Zaborra eskaileretan, musika ziztu bizian, usain txarrak, kea… Bizilagunek eragindako eragozpenak dira auzo-komunitateen kexa ohikoenetako bat. Jarduera horiek bukatzea prozesu sinplea izan daiteke -nahikoa da komunitateko presidenteak bizilagunari jarduera horiek bertan behera uzteko eskatzea-, baina kalbario luze ere bihur daiteke. Auzotar arau-hausleak bere jarreran jarraitzen badu, komunitateak legezko ekintzak egin ditzake haren aurka. Ekintza horiek, nahiz eta hainbat motatako zigorrekin amaitu daitezkeen, eta are hiru urte arteko etxebizitzaren erabileraz gabetu ere, luzeak eta gogaikarriak izan ohi dira.
Nola jokatu
Eraikin bateko bizilagunek etengabe entzuten zituzten zarata bitxiak, eta ikusi nola haur asko sartzen eta irteten ziren etengabe beren eraikineko etxebizitza batetik. Egoera kezkaturik, ikertzea erabaki zuten eta haurtzaindegi klandestinoa zela jakin zuten, baina handik urte erdira arte ez zuten lortu etxea utzi eta jabea botatzeko agindua. Lehen, komunitateak prozesu judizial luze bat izan behar izan zuen, hilabete asko luzatu zena, eta epaileak lau hilabete baino gehiago behar izan zituen eraikinera joaten ziren pertsonak haurtzaindegiaren bezero zirela frogatzen zuten probak onartzeko.
Hala ere, beste auzotar batzuek eragindako eragozpenak dira komunitatean bizi direnen kexa ohikoenak. Haiek akabatzeko jarraitu beharreko prozesua nahiko sinplea da teorian, nahiz eta praktikan garestiagoa izan. Auzokide desiragarriaren aurka jarduteko, komunitateko lehendakariak esan behar dio enbarazu egin diola eta espresuki eskatu behar dio jarduera horiek bertan behera uzteko. Arau-hausleak bere jokabidean jarraitzen badu, lehendakariak lehen auzialdiko epaitegian salaketa jar diezaioke, baina horretarako gainerako bizilagunen baimena izan behar du. Bizilagunek bilera berezia egin beharko dute aldez aurretik, eta dagozkien legezko ekintzen hasiera onartu.
Jabea Jabetza Horizontalaren Legean tipifikatutako arau-hausteren bat egiten ari den zehaztu beharko du epaileak.
Une horretatik aurrera, epaileak, udal-agenteen ikuskaritzaren laguntzarekin, deliturik egiten ari den edo bizilagun-komunitate sentikorregia edo alarmistegia den aztertu beharko du. Horretarako, jabea Jabetza Horizontalaren Legean tipifikatutako arau-hausteren bat egiten ari den zehaztu beharko du. Arau horrek ezartzen duenez, etxebizitzaren edo lokalaren jabeari eta okupatzaileari “estatutuetan debekatutako jarduerak egitea debekatuta dago, finkari kalte egiten diotenak edo agintaritzak jarduera gogaikarri, osasungaitz, kaltegarri, arriskutsu edo ez-zilegitzat har ditzakeenak”.
Arau-hauslearentzako ondorioak
Frogatzen bada bizilaguna horrelako jarduerak egiten ari dela, arau-hauslearentzat ondorioak hauek izan daitezke: jarduerak behin betiko etetea, eragindako kalte-galerengatik gainerako bizilagunei kalte-ordaina ematea, etxebizitza erabiltzeko eskubidea kentzea (kasurik okerrenean, hiru urtera irits daiteke).
Zigorrak aldatu egiten dira arau-haustearen larritasunaren eta komunitateari egiten zaizkion kalteen arabera. Kasu horietan, beste bide bat administrazio-bidea da, non edozein pertsonak, komunitateko bizilaguna izan ala ez, jabea salatu baitezake poliziaren aurrean bere jarduerak legez kontrakoak direlako.
Edonork, bizilaguna izan ala ez, arau-hausle bat salatu dezake Poliziaren aurrean bere jarduerak legez kontrakoak direlako
Azaldutako kasuez gain, beste egoera mota bat ere, konponbide zailagoa duena, bizilagunak traba egiten diona da, baina araudia betetzen duena; beraz, ezin izango da zehapenik jarri bere jardueragatik. Hala ere, bizikidetza onaren printzipioen arabera, komunitateko presidenteak -bere ekimenez edo beste jabe baten ekimenez – atentzioa eman ahal izango dio sortzen ari den eragozpenengatik, bai eta egoera hori arintzeko eta, ahal den neurrian, etorkizuneko arazoak saihesteko beharrezko bitartekoak jartzea komeni dela ere. Hala dio Patricia Briones Madrilgo Finken Administratzaileen Lanbide Elkargoko Idazkaritza Teknikoko abokatuak.
Salatzeko arrazoiak
Kexarik ohikoenak zarata, bibrazio eta keek eragiten dituzte, nahiz eta mota horretako salaketetan kasuistika askotarikoa izan. Lege-ekintza batek eragin ditzakeen beste eragozpen batzuk hauek dira: substantzia arriskutsuak biltegiratzea, usain txarrak -aireztapen-instalazio desegokia duen taberna batekoak, adibidez-, edo komunitatearentzat larriak diren negozioak, hala nola klinikak edo akademiak (jende asko joaten delako eskaileretara edo igogailura), baldin eta frogatzen bada bizilagunentzat benetako arazoa direla. Hala ere, legezkotasunaren mugak ez dira beti ezartzen errazak.
Kexa gehienen arrazoiaz gain, zarata da legerian muga argiak dituen bakarra. Legeak ezartzen duenez, zarata-maila ez da 55 dezibeliotik gorakoa izango 8:00etatik 21:00etara, ezta 45 dezibeliotik gorakoa ere gauez. Halaber, Udalaren onespena behar duten obrak egitea debekatuta dago eguneko ordutegitik kanpo. Delitua izateko, gehiegikeriak etengabeak izan behar dutela argitu du, eta, beraz, ezin dela inor salatu jaiegun batean.
Arau-hauste izan daitezkeen gainerako jarduerei dagokienez, Espainiako legeriak argitzen du udal ordenantzetan eta udal bakoitzeko urbanizazio planetan horiei buruz xedatutakoaren mende egon beharko dutela, nahiz eta haien izaera zehaztu:
Gogaikarriak
Halakotzat hartuko dira sortzen dituzten zarata edo bibrazioengatik edo ke, gas, usain, laino, esekitako hauts edo deuseztatzen duten substantziengatik deserosoa diren jarduerak.
Osasungaitzak
Zuzenean edo zeharka giza osasunerako kaltegarriak izan daitezkeen produktuak askatzea edo ateratzea eragiten dutenak dira.
Kaltegarriak
Kalifikazio hori aplikatuko zaie nekazaritza-, basogintza-, abeltzaintza- edo arrain-aberastasunari kalte egin diezaieketenei.
Ez-zilegiak
Espainian edo haren lurralderen batean aplika daitekeen edozein legeren kontrako jarduera guztiak dira, edozein mailatakoak direla ere.
Arriskutsuak
Halakotzat hartuko dira leherketen, errekuntzen, erradiazioen edo pertsonentzat edo ondasunentzat garrantzi bera duten beste batzuen ondorioz arrisku larriak sor ditzaketen produktuak fabrikatu, manipulatu, saldu edo biltegiratzekoak.
Usain txarrei eta produktu arriskutsuen biltegiratzeari dagokienez, legeak beharrezko baimenak tramitatzeko eskatzen du -beren mugak ezartzen dituztelako- etxea etxebizitzaz bestelako jarduera baterako erabili nahi badu.
Alokairuan bizi diren herritarrak izaten dira traba gehien egiten dutenak. Bizilagunen komunitatearekin harreman pertsonalik edo itxuraz erantzukizun handirik ez izateak maizterrak lasaitu egin ditzake errespetuzko kontuetan. Hala ere, legeak ezartzen du etxebizitzaren okupatzailea, eta ez soilik jabea, komunitateak ere eska dezakeela eta zehapenak betetzera behartu.
Gainerako bizilagunekin dituen betebeharrez eta, bidezkoa bada, kalte-ordainen ordainketaz gain, errentatzaileak bere kontratua bertan behera utz dezake aldez aurretik jakinarazi gabe; izan ere, Hiri Errentamenduei buruzko Legearen arabera, etxebizitza batean jarduera gogaikarriak egitea nahikoa da errentaria berehala kanporatzeko, baldin eta hori frogatzen duen epai judiziala badago. Hala ere, legeak ezartzen du gehiegikeria horiek jarraitu egin behar direla, eta, beraz, inor ezin da salatu, adibidez, gehiegikeriazko gau batengatik.
