaintzen badu, agian aukera izango du ohitura horiek lekuz aldatzeko. Estatu Batuetan, Huluren kasuaz hitz egiten da, halako arrakastaren adibide gisa.
