En ocasións, parece reinar a confusión en determinadas cuestións que teñen que ver coa nutrición. Pero hai un aspecto no que ningún experto nin ningunha entidade de referencia discute: convén reducir, e mesmo “evitar”, o consumo de bebidas azucaradas (“refrescos“). E é que a inxesta frecuente das chamadas “calorías líquidas” relaciónase con diversos riscos para a saúde, sobre todo co de padecer obesidade. No presente artigo amplíase este tema e engádese un dato nada halagüeño: case a metade dos adultos supera as recomendacións de inxesta de azucre tan só a partir de bebidas.
Non é boa idea hidratarse con algo distinto á auga
O consumo de azucre é “un determinante do peso corporal”, segundo lese no último estudo sólido sobre esta cuestión, o publicado pola doutora Che Morenga e os seus colaboradores en 2012 (revista BMJ). Pero máis problemática é a inxesta dese azucre cando vén nun medio líquido.
A toma frecuente de bebidas azucaradas, coñecidas como “refrescos” (aínda que é unha acepción que moitos profesionais sanitarios prefiren non usar, dada a súa connotación positiva), relacionouse de forma clara co risco non só de obesidade , senón tamén de síndrome metabólico e de diabetes tipo 2. Un total de 184.000 mortes anuais son atribuíbles ao consumo de bebidas azucaradas, segundo despréndese dunha investigación recentemente publicada na revista Circulatione liderada polo doutor Dariush Mozaffarian. Non estraña, por tanto, que entidades como o Fondo Mundial para a Investigación do Cancro recomenden “evitar” estas bebidas. Segundo a entidade, “as evidencias científicas que sinalan que tales bebidas ‘enganan’ ao mecanismo da saciedade dos seres humanos, promovendo así o aumento de peso, son abafadoras”. Este efecto é extrapolable, na súa opinión, aos zumes de froitas, mesmo aos que son caseiros ou “100%”.
Novo estudo: o azucre que “bebemos”
Por todo o anterior, resulta moi relevante un estudo recentemente publicado na revista European Journal of Clinical Nutrition e coordinado polo catedrático de nutrición Jordi Salgas-Salvadó. Na investigación, titulada ‘Inxesta de auga e outras bebidas en adultos de 13 países‘ (incluído España), avaliouse, entre outros aspectos, a proporción de adultos que exceden, a partir de fluídos, a recomendación de inxesta de “azucres libres” establecida pola Organización Mundial da Saúde (OMS).
Para a OMS, os azucres libres son os azucres engadidos aos alimentos ou ás bebidas polo fabricante, polo cociñeiro ou polo consumidor, ademais dos azucres presentes de forma natural no mel, os jarabes e, tamén, os zumes de froitas, aínda que sexan caseiros. A entidade Public Health England, no seu documento ‘Sugar reduction. Responding to the Challenge‘ (Redución do azucre. Respondendo o reto), opina de igual maneira. Estas entidades non fan referencia ao azucre presente de forma natural nas froitas, nas hortalizas ou no leite (lactosa).
Consumo de azucre. Situación en España
Segundo a OMS, menos do 10% das calorías que se inxeren deberían provir de “azucres libres”, aínda que o idóneo é que a cifra sexa inferior ao 5%, tal e como ampliou a experta en nutrición Isabel Megias no artigo ‘Canto azucre debemos consumir?‘.
Con todo, xa se sabe que se supera con fartura esta recomendación: no consenso español de prevención e tratamento da obesidade máis recente detallouse que se inxere entre o 16% e o 36% da enerxía a partir de azucres.
O que non se sabía é cantos azucres consómense en forma líquida. Pois ben, en España, segundo o estudo antes citado, preto da metade dos adultos españois excede as recomendacións de inxesta de azucres establecidos pola OMS tan só a partir de fluídos, sobre todo bebidas azucaradas, zumes e o azucre engadido a bebidas quentes, como té ou café. É algo que sucede no 44,5% da poboación de estudo (16.276 adultos de 13 países) e que leva aos autores a insistir en que a hidratación ten que basearse no consumo de auga .
De todas as calorías que “bebemos” (428 kilocalorías ao día), o 35,2% (é dicir, 149 kcal) proveñen de bebidas alcohólicas, segundo o estudo do doutor Salgas-Salvadó e os seus colaboradores. Como se apuntou no artigo ‘Sabes cantas calorías bebes?‘, estase ante unha situación que debe mellorar. Esta afirmación non se fai só polo efecto das devanditas calorías sobre o control do peso corporal, senón sobre todo polo papel negativo que o consumo de alcol exerce en numerosas condicións e trastornos, e o que inclúe o risco cardiovascular. Tal e como sinalou en 1996 a Organización Mundial da Saúde, “canto menos alcol, mellor“.
