Sare sozialek, ondorio guztiekin, gaur egun pertsona askoren eguneroko jardueraren zati handi bat xurgatzen dute herrialde garatuetan. Gertaera horrek konnotazio positiboak edo negatiboak izan ditzake, pertsona bakoitzaren eta une bakoitzaren arabera. Sarea “kalea bezalakoa” dela esaten da, eta, beraz, bertan biltzen dira Interneteko sarbidearen alderdi positiboenak eta negatiboenak; beraz, beharrezkoa da zuhurtasunez eta irizpidez jokatzea, atsekaberik ez izateko. Hori, helduen kasuan begi-bistakoa dirudien arren, ez da inondik inora adin txikikoentzat. Guillermo Cánovas, Protégeles elkarteko lehendakaria eta adingabeen eta Interneten aditua, komunikabide berri honen handitasuna nabarmentzen du, baina gurasoen zeregina gero eta beharrezkoagoa dela azpimarratzen du.
Gure erakundea duela hamar urte sortu zen, gero eta premia larriago bati erantzuteko: teknologia ahalik eta seguruena izan dadin adingabeentzat. Adin txikikoak babesteko elkartea da Protégel, eta informazioaren eta komunikazioaren teknologia berriak (Internet, telefonia mugikorra, bideojokoak edo aisialdi digitala) erabiltzen saiatzen da. “Haurren Pornografiaren aurkako Salaketa Ildoa”, INHOPE erakundeko kidea, Europako Batzordearen menpekoa da. Halaber, INSAFEren Espainiako nodoa gara, Sarean adingabeen segurtasuna zaintzen duen Europako sarea.
“Errorea da sareak isolamendura daramala kontuan hartzea”Kontu honetan oso argiak izan behar dugu: Interneten gauza onak eta txarrak daude. Batzuetan, txarrak izateaz gain, benetan arriskutsuak eta aberranteak direla gehitu beharko genuke. Baina ez adinaren arabera, baizik eta edukien arabera: anorexia eta bulimia sustatzeko orrietatik hasi eta lapidazioei, lintxamenduei, suizidioei eta abarri buruzko informazioa duten orrietaraino. Edukiez gain, Interneten adingabeei egindako jazarpena eta xantaia, “grooming” edo “ciberbullying” edo sareko eskola-jazarpena bezalako egoerak ere erregistratzen dira. Baina arazoa ez da tresna, Internet, baizik eta batzuek tresna nola erabiltzen duten eta horrek besteengan nola eragiten duen. Internet auto bat bezalakoa da, dena auto horren erabileraren araberakoa da. Nork erabiltzen duen eta zertarako salba ditzake bizitzak edo ken ditzake.
“Teknologiak ere laguntzen digu eduki arriskutsuetara iragazte-sistemen bidez sartzea eragozten”Interneten beste esparru batzuetan aplikatzen diren hezkuntza- eta prebentzio-jarraibide berberak aplikatu behar dituzte: seme-alabekin horri buruz hitz egitea, maiz ibiltzen diren lekuekiko eta haiekin harremanak dituzten pertsonekiko interesa izatea. Teknologiak lagundu egiten du eduki arriskutsuetara iragazte-sistemen bidez sartzea eragozten. Baina gurasoek egin behar duten lehenengo gauza da Sarearen erabilerari buruzko informazioa eta prestakuntza jasotzea. Horretarako, behar den informazio guztia (ciberfamilias.com) duen webgune bat jarri dugu martxan. Bertan, segurtasun-arauak, Sareari buruzko legeria, iragazte-sistemen azterketa konparatiboak, behar izanez gero nora jo behar den eta abar biltzen dira.
Egia esan, bai. Gaur egungo guraso gehienek, nerabeak zirenean, ezin zuten pentsatu Internet bezalako zerbait egongo zenik. Inork ez zuen amesten “messenger” edo gizarte-sareak bezalako tresna batekin. Inoiz baino beharrezkoagoa da informazioa birziklatu eta eguneratzea, gutxienez, seme-alabek nerabezaroaren etapa kritikoa igaro arte. Sarea ez da moda bat, etengabe aldatzen ari den zerbait da, gelditzeko etorri dena. Funtsezkoa da lan askotan eta, jakina, ikasleentzat. Gurasoek Internet erabili behar dute, berriro diot, gizarte-sareren baten funtzionamendua ezagutu, bideo-joko batekin jolastu, mugikor bat erabili eta beren seme-alabek aisialdian erabiltzen dituzten tresnak ezagutu. Adin txikiko gehienek ordu gehiago ematen dituzte urtean pantailen aurrean ikastetxean baino.
“Gurasoek beren seme-alabek aisialdirako erabiltzen dituzten tresnekin ohitu behar dute”Kasu gehienetan. Hau ez da ezkorra izatea, errealista izatea da. Horregatik, normaltzat hartu behar da. Garrantzitsua da gertutik jarraitzea, eta, Interneten bizi izan den zerbaiti buruz gurekin hitz egiten dutenean, gutxienez zertaz hitz egiten duten jakitea, egoera horri buruz ditugun esperientziak, bizitzako kontuei buruz heldu gisa bildu ditugun esperientziak helarazteko. Azken batean, egoerak biziko dituzte beste pertsona batzuekin, eta modu desberdinean interpreta daitezkeen edukiak eta informazioa eskuratuko dituzte. Gurasoek erreferente izan daitezke eta izan behar dute, nahiz eta beti ez egon seme-alaben mailan garatzen diren tresna berrien ezagutzan.
Gehiengoa dela esatera ausartuko nintzateke. Nahiz eta batzuetan “kezkagarriak” izan, estatistikek eta erabiltzen ditugun datuek ondorio argi bat ematen digute: adin txikiko eta heldu gehienek teknologia berriak egoki, zuzen eta probetxuz erabiltzen dituzte. Eduki egokiak eskuratzen dituzte, ez dute jazarpen-egoerarik izaten eta ez dituzte besteen eskubideak erreproduzitzen eta errespetatzen. Internetek kontzientzia global halako bat garatzen laguntzen du, non denek elkar eragin baitezakete. Gaur egun, edozein adin eta jatorritako edonork, munduko edozein lekutatik, milaka edo milioika pertsonari helaraz diezazkioke bere mezua, ideiak edo ezagutzak. Ahalmen izugarria duen tresna dugu, eta erabiltzaile askok gero eta partida hobea lortzen dute.
“Aztertutako kasuen% 10ean, ia ez dugu hauteman mendekotasun-arazorik, horrek dakarren guztiarekin”Akatsa da Internetek isolamendura daramala pentsatzea. Kasu gehienetan, adingabeek Internetetik kanpo izaten dituzte harremanak eta jarduerak. Are gehiago, askotan, pertsona berekin jarduten dute barruan eta kanpoan. Aztertutako kasuen %10etan bakarrik hauteman ditugu mendekotasun-arazoak, horrek dakarren guztiarekin. Mundu errealaren ordez mundu birtuala erabiltzeko joera duten adin txikikoek ihes egiten dute zerbaitetatik, eta beren neurrira edo nahierara eraikitzen dute mundua. Gurasoek seme-alaben beharrak, kezkak eta nahiak ezagutu behar dituzte, eta komunikazioa etapa zailenetan mantentzeko behar diren zubiak mantendu. Isolamendua eta mundu bat beste batekin ordezkatzea aldez aurreko problema baten adierazpena besterik ez da. Aldez aurreko arazo hori detektatu eta tratatu behar dute gurasoek.
Protégeles-en iritziz, beharrezkoa da gurasoek sare sozialetan parte hartzea eta beren profilak sortzea. Beharrezkoa da beren seme-alabak zein ingurunetan mugitzen diren jakitea, baita eskolan zergatik gertatzen zaien edo haiekin harremanak dituzten lagunez arduratzea ere. Baina entrometimentua saihestu behar da, eta, horregatik, ez dugu gomendatzen profil faltsurik sortzea. Ez da ezer ezkutatu behar. Internetetik kanpoko esku-hartze maila bera mantendu behar dela azpimarratu nahi dugu. Zuk ez bazenu mikrofonorik jarriko parkeko bankuan, non zure semeak edo alabak arratsaldeetan lagunekin hitz egiten duen, ez dituzu sarean erregistratu behar zure elkarrizketak. Baina, era berean, arrotzekiko harremanari ere aurrea hartu beharko diozu, eta zein baliabide erabili behar duzun adierazi. Protégeles-en posta elektroniko bat (contacto@protecteles.com) eta telefono bat (917 40 00 19) jarri ditugu, Internet erabiltzean izaten diren egoera negatiboei aurre egiten laguntzeko, bai adingabeei, bai gurasoei eta irakasleei. Baina haien esku dago baliabide horiek erabiltzea.
