Egunero ehunka alokairu-kontratu egiten dira, eta elkarren antzekoak izan arren, bakoitzak bere berezitasunak ditu. Batzuek giltzak emateko banku-abala egiteko betebeharra ezartzen dute, beste batzuek errentariari eragiten diote bizilagun-komunitatearen kuota ordaintzeak, eta batzuk hitzez egiten dira. Maizterrak asko ordaindu behar duen arren eta, batzuetan, jabearentzat arriskutsua izan daitekeen arren, kasu batzuetan ez dira beharrezko neurriak hartzen kontratua sinatzean, eta aldeetako bat kaltetuta dago. Horregatik, komeni da testua arretaz irakurtzea eta ados ez dauden klausulak aldatzeko eskatzea.
Kontsumitzaileak gero eta zuhurragoak dira beren ekonomiari eragiten dioten erabakiak hartu behar dituztenean, hala nola etxebizitza bat alokatzea. Baina, askotan, zuhurtzia ez da nahikoa, eta haien interesak kaltetuta daude. Hauek dira alokairu-kontratua sinatzean saihestu beharreko akats batzuk:
1. Ez egiaztatu errentatzailea jabea dela
Ohikoena, eta ia kasu guztietan gertatzen dena, etxebizitzaren jabeak alokatzea da. Baina beste batzuetan, etxebizitzatik kanpoko pertsonak edo titularraren familiakoak izaten dira etxea alokatzen saiatzen direnak. Litekeena da, dibortzio-epai judizial baten ondoren edo jaraunspen baten ondorioz, etxebizitza ez izatea bere garaian jabetza edo haren zati bat zuen titularrarena, eta, beraz, ez du alokatzeko eskubiderik.
Ziurtatu behar da errentatzailea etxebizitzaren jabea dela.
Iruzurrik ez egiteko, komeni da aldez aurretik Jabetza Erregistroko artxiboak kontsultatzea. Nahikoa da ohar soil bat eskatzea, 3 euro inguruko prezioan, jabe gisa agertzen dena etxebizitza alokairuan jartzen duen pertsona den jakiteko.
Litekeena da, halaber, azpierrentamendu bat izatea, etxea beste pertsona batek okupatua izatea eta maizter berria iristen denean jendea bizitzea nahi duen etxebizitzan bizitzea.
Legeak ia beti engainatu duten maizterraren alde egiten badu ere, batzuetan dirua aurreratu edo konprometitu egin da abal baten bidez, eta abal horren berreskuratzea luzatu egin daiteke.
2. Higiezinen agentziak maizterrari kobratzen dion ez jakitea
Alokairu kontratua agentzia baten bidez egin behar bada, etxea alokatu nahi duenak lehendabizi establezimenduaren ordainsariak galdetu beharko ditu. Ohikoena izaten da pisuaren jabeak ordaintzea gastuak, baina agentzia batzuek maizterrari ere kobratzen diote.
Konpentsatu egiten du, beraz, datu hori ezagutzea, alokairua formalizatzeko beste enpresa bat aukeratzeko edo, besterik gabe, transakzioa zenbat aterako den jakiteko. Hobe da hasieratik egunean egotea, sinatu behar denean ezustekorik ez izateko.
3. Ez negoziatu
Alokairuaren merkatua aldatu egin da azken urteetan, eta bigarren etxebizitza saldu ezin duten jabe askok errentan ematea erabaki dute. Batzuetan, nahiago izaten dute prezio merkeagoa jasotzea hutsik edukitzea baino, baina, oro har, nolabaiteko segurtasuna emango dien maizter bat nahi izaten dute.
Interesdunak jabeak eskatutako profila betetzen badu, ahaleginak egin daitezke jabeak hileko soldatan beherapena egin diezaion, erreforma txikiak egin ditzan edo kontratuan sartutako klausularen bati malgutasuna eman diezaion.
4. Hitzezko kontratua egitea
Legeak kontratua idatziz edo hitzez egiteko aukera ematen du, eta biek dute balioa. Baina akordio batzuetara iritsi dela edo klausula jakin batzuk ezarri direla frogatzeko orduan, askoz zailagoa da hori egitea kontratua ahoz egin bada.
Negatiboa izan daiteke bai jabearentzat bai maizterrarentzat. Horietako bat asmo txarrez ari bada, gauza bat hitzartu zela ziurta dezake, kontrakoa adostu zenean. Adibidez, jabeak komunitatearen gastuak ordainduko zituela esan bazen, jabeak esan dezake gezurra dela errentaria bota nahi badu. Maizterrak, bestalde, esan dezake etxebizitzaren jabeak diru gutxiago kobratzeko konpromisoa hartu zuela, eta ez dagoela hori horrela ez dela frogatzeko modurik.
5. Kontratua ez irakurtzea
Gehien egiten den akatsetako bat da: kontuan hartu beharreko klausulak aldez aurretik erabakitakoak direla. Idatzia ez bada berrikusten eta beste aldeak idatzi badu, litekeena da maizterrak nahi duen guztia ez agertzea.
Komeni da kontratuan adieraztea etxea hondatuta dagoen
Gehienetan, jabeak ez du asmo txarrik izaten, eta kontratu-eredu bat kopiatzera mugatzen da, bertan agertzen diren klausulak aldatu gabe. Xehetasunez begiratzen ez bada, baliteke errentariarentzat garrantzitsuak diren alderdi batzuk baztertzea.
6. Ez sinatu orri guztiak
Abokatuek eta higiezinetako adituek kontratuan agertzen diren orri eta eranskin guztietan sinatzea gomendatzen dute, ez bakarrik lehenengoan edo azkenekoan.
Horrela, maizterrari edo jabeari kalte egiten dioten klausulak sartzea edo zatiak kentzea ekiditen da.
7. Etxea ez berrikustea eta kontratuan ez jasotzea
Batzuetan, alokatuko den etxebizitza ez dago oso egoera onean; bizitzeko egokia da, baina arrailduren bat du, kalteak, sistema elektrikoak huts egiten du edo hodiak buxatu egiten dira. Maizterrak etxea traba batzuk izan arren bizitzen hastea onartzen badu, kontratuan idatziz utzi beharko ditu etxebizitzaren kalteak, eta jabeak horiek konpontzeko konpromisoa hartzen badu.
Hori kontratuan jasotzen ez bada, jabeak uko egin diezaioke konponketa egiteari, maizterra etxebizitzan dagoenean. Eta okerragoa dena, handik denbora batera, esan dezake errentariak eragin dituela kalteak etxean. Horrek eskubidea ematen dio ordaintzeko edo etxetik botatzeko.
8. Inbentariorik ez egitea
Etxebizitzaren egoera jasota uztea komeni den bezala, kontratuan argi eta garbi jaso behar dira, eranskin batean, etxebizitzan geratzen diren altzariak, etxetresna elektrikoak eta egoera.
Ahal bada, kopuru handiak aurreratzea saihestu behar da.
Argi utzi behar da etxea altzariz, erdialtzariz edo hutsik dagoen. Horrela, maizterrak saihestu egiten du, gero, egoera ezin hobean ez zegoen aparatu bat hondatu izana leporatzea, eta jabeak bizkarra ematen dio zerbait falta bazaio.
9. Idatziz agertzen ez den zerbait ziurtzat jotzea.
Sarritan, kontratua irakurtzean maizterra konturatzen da gauza batzuk ez direla klausulen artean agertzen. Jabeari edo higiezinetako agenteari esatean, hark lasaitu egiten du, garrantzia kentzen dio gaiari eta ziurtzat jotzen dela ziurtatzen du.
Kontratuetan ez da ezer utzi behar zoriz, eta dena islatuta egon behar da, hitzak haizeak eramaten baititu. Inguruabar guztiak aurreikusi behar dira eta kontratua aldatzeko eskatu, idazki berrian ager daitezen. Baliteke zuhurtziagatik edo lotsagatik maizterrak ez eskatzea, eta erreklamatu behar duenean, askoz ere zailagoa izango da arrazoia ematea.
10. Ordaintzeko modua ez finkatzea
Kontratuan beti azaldu behar da nola ordainduko diren alokairuaren hileko sariak. Errentatzailearen banku-kontuan sartzea erosoenetako bat da, baina, horrez gain, hileko lehen 10 egunetan jabea etxera joatea ere hitzartu daiteke dirua kobratzeko. Kasu horretan, ordaintzaileak ordainagiri bat lortu behar du ordainketa egiten duen aldiro.
Garrantzitsua da, bai maizterrarentzat, bai etxebizitzaren jabearentzat, ordaintzeko modua idatziz jasotzea; bestela, bi alderdietako batek argudia dezake dirua ordaintzen edo kobratzen saiatu zela, eta ezinezkoa izan zela.
11. Jabeari dagozkion kontzeptuak ordaintzea
Etxebizitza alokatzeko iragarki batzuk oso deigarriak dira oso merkeak direlako. Gero, kontsultatzean, gastu guztiak ordaindu behar dira, eta ur beroarekin, argiarekin eta berogailuarekin batera -maizterrak erabiltzen duena- beste kontzeptu batzuk ere ordaindu behar dira, hala nola OHZ, zabor-zerga, ur hotza edo bizilagun-komunitatea.
Legeak askatasun osoa ematen dio jabeari kontratuan sar ditzan zerbitzu horien guztien ordainketa errentariari esleitzen dioten klausulak, baina, maizterrak sinatu aurretik, komeni da kalkulatzea zenbat ordaindu beharko dituen zerga horiengatik; printzipioz eta kontrakoa ezartzen ez bada, etxebizitzaren jabeari egokituko litzaizkioke.
12. Abal handia edo luzea egitea onartzea
Normala da pisu baten jabeak alokairuaren kuoten ordainketa ziurtatu nahi izatea; izan ere, errentari asko kaudimengabeak dira edo denbora baten ondoren ordaintzeari uzten diotenak. Abal baten eskaeraren bidez egin dezakezu: bezeroak jabeak eskatzen dion dirua bankuan uzten du, eta kuotak ordaintzen ez baditu, errentatzaileak beretzat har dezake.
Baina, batzuetan, eskatutako kopurua oso handia da, eta, batez ere, zenbait urtez utzi behar da. Hori horrela bada, jabearekin negoziatzea eta diru ibilgetua hainbeste denboran utzi behar ez den beste etxe bat bilatzea ere merezi du.
13. Kopuru handiak aurreratzea
Ahal den neurrian, saihestu egin behar da aldez aurretik hilabete asko ordaintzea, etxebizitza eskuratzeko.
Ekonomia oso onbideratuta ez badago edo etxe bakarra ez bada, maizterraren beharretara ezin hobeto egokitzen dena, hobe da negoziatzea eta ezinbestekoa izan daitekeen dirurik gabe ez gelditzea.
