En nutrición deportiva, a variedade de preparados e bebidas que axudan a repor a perda de nutrientes é ampla. Con todo, a pesar de que estes produtos están pensados para quen practican algunha actividade, boa parte do éxito de vendas débese á demanda de persoas non deportistas que descoñecen os efectos ou consecuencias na saúde. O consumo de produtos específicos para deportistas pode carrexar afectos indeseados, como inxerir unha maior cantidade de calorías ou empeorar trastornos crónicos ou agudos como a diabetes, a celiaquía ou a alerxia aos froitos secos.
Consumidores non deportistas
Os produtos para deportistas contan cun novo perfil de consumidor. Cada vez é máis frecuente que quen non practican ningunha actividade inxíranos. Son persoas que carecen dun interese especial na práctica deportiva, pero consomen a maior parte dos produtos destinados a quen si o teñen. Mesmo en maior medida que este grupo. Así o constata un estudo levado a cabo este ano por Datamonitor, unha empresa especializada en estudos de mercado. Os analistas confirman que os usuarios tradicionais de produtos de nutrición deportiva respondían a tres perfiles: quen practicaban culturismo (bodybuilding), os atletas de resistencia e os deportistas en xeral que realizan calquera actividade como hobby. Na actualidade, sobresaen quen, sen estar nunha boa forma física ou sen ser atléticos, elixen este tipo de produtos “como un primeiro paso cara a un estilo de vida máis saudable”.
A publicidade e a imaxe sobre os produtos para deportistas inflúe no consumo por parte dos cidadáns
O seu comportamento deriva da imaxe que proxecta a publicidade dos produtos de nutrición deportiva. Con esta formulación, algunhas persoas toman unha bebida isotónica cando queren refrescarse ou unha barrita de cereais como tentempié. De igual modo, estes usuarios recorren ao seu consumo se están enfermos e/ou cansos, co fin de obter un plus de enerxía.
Alimentos de deseño
O feito de que os cidadáns en xeral consuman alimentos cunha orientación especial, en lugar de ser exclusivos dos consumidores para quen se deseñaron, non ocorre só cos produtos de nutrición deportiva. Este comportamento xa se constatou nos denominados “alimentos especiais para diabéticos” que, sen unha base sólida, percíbense como unha opción máis saudable por parte de todos os cidadáns. Outro caso similar é o dos alimentos para celiacos.
O consumidor ha de ser consciente de que os produtos de nutrición deportiva están pensados e deseñados para dar resposta a unhas necesidades nutricionais concretas e nun marco determinado. Non ter en conta esta formulación pode carrexar efectos indeseados. Unha bebida isotónica ten calorías. Algunhas conteñen menos que un refresco azucarado, pero non sempre ocorre así e a diferenza pode ser mínima. Do mesmo xeito, a nutrición deportiva leva unha serie de normas que os deportistas coñecen pero que non sempre son de dominio común. É frecuente que tras realizar unha actividade física e inxerir un alimento sólido (barrita), só se beba auga, en lugar dunha bebida enerxética. Esta podería provocar, xunto co alimento sólido, molestias gastrointestinales como diarrea osmótica.
Inxerir produtos e bebidas para deportistas sen practicar algunha actividade pode supor un exceso de azucres e calorías
Se ademais o usuario padece algún trastorno crónico ou agudo, como diabetes, celiaquía, alerxia a froitos secos, diarrea ou obesidade, convén consultar cun especialista. Este asesorará sobre a idoneidade do seu uso e, chegado o caso, proporá alternativas. Un exceso de azucres e de calorías poden ser a consecuencia máis directa do uso ou abuso deste tipo de produtos.
Neste contexto, o consumidor tradicional de produtos de nutrición deportiva percibe que deixou de ser o cliente exclusivo destes produtos e demanda á industria outros novos, máis específicos e con beneficios avalados pola ciencia. A poboación deportista reclama distinguirse do resto. O consumo xeral de produtos de nutrición deportiva non motiva a súa inxesta entre os atletas, que esixen produtos máis especializados e exclusivos, adaptados ao seu deporte.
Tipos de produtos de nutrición deportiva
O resultado da práctica deportiva depende, en certa medida, da alimentación do deportista. Tanto quen é amateur como os profesionais teñen requirimentos nutricionais específicos derivados de numerosas variables. Entre elas, destaca o esforzo, a intensidade e a frecuencia na realización de cada actividade. A principal necesidade tradúcese nunha maior cantidade de enerxía, xa que se gastan máis calorías que en repouso. A perda de auga e electrolitos pola suor e a transpiración da pel leva tomar medidas adicionais para repor estes nutrientes a tempo.
Os produtos máis frecuentes deseñados para a nutrición deportiva pódense clasificar en tres grupos, en función da necesidade que cobren:
Produtos líquidos destinados á rehidratación do deportista. Estas bebidas axudan a repor líquidos para compensar as perdas por sudoración, que dependen tamén das circunstancias de temperatura e humidade ambiental. Coñécense como bebidas isotónicas, xa que conteñen a cantidade equivalente de sales en disolución que se perden coa suor. Cada vez máis bebidas deste tipo levan engadida certa cantidade de azucres simples, co consecuente achegue de calorías.
Produtos que achegan calorías de forma rápida. Son útiles en disciplinas deportivas que prolongan a súa actividade durante varias horas, como ciclismo, sendeirismo, montañismo ou os maratóns de atletismo. Nestas circunstancias, requírese achegar enerxía ao organismo para repor o seu gasto e afrontar con máis garantía de éxito a consecución de obxectivos sen sufrir un “desfalecemento”. Estes preparados consómense en forma de barritas enerxéticas, xeles enerxéticos ou solucións de glicosa que achegan unha cantidade importante de enerxía en pouco volume de produto para facilitar o seu transporte e consumo. Ao mesmo tempo, teñen a cualidade de non ocasionar pesadez ou molestias gastrointestinales, que incomodarían ao deportista.
Produtos ou preparados con supostos efectos ergogénicos. Son preparados que presumen de mellorar o rendemento deportivo, máis aló do seu efecto reponedor de líquidos, electrolitos ou enerxía. Polo seu carácter estimulante, debido ao seu contido en cafeína ou taurina, entre outros, pola mellora do rendemento ou o aumento da masa muscular, son produtos moi demandados por gran parte de quen practican actividade física. No entanto, en ocasións, as doses recomendadas son dubidosas en relación á súa efectividade e, mesmo, á súa seguridade.
Segundo Euromonitor, no ano 2009 facturáronse en todo o mundo produtos de nutrición deportiva por un valor de 4.700 millóns de dólares. Neste mercado destaca o consumo en América do Norte (Estados Unidos e Canadá) e Europa occidental.
No mercado europeo, Alemaña foi o país que liderou en 2008 as vendas destes produtos. Pero a súa hexemonía parece que será breve xa que, segundo datos de Datamonitor, España é o país onde máis aumentaron as vendas nos últimos anos e todo apunta a que en 2013 será líder de facturación no marco europeo. Estas cifras pon de relevo a importante envergadura do volume de vendas xerado por este tipo de alimentación especializada, que entrou de maneira clara nunha tendencia alcista.
