A loita contra a báscula, é dicir, adelgazar, percíbese en numerosas ocasións como unha batalla constante ou como unha meta inalcanzable mediante o seguimento de estratexias puntuais. Un recente estudo destaca que porse a dieta, no sentido máis tradicional e popular da expresión (contar e restrinxir as calorías inxeridas ou os alimentos máis enerxéticos) podería non ser unha estratexia eficaz e segura para adelgazar. A restrición de calorías aumentaría a produción de cortisol, unha hormona que se asocia co aumento da graxa na rexión abdominal. Esta sería unha das razóns polas que moitas persoas que sempre están a dieta terían dificultades para perder peso e, mesmo, para manter a longo prazo o que xa perderon.
A investigación en detalle
Un equipo de científicos da Universidade de California, en San Francisco (Estados Unidos), realizou o ensaio que chegou a estas conclusións. Publicado na revista “Psychosomatic Medicine”, nel participaron 121 mulleres que se someteron de forma voluntaria a distintas estratexias dietéticas durante tres semanas. As participantes organizáronse en catro grupos con diferentes asignacións dietéticas:
- Primeiro grupo: tiñan que contabilizar e rexistrar con detalle as calorías que comían sen exceder un máximo de 1.200 Kcal ao día.
- Segundo grupo: podían comer o que quixesen, pero tiñan que contabilizar de igual forma as calorías inxeridas.
- Terceiro grupo: as participantes tiñan asignada unha dieta de 1.200 Kcal ao día, pero non tiñan a obrigación de contar as calorías.
- Cuarto grupo: podían comer con absoluta normalidade, sen ningún tipo de restrición enerxética e sen ter que contar as calorías diarias inxeridas.
Tanto ao comezo como ao final do tres semanas, a todas as participantes medíronselles os niveis de cortisol. Desta forma, quedou patente que quen restrinxiron as calorías aumentaron os valores desta hormona, relacionada coa tensión e co aumento da graxa na rexión abdominal, co consecuente incremento engadido do risco de padecer patoloxías cardiovasculares.
Os niveis de cortisol eran aínda maiores nas mulleres que, ademais de seguir unha dieta baixa en calorías, debían contabilizalas. Esta é a conclusión principal do estudo, que cita de forma concreta que o feito de porse a dieta altera de maneira negativa o benestar psicolóxico. Ponse de manifesto que a restrición calórica aumenta a secreción de cortisol en humanos, un proceso que xa se detectou con anterioridade en modelos animais.
Para moitas persoas que seguiron durante anos unha dieta hipocalórica, esta estratexia podería considerarse como un obstáculo para conseguir o obxectivo inicial de adelgazar e, mesmo, de manter o peso perdido.
Facer dieta ou cambiar de estilo de vida
Algunhas das claves para adelgazar de maneira adecuada e non volver recuperar o peso inicial, tal e como sinalan os autores do mencionado estudo, é non “facer dieta” xamais. A maneira máis adecuada de baixar peso e situalo nuns valores saudables consiste en adoptar comportamentos ou estilos de vida que supoñan comer de maneira variada alimentos sans, realizar actividade física e ter paciencia. Hase de tomar conciencia de que estas medidas forman parte dunha estratexia integral, dun “plan de xogo” que ha de seguirse sempre, é dicir, dun plan vitalicio.
Para adelgazar, hai que comer de forma saudable e con asesoramento para non cometer erros
O feito de seguir unha dieta de adelgazamento, con independencia das súas características, favorece que moitas persoas vivan o período con tensión, con sensación de fame, de falta de benestar e de privación, situacións que non facilitan a perda de peso a longo prazo e que, mesmo, propician volver gañar máis quilos que os contabilizados antes de empezar a dieta.
Por tanto, unha mensaxe interesante que se pode extrapolar é a necesidade de non pór unha “data de caducidade”, tan habitual cando se afronta unha dieta. Entre as dietas milagre son frecuentes as formulacións do tipo “dieta dunha semana” ou “dieta de catro días”, nas que se pasa dun estilo de alimentación caracterizado, en maior ou menor grao, polo exceso, a outro caracterizado pola extrema restrición de maneira anecdótica e pasaxeira. Noutras ocasións, en lugar de pór un prazo temporal no seguimento da dieta, é habitual establecer unha meta ponderal (“cando perda 7 quilos”, “cando chegue a 62 quilos”) que, unha vez alcanzada, serve como fito para deixar de facer dieta ou esquecerse dos bos hábitos alimentarios adquiridos nese tempo.
Para adelgazar hai que comer, pero hai que facelo dunha maneira saudable e sempre con asesoramento para non cometer erros nin caer na tentación de probar produtos para adelgazar, xa que moitos foron ineficaces.
Aínda que neste recente estudo o papel do cortisol foi un achado orixinal, a función das dietas hipocalóricas como tal xa se puxo en dúbida en ocasións anteriores, a condición de que non se afronte o novo cambio dietético como algo perdurable no tempo. Sen ir máis lonxe, no estudo EnKid, no momento de abordar o tratamento do sobrepeso e a obesidade infantil e xuvenil, menciónase que as dietas hipocalóricas son menos efectivas a medio e longo prazo que a modificación dos estilos de vida. Do mesmo xeito, a Organización Mundial da Saúde (OMS) describe a obesidade como unha patoloxía crónica. Enténdese que o seu tratamento e, por tanto, as medidas adoptadas para evitar os seus síntomas, terá que ser continuado no tempo.
