Europako Batasunak Tik Tok debekatu ahal izango luke, Zerbitzu Digitalen Legea ez betetzeagatik

ΛTok uneko sare soziala da. Merkatu globalera atera zenetik, 2017an, 2.000 milioi aldiz baino gehiago deskargatu da mundu osoan. Gaur egun, hileko erabiltzaile aktibo gehien dituzten hamar sare sozialetako bat da, eta urteko hazkunde handiena duenetako bat. Bi urte barru 955 milioi erabiltzaile baino gehiago izatea aurreikusten da, Statistan argitaratutako azterlan baten arabera.

Erabiltzaile gehienak gazteak dira (% 41ek 16 eta 24 urte bitartekoak direla kalkulatzen da), eta hori da Europako agintarien jomugan sarea jarri duen alderdietako bat. “Audientzia gazteenekin erantzukizun handiagoa dago. Ez da onargarria, itxuraz dibertigarriak eta ez-kaltegarriak diren ezaugarrien atzean, erabiltzaileak segundotan eduki kaltegarria eta, batzuetan, hilgarria ere izan daitekeena eskuratzeko aukera izatea”, azpimarratu zuen Bretonek komunikatu batean, hilabete honetan Shou Zi Chew-ekin, Ikt-en CEO Tok-ekin, bildu ondoren.

Albiste faltsuak eta eduki arriskutsua harramenaren zati bat baino ez dira. Europako komisarioari ere kezkatzen zaizkio kazetarientzako espioitza-salaketak, Europatik kanpo datu pertsonalak transferitzea eta Europako Parlamentuak 2022ko urrian onartutako Zerbitzu Digitalen Legea ez betetzea.

Zerbitzu Digitalen Legea 2022ko urrian onartu zen, eta Europan on line zerbitzuak arautzen zituen esparru juridiko zaharra ordezten du. Arlo horretako 2000. urteko zuzentarau nagusia ez zen eguneratu azken bi hamarkadetako aurrerapen teknologikoen ondorioz; beraz, Europar Batasuneko (EB) estatu kideek legeria egungo errealitate digitalera eta etorkizunerako planteatzen diren aukera ugarietara egokitzeko lan egin dute.

Kontsumitzaileen eta ondasun, zerbitzu eta edukien arteko bitartekari gisa diharduten zerbitzu digitalek dituzten betebeharrak arautzen ditu lege honek. Gardentasun- eta kontu-emate sendoagoa ezartzen du plataforma digitaletarako, eta, beraz, hobeto babesten ditu on line kontsumitzaileen oinarrizko eskubideak.

Onartu den testuak 2000/31/EE Zuzentarauaren 12., 13., 14. eta 15. artikuluak ezabatzen ditu, 2020/2126 Zuzentarauaren I. eranskina aldatzen du eta EBren esparruan nahitaez bete beharreko arau uniforme, eraginkor eta proportzionatuen multzoa ezartzen du.

Lege berriaren helburu nagusia on line ingurune bat sortzea da, “segurua, aurresangarria eta konfiantzazkoa”, herritarrek adierazpen- eta informazio-askatasuna, enpresa-askatasuna, diskriminaziorik ezaren eskubidea eta kontsumitzaileen babes-maila handiaren bermea bezalako eskubideak erabil ditzaten.

Hona hemen herritarrek aldaketa horien alderdi garrantzitsu batzuk:

Online plataformek produktu bat nork saltzen duen edo zerbitzu bat nork eskaintzen duen identifikatu eta argitu beharko dute. Horrek balioko du merkatari lizunak aurkitzeko eta erosleak legez kanpoko produktuetatik, faltsugarrietatik eta produktu arriskutsuetatik babesteko.

Horretarako, beren plataforman saldutako produktuen dokumentazioa egiaztatu beharko dute, eta trazabilitate-irtenbideak bilatu, Europako kontsumitzaileei gero eta produktu gutxiago iritsiko zaizkiela bermatzeko.

Gainera, plataformek legez kanpoko produktu edo zerbitzuren bat erosi duten jakinarazi beharko diete kontsumitzaileei. Legez kanpokoak direla jakinarazi beharko dute, merkatariaren nortasuna erraztu eta behar diren konponbideak jarri.

Era berean, herritarrek zilegi ez diren eduki eta produktuen berri eman dezakete, bai eta online plataformek hartutako erabakien aurka egin ere, edukiak kentzen direnean. Plataformek hartutako erabaki guztiak jakinarazi eta erabaki horien arrazoiak azaldu beharko dituzte.

Erabiltzaileek informazio gehiago jasoko dute online plataformetan ikusten ari diren iragarkiei buruz, esate baterako, iragarki bat pertsona bati zuzentzen zaion eta zergatik.

Gainera, plataformek ez dute adingabeentzako berariazko iragarkirik zabalduko eta datu pertsonalen kategoria berezietan (jatorri etnikoa, iritzi politikoak edo orientazio sexuala) oinarritutako profilak egiteari utziko diote iragarkiak aurkezteko.

Adingabeen kasuan, haientzat eskuragarri diren online plataformen hornitzaileek beren zerbitzuetan pribatutasun-, segurtasun- eta babes-maila handia bermatu beharko dute.

Tamaina handiko on line plataformek erantzukizun handiagoa izango dute. 45 milioi erabiltzaile baino gehiagorengana iristen direnean, berariazko arauak egongo dira haientzat (baita bilaketa-motorrentzat ere). Izan ere, garrantzi handia dute eztabaida publikoan, transakzio ekonomikoetan eta informazioa, iritziak eta ideiak zabaltzean.

Ildo horretatik, plataforma handiek edukiak gomendatzen dituztenean, erabiltzaileek erabilitako irizpideak aldatu ahal izango dituzte eta gomendio pertsonalizaturik ez jasotzea aukeratu. Lege berriari esker, herritarrek ez dute enpresa horien hitzaz fidatu beharko, beren ekintzak ikuskatzaile independenteen eta hautatutako ikertzaileen txostenen bidez aztertu ahal izango dituzte.

Zerbitzu Digitalen Legeak begiratuko du plataformek, bereziki oso handiek, kontu gehiago eman eta erantzukizuna beren gain har dezaten hartzen dituzten neurriengatik eta planteatzen dituzten arrisku sistemikoengatik, desinformazioa eta hauteskunde-prozesuen manipulazioa barne.

Erabiltzaileek zilegi ez diren edukiak modu erraz eta eraginkorrean salatu ahal izanen dituzte. Zerbitzu Digitalen Legea haustearen ondorioz hornitzaile horiek jasandako edozein kalte edo kalterengatik ere kalte-ordaina eskatu ahal izango diete bitarteko zerbitzuen emaileei.

Europako Parlamentuak onetsitako araudia 2022ko urrian argitaratu zen, azaroaren 16an sartu zen indarrean, eta aurten aldaketak ikusiko ditugu (adibidez, Ikt-en Tok kasua). Legea oso-osorik aplikatu beharko da 2024ko otsailaren 17tik aurrera.

Aurrerago, 2027an, Batzordeak erregelamendua (funtzionamendua, eragina eta irismena) ebaluatu eta txosten bat aurkeztu beharko die Europako Parlamentuari, Kontseiluari eta Europako Ekonomia eta Gizarte Lantaldeari. Hortik aurrera, bost urtean behin berrikusiko dira.