Urtarrilaren erdialdean hasiko gara gehiago ordaintzen mugikorrengatik, mp3engatik eta USB memoriengatik. Orduan hasiko da kanon digitala aplikatzen gailu horietan, Diputatuen Kongresuak atzo erabakitakoaren arabera. Gobernuak eta talde minoritarioek, azkenik, Informazioaren Gizartea Bultzatzeko Legean (LISI) jasotako zuzenketa errefusatzea erabaki zuten. Lege hori joan den astean onartu zen Senatuan, eta Gobernuari urtebeteko epean kanonaren ordezko formulak bilatzeko eskatu zion.
Hala ere, gutxiengoen alderdi gehienek hurrengo legegintzaldian eztabaida berriz irekitzeko eskatu zuten, karga hori hobetzen saiatzeko edo horren alternatibak bilatzeko, eta Egile eta Editoreen Elkarte Nagusiaren (SGAE) kudeaketa “ez oso gardena” kritikatu zuten. Sozietate hori izango da kanon digitalari esker egile-eskubideak kudeatzeaz arduratzen diren konpainiek jasoko dituzten 115 milioi euroen onura jasoko duen erakundeetako bat.
Atzoko bozketarekin amaitu zen autore-eskubideak kudeatzen dituzten erakundeei, fabrikatzaileei eta erabiltzaile-elkarteei hilabetetan aurre egin dien ekimen polemikoa. Industria eta Kultura Ministerioek zazpi hilabete behar izan zituzten euskarri digitalei dagozkien tarifak adosteko, eta, Kontsumitzaile eta Erabiltzaileen Kontseilura (CCU) bidali ondoren, urtarrilaren 15ean sartuko lirateke indarrean.
Webguneak ixtea
Baina LISIk beste puntu interesgarri batzuk ditu, kanon digitalaz gain. Hala, testuak aukera ematen du administrazio publikoek eta erakunde pribatuek Internetetik edukiak kendu edo web-orriak itxi ahal izateko, esku-hartze judizialik gabe, betiere adierazpen-askatasuna urratzen ez bada, nahiz eta ez den zehazten nork erabakitzen duen, epaile batek edo beste pertsona batek.
Internautaren Defendatzailearen bulegoan adierazi dutenez, neurri horrek “erabat urratzen ditu oinarrizko eskubideak, hala nola adierazpen-, informazio- eta iritzi-askatasuna, eta beste batzuk, hala nola enpresa-askatasuna, konstituzio-bermeak mugatuz”.
Bestalde, lege berriak aukera ematen du titulartasun publikoko eduki digitalak herritarren eskura jartzeko, inolako murrizketarik gabe erabiltzeko, kopiatzeko edo banatzeko, baina betiere egiletza aipatuta.
Pertsona fisiko edo juridikoek edukien lagapen librea ere onartzen du. Hala, obra baten jabeek askatasun osoz laga ahal izango dituzte hura ustiatzeko eskubideak.
Zer da? 1987an ezarri zen zerga, egileei beren lanen kopiak ordainarazteko. Orain, gainera, pirateriak eragindako galeren konpentsazio gisa ikusten da.
Zein produktu daude zergapetuta? Disko birjinak (CD eta DVD), grabagailuak, inprimagailuak, eskanerra, fotokopiagailuak eta, datorren urtetik aurrera, baita MP3 duten mugikorrak, PDA, MP3 eta MP4 erreproduzitzaile eramangarriak eta USB memoriak ere.
Nork ordaintzen du? Legeak dio kanon digitala ekoizleak ordaintzen duela, baina, jakina, fabrikatzaileak kontsumitzaileek erosten dituzten produktuen prezioan kargatzen du. Industria eta Kultura Ministerioek tarifak arautu behar dituzte bi urtean behin.
Zenbat biltzen da? Uste da, tarifa berriekin, egile-eskubideak kudeatzeko sozietateek 115 milioi euro baino gehiago eramango dituztela datorren urtean. % 20, legez, kultura-jardueretarako erabili behar da. Gainerakoa kudeaketa-erakundeetako bazkideen artean banatzen da (zazpi Espainian).
Non aplikatzen da? Europan, herrialde guztietan, Irlandan, Erresuma Batuan, Maltan, Zipren eta Luxenburgon izan ezik.
