Como se alimenta un neno, canto e que come conforman o cuestionario básico dunha revisión médica na infancia e a adolescencia. As respostas e unha atención concreta a síntomas como perda ou un aumento anómalo de peso poden descubrir un trastorno alimentario. Os máis comúns e coñecidos son a anorexia e a bulimia. Con todo, documentouse un comportamento particular que se concreta na alimentación selectiva e ao que nomearon ARFID: Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder (trastorno que restrinxe/evita a inxesta de alimentos). Esta patoloxía foi admitida na última revisión do Manual diagnóstico e estatístico dos trastornos mentais (DSM-V). Neste artigo aproximámonos a ela para coñecer en que consiste e cales son os síntomas para diagnosticala.
Alimentación selectiva ou ARFID, que é?
Deixar para comer non é un capricho, pode tratarse dunha enfermidade: a anorexia. Tampouco comer de maneira compulsiva é un vicio, pode ser bulimia. Agora sábese que rexeitar un conxunto de alimentos ou ser moi selectivo cos que conforman a dieta -aínda arriscando a saúde- tamén é algo máis que un antollo. Sucede que, ao considerarse como un comportamento que pode confundirse con mala educación ou con nenos consentidos, quedaba oculto ata que as súas consecuencias médicas obrigaban a activar protocolos de trastornos alimentarios. Con todo, o equipo do doutor Martin M. Fisher, do Centro Médico de Nenos Cohen (New Hyde Park, Nova York), quixo ir á orixe, tal como recolle o artigo científico publicado no Journal of Adolescent Health, a publicación oficial da Society for Adolescent Heath and Medicine.
Rexeitar un conxunto de alimentos ou ser moi selectivo cos que conforman a dieta é algo máis que un antollo
Para empezar, analizou os pacientes de sete programas de atención de trastornos alimentarios. Descartou que o comportamento dun grupo de nenos que sufría devanditos trastornos fóseo por padecer anorexia nerviosa ou bulimia. De feito, agrupou a quen si sufrían ditas enfermidades, comprobou que eran máis as diferenzas que as semellanzas entre os grupos e comezou a evidenciar as particularidades de quen podían ser diagnosticados con ARFID. Na maioría dos casos, dada a tardanza do diagnóstico, o enfermo leva anos de padecimiento do trastorno alimentario e sufriu as consecuencias da súa enfermidade: desnutrición, retardación do crecemento, baixo rendemento, etc.
O problema que ten un ARFID coa alimentación lévalle a non obter suficiente nutrición, aínda podendo tela. É dicir, pese ao acceso e a posibilidade para comer, o rexeitamento manifesto cara á comida favorece unhas condicións deficientes en canto ao achegue enerxético e nutricional. O rexeitamento é activo. Trátase de negarse a inxerir grupos de alimentos con consciencia. O medo, o noxo, a non tolerancia a cores, sabores ou texturas, a elección de porcións moi pequenas e insuficientes imponse na alimentación.
Esta restrición ou selección pode desembocar nunha anorexia nerviosa, pero non ten por que. Pódese perder peso, ou aumentar, pero como é unha enfermidade con principal incidencia na infancia e a adolescencia, o que é seguro é que repercutirá no desenvolvemento e no rendemento escolar, no estado nutricional e de enerxía. Ademais, se non se trata, arrastrarase á mocidade e á idade adulta, o que influirá na consecución dunha vida sa, equilibrada e satisfactoria e plena.
Síntomas para o diagnóstico do ARFID
- O índice deste trastorno é maior, segundo os estudos que se manexan por agora, en nenos que en nenas, e comeza en idades moi temperás. Conforme pasa o tempo, afiánzase e non mellora. O estado de ánimo, ao contrario que coa anorexia e a bulimia, non se ve fortemente alterado. Con todo, o medo ao atragantamiento e a sufrir alerxia, así como a necesidade de elixir, é inherente a esta patoloxía.
- A perda de peso pode ser unha consecuencia, pero ante todo manifesta unha imposibilidade por aumentar de peso ou unha retardación do crecemento e o desenvolvemento.
- A deficiencia nutricional é significativa.
- Preséntase unha dependencia aos suplementos nutricionais ou complementos vitamínicos.
- Anteponse a necesidade e o rigor, á selección alimentaria a calquera interacción social.
- O rexeitamento a un alimento ou un conxunto de alimentos non se xustifica porque haxa carencia ou descoñecemento cultural do mesmo.
- O trastorno alimentario non é atribuíble a unha condición médica concorrente ou non se explica mellor por outro trastorno mental. Prodúcese como unha patoloxía en si mesma.
En definitiva, atopámonos ante un novo trastorno alimentario, que estivo oculto ben por limitalo a unha razón de comportamento ou por equivocarse debido ás súas consecuencias de diagnóstico tardío con outro trastorno. Coñecelo, nomealo e telo presente axudará a limitar o número de enfermos, anticiparse a cadros severos e facilitar a curación de quen o padecen.
ARFID, que din os expertos?
Cristina Larráyoz Pérez, psicóloga, máster en Psicoloxía en Saúde e referente pola súa especialidade en condutas alimentarias, reflexiona sobre este novo trastorno. Así comparte con EROSKI CONSUMER as súas primeiras conclusións:
- Posto que é un trastorno de recente definición, coñécese pouco acerca dos tratamentos máis efectivos. Con todo, dados os prominentes comportamentos de evitación que o caracterizan, parece que as intervencións conductuales, tipo terapias de exposición, poden xogar un papel importante. Para alguén cun trastorno emocional subxacente, como a depresión ou a ansiedade, que afecta á alimentación, a terapia cognitivo-conductual pode ser un método eficaz para o tratamento do trastorno da alimentación.
- Temos que ter en conta que os trastornos da conduta alimentaria non son consecuencia dunha falta de vontade, como moitas persoas cren, senón de certos déficits cognitivo-emocionais na resolución adecuada das dificultades que entraña a nosa existencia.
- Os estudos científicos demostran que os tratamentos máis eficaces para este tipo de problemas son aqueles que tratan o trastorno de forma global e desde unha atención multidisciplinar. Nestes casos, os tratamentos que mellores resultados obteñen son aqueles que contan coa atención simultánea entre psicólogo e dietista.
- A orixe destes problemas adoita ser un déficit emocional e unha vez que as pautas alimentarias altéranse, elas mesmas producen, á súa vez, dificultades psicolóxicas. Nun principio, realízase un diagnóstico por parte do psicólogo, para logo estabilizar á persoa cunha dieta saudable. Xa logrado, ambos os profesionais traballan de forma conxunta coa persoa para manter unha dieta adecuada ás súas características e traballar a orixe do trastorno.
