Ante un alimento fresco e de tempada non hai competencia posible, nin en saúde nin en sabor. Con todo, non sempre hai tempo (ou ganas) de facer a compra ou de cociñar. As escusas non o xustifican, pero hai unha realidade que atender: as latas de conservas son, moitas veces, un comodín socorrido. Por iso convén dispor dunha despensa saudable en casa ou, na súa falta, de criterio para acertar coas eleccións que facemos ao comprar. Neste artigo convertemos o abrelatas nun aliado dunha dieta saborosa e ofrécense consellos para distinguir ás latas de saúde das latas de preguiza.
A lata, un continente moi seguro
Ata non fai moito, as latas pertencían ao que se coñece como alimentación de segunda gama. Se os produtos frescos e en estado natural son a primeira, cando se cocían e conservaban en lata as froitas, verduras, legumes e peixes conformaban a segunda. Tamén se incluían o leite e as sopas. Pero nos últimos tempos, a tecnoloxía logrou que as latas sexan o envase de aluminio e aceiro perfecto para conter, ademais de ingredientes, receitas completas.
Os procesos de manufactura evolucionaron de maneira notable. O alimento nunca ten contacto directo co metal e o seu selado ao baleiro protéxeo contra a entrada de luz ultravioleta e de osíxeno e a formación de microorganismos. Ademais, os alimentos enlatados non necesitan refrixeración, excepto as chamadas “semiconservas”, como as latas de anchoas, que se atopan nas cámaras frigoríficas de tendas ou supermercados. Toda esta seguridade ten o valor engadido de que as latas son 100% reciclables, polo que axudan a preservar o medio ambiente. Tras esquivar a ameaza de ser tachadas como obsoletas, recuperaron posicións na compra, na cociña e na alacena.
Desde sinxelos espárragos ata sofisticados estofados… en lata
As latas de conservas ampliaron os seus contidos, que van desde sinxelos alimentos ata pratos moito máis completos. Como elixir? Como saber cales merecen a pena? Unha pista que pode axudarnos a tomar boas decisións é a distancia que separa o aspecto do alimento ou prato orixinal e o do procesado. É dicir, un espárrago de lata é case igual ao espárrago fresco, sucede o mesmo coa piña ao natural, cos berberechos e mesmo coas lentellas cocidas. Con todo, uns callos á madrileña pouco ou nada teñen que ver coas tripas que se compran nunha chacinería, nin que dicir dunha sopa, das albóndegas ou incuso dunha ensaladilla.
Así, abrir unha lata pode ser un xesto de saúde para preparar uns guisantes ou unhas xudías verdes ou, pola contra, un xesto de preguiza que termina nunhas fabas con todo tipo de condimentos ou un pito con guarnición. A favor do xesto saudable están multitude de ideas e trucos sinxelos cos que descubrir pratos e melloralos. As latas son as mellores aliadas para preparar entrantes, confeccionar salsas, ilustrar as pastas, ou para incluír esa ración de legume ou de peixe que se resiste a aparecer na cotidianidad.
Ler a etiqueta dunha lata, clave para a saúde
Segundo a Axencia Española de Consumo, Seguridade Alimentaria e Nutrición (AECOSAN), cuxo obxectivo é promover a saúde no ámbito da nutrición, os consumidores pasan unha media de 35 segundos manipulando cada produto na compra e recoñecen unha notable preocupación polas etiquetas de alimentos. As etiquetas responden a unha norma xeral cuxo propósito é garantir o dereito dos consumidores. E, aínda que se cumpre, a tendencia é que o consumidor realice unha lectura rápida e superficial da etiquetaxe, aínda que cada vez máis se dispoñen de pautas para entendelo a fondo.
Como todos os alimentos procesados, as etiquetas das latas resumen os datos importantes sobre o produto particular que conteñen. O consumidor, polo xeral, curmá o interese polas calorías, en ocasións polo sodio, pero non debe obviar o dato máis importante, e que aparece en último lugar: os ingredientes. Deles sábese que graxa, azucre ou sodio é parte do alimento orixinal ou cales están engadidos no seu procesamiento. E como aparecen en orde decreciente segundo a cantidade presente, tamén se pode deducir canto se espera atopar do ingrediente principal ao abrir a lata.
Ademais, hai que ter moi en conta a información que se ofrece sobre os aceites vexetais, líquidos de cobertura, saborizantes e conservantes naturais, moi recorrentes nos enlatados. O aceite vexetal é, principalmente, aceite de soia. E cando é de girasol, a norma permite que o fabricante poida engadir unha cantidade mínima de aceite de soia sen especificalo. Isto, que en termos xerais é inofensivo, pode supor un problema para quen teñen alerxia ou intolerancia á soia ou os seus derivados.
Aínda que as latas parecen case eternas, as que se confeccionan en casa duran bastante menos que as industriais. Hai que ter moi presente que, aínda que a vida útil depende tanto das propias características dos alimentos como das técnicas de conservación dos mesmos, unha lata caseira non pasou polos estritos procesos aos que son sometidas as latas industriais. En calquera caso, unha lata feita no fogar nunca deberá superar o ano de almacenaxe.
Non é corrente enlatar en casa, ou non o é tanto como embotar, aínda que existen aparellos domésticos para facelo. Máis usual é levalo a cabo nunha cooperativa ou entre un grupo veciñal. Conservar alimentos da horta, ou dedicar unhas xornadas entre amigos ou familia a enlatar bonito, cogomelos, pementos, habitas… proporciona unha especial satisfacción e pode ser un éxito con só respectar unhas normas de hixiene que aseguren que se está realizando unha conserva segura.
