Hipoteka edo etxebizitzaren alokairua ordaintzea gero eta zailagoa da biztanle askorentzat. Zailtasun ekonomikoek buru-azkartasuna areagotzea eta hilabete-amaierara iristeko hainbat aukera bilatzea eskatzen dute. Haren kostua ordaintzeko aukera gomendagarri eta goraipagarri bat etxebizitzaren zati bat alokatzea da, bai eta aparteko diru-iturri garrantzitsu bat ere higiezinaren ordainketa osoa egin duten jabeentzat. Errentatzaileak alokairu-kontratua formalizatzeko dituen aukerak ezagutzeak aukera ematen du gehien komeni zaion akordio-motari heltzeko.
1. Ohiko etxebizitzako gelak alokatzea
Aparteko diru-sarrerak lortzeko iturri bat da jabearentzat. Errentatutako gelaz gain, eremu komun batzuen erabilera laga beharko du, hala nola bainugela, sukaldea edo egongela, eta etxea eta intimitatea maizterrekin partekatu.
Kode Zibila esparru gisa: Jabearentzat komenigarria da kontratua egitea banakako gela-kontratu baten premisapean, eta ez etxebizitza-errentamenduko kontratu komun baten pean. Horrela, ez da Hiri Errentamenduei buruzko Legearen (HEL) menpe egonen eta Kode Zibilak arautzen ahalko du.
Baldintza da alokairua “denboraldikotzat” hartzea; kasu horretan, maizterrak ez lirateke sartuko ohiko etxebizitzaren kontratuan. Alokatutako etxea ez da bizilagun berriaren ohiko bizilekua, baizik eta aldi baterako behar bati erantzuten dio: oporraldia, ikasketak… Horrela, jabea ez dago behartuta kontratua bost urtera arte luzatzera, LAUk urtebete igaro ondoren eskatzen duen bezala.
Etxebizitzaren zati bateko maizterrak HELek eskaintzen dizkion baino eskubide eta babes gutxiago ditu
- Adopzioaren ondorioak: Bereizketa horrek emaitza hauek ditu:
- Kontratuaren iraupena askatasunez ituntzen da. Alokairua kontratuan ezarritako denborara mugatuko da, luzatzeko eskubiderik gabe, eta, beraz, itundutako iraupena betetzean iraungiko da.
Maizterrak HELek eskaintzen dizkion baino eskubide eta babes gutxiago ditu (HELek onartuko ez lituzkeen klausula eta itunak ezar litezke). Besteak beste, ez du etxebizitza lehentasunez erosteko eskubiderik salmentaren kasuan, orduan kontratua automatikoki iraungiko baita.
Kontratuaren inguruko gomendioak: Adituek gomendatzen dute kontratuan argi eta garbi zehaztea maizter bakoitzaren eskubideak eta betebeharrak, hileko sekretua ezartzea, eremu komunak erabiltzea, kontratuaren iraupena eta gastuetan parte hartzea (telefonoa, ura, gasa, elektrizitatea…). Ohikoena da gastu horiek jabearen eta maizterraren artean partekatzea, eta alokairuagatik hitzartutakotik kanpo ordaintzea, egindako kontsumoaren arabera.
Ondorioak fiskalitatean: Zergei dagokienez, PFEZren ohiko etxebizitzaren kenkaria, higiezina duela hiru urte baino gehiagotik ohiko etxebizitza bada, ez da galtzen, titularra bertan bizi baita, nahiz eta zati bat alokatu. Baina etxebizitza horrek diru-sarrerak sortzen ditu, eta hori ezin da alde batera utzi.
Beraz, Ogasunari begira, ohiko etxebizitzaren kenkariaren eskubidea maizterrak berak erabiltzen du, errentan emandako zatian izan ezik. Horrela, 100 metro karratuko etxebizitza batean 20 metroko gela alokatu da, eta etxebizitza osoaren %80ra mugatuko da kenkaria.
Kontrapartidatzat hartuko dira diru-sarrera horiek lortzeko beharrezkoak diren berezko gastuak, hala nola hornidurei, komunitate gastuei, OHZren zati proportzionalari eta abarri dagokien ehunekoa.
2. Alokatutako etxebizitza bat berrakuratzea
Formula hori erabilgarria da maizterrak edo maizterrek ezin badiote aurre egin alokatutako etxebizitzaren gastu osoari. Hala, beste maizter bati etxearen zati bat alokatu ahal izango diote, etxebizitzaren kostuak modu proportzionalean ordaintzen laguntzeko (gela esklusibo bat ordaintzea, argi-, ur-, elektrizitate- eta abarren faktura partekatuen gastuak).
Berrakuratzeko beharrezkoa da jabearen adostasun espresua izatea eta errentamendu kontratu berri batean jasotzea.
Baldintzak: Alokatutako etxe edo etxebizitza bat berrakuratzea guztiz legezkoa den praktika bat da, HELi lotua. HELen 8. artikuluak adierazten duen bezala, errentan emandako etxebizitza zati batean bakarrik azpierrentan eman daiteke, ez osorik.
Horretarako, beharrezkoa da jabearen adostasun espresua izatea eta errentariak hirugarren batekin egingo duen kontratu berri batean jasotzea. Gainera, etxearen zati bat hirugarrenei alokatzen dien pertsonak bertan bizitzen jarraitu behar du, lagapen bat egin ez dezan, azpierrentamendu bat baizik.
Arau-esparrua: Etxebizitzaren berrakura-kontratua etxearen alokairuaren arau berberek arautuko dute. Kontratua amaitzen denean iraungiko da, eta azpierrentariak ordaintzen duen errenta ez da maizterrak ordaintzen duena baino handiagoa izango.
Gomendioak: Kasu horretan, edozein alokairu-kontratutan bezala, hileko errenta ordainduko dela ziurtatzeko, adituek hori bermatzeko abalak, ez ordaintzearen aseguruak edo gordailuak jartzea gomendatzen dute, eta hilabeteko alokairu-gordailua fidantza gisa. Era berean, aldeen artean lortutako akordio guztiak idatziz jasotzeak etorkizuneko gatazkak saihestuko ditu eta segurtasuna eta gardentasuna ekarriko ditu.
