Arroilen jaitsiera, espeleologia, ur bizietan nabigatzea, rafting, kayak edo hidrospeed… Arrisku-kirolen eskaintza handitzeak eta horrelako abenturetan parte hartzen dutenen kopurua handitzeak areagotu egiten dute era horretako jardueretan lesioak, kontusioak edo zauriak izateko aukera, batez ere gutxieneko segurtasun-arauak betetzen ez badira.
Kirol-jardueran gertatzen diren istripu gehienak ez dira oso larriak, baina zerbait larriagoa gerta liteke pertsona horiei garaiz kasu egiten ez bazaie. Horrela, sudurreko odol-jarioa edo oinean iltzatutako ezpala arazo kliniko bihur daitezke. Monitoreek segurtasun eta prestakuntza baldintza batzuk bete behar dituzte, eta hori ziurtatu egin behar da.
Hala ere, oso baliagarria da lehen sorospenen nozioren bat izatea: istripua gertatu eta lehen minutuetan asistentzia erabakigarria izan daiteke. Kontuan izan behar da, halaber, ia kasu guztietan zerbitzu medikoetara lehenbailehen joatea komeni dela.
Baina zer egin daiteke berehala ezbehar baten aurrean? Lehenik eta behin, eskuak ondo garbitu behar dira zauritutako pertsona bat tratatu aurretik eta ondoren; era berean, komeni da kaltetutako eremua urez garbitzea. Hona hemen beste aholku batzuk:
–Ebakiak eta urratuak: ebakiaren eremua garbitu eta esterilizatutako benda batez estali behar da. Odoljarioa izanez gero, zauritua eseri edo etzan egin behar da, eta zauriaren gainean presio txiki bat egin hesgailu batekin, hura geldiarazteko.
–Kontusioak: izotz-poltsa bat eraginkorra da mina eta hantura gutxitzeko, baina gomendagarria da, gainerako kasuetan bezala, mediku bati kontsultatzea.
–Odoljarioa sudurretik: odoljarioa geldiarazteko, asko mugitu gabe eseri behar da, burua bizkarrerantz okertuta. Odolak jarraitzen badu, komeni da zuloa aldi batez ixtea.
–Ezpala iltzatuta: hezurra leku sakonegi batean ez badago, pintza eta/edo orratz esterilizatuekin atera behar da. Oso barruan badago, profesional batengana joatea komeni da.
–Zorabioak: zorabiatutako pertsona lurrari bizkar emanda jartzen saiatu behar da, burua gorputzaren gainerako zatiak baino beherago duela, odola errazago irrigatu eta arropa zikintzeko.
– Eguzki-erredurak: erredura larria bada, gaixoak berehala medikuarengana joan behar du. Erredura arinak izanez gero, nahikoa da soluzio lasaigarria ematea, adibidez, haurtxoentzako olioa edo baselina. Kasu guztietan, kaltetuak likido asko edan behar du.
–Intsolazioa: jo itzal-eremu batera, busti kaltetua ur freskoz buruan, lepoan eta eskumuturretan. Komeni da ur asko edatea eta, ahal bada, medikuari jakinaraztea.
–Nekea: kaltetua berehala artatu behar da, arropa bildu eta lasaitu egin behar da, baina estali egin behar da giro epela lortzeko. Nolanahi ere, zure medikua ikusi behar duzu beste arazorik ez izateko.
–Intsektuaren ziztadak: eztena azalean sartuta ikusten bada, atera, desinfektatu eremua eta estali zauria.
