Especias e herbas en dietoterapia

As herbas aromáticas e as especias teñen una longa tradición na cociña, onde participaron desde sempre cun rol específico na cultura gastronómica de cada pobo e país. A pesar da dificultade que entraña determinar con exactitude cales son os seus efectos no organismo, agora un equipo de investigadores do National Centre of Excellence in Functional Foods, da University of Wollongong, en Australia, efectuou una revisión sobre a bibliografía científica publicada neste ámbito.

Os investigadores obtiveron conclusións achega do papel das herbas e as especias nalgúns campos da saúde, como as enfermidades cardiovasculares, a carcinogénesis, problemas cognitivos asociados coa idade e a diabetes tipo II, entre outras enfermidades. Os diferentes niveis de evidencia científica demostran o valor funcional destes valiosos ingredientes.

O rol das herbas e especias na saúde

O feito de considerar as herbas e as especias como alimentos funcionais, é dicir, con beneficios paira a saúde máis aló dos nutritivos, fai destes vexetais un protagonista especial das nosas comidas. Segundo diversas investigacións, os nutrientes que conteñen, ademais doutras sustancias biológicamente activas, mostran a súa maior actividade e os seus efectos potencialmente beneficiosos cando están inmersos na dieta diaria.

A sinerxía que se dá entre os nutrientes afecta positivamente á súa absorción e a súa biodisponibilidad, e as sustancias axúdanse unhas ás outras paira poder chegar ao seu destino. Por exemplo, os aderezos que conteñen herbas e especias poden incrementar a capacidade antioxidante do prato vexetal ao que acompañan. O orégano, en concreto, demostrou elevar a capacidade antioxidante dunha ensalada até nun 200%.

A este beneficio sanitario sumar outro. O uso de herbas aromáticas e especias axuda a diminuír a cantidade de sal, graxas e azucres que se inxeren coa comida e que son factores de risco dietético de diversas enfermidades como as cardiovasculares ou metabólicas como a diabetes. O seu achegue de cor, aroma e sabor vai mais alá das súas orixinais características culinarias, converténdose ademais nun potencial vehículo de prevención en saúde.

Allo, cúrcuma, jengibre e enfermidades cardiovasculares

Aínda se require máis investigación que demostre con maior fiabilidade a biodisponibilidad, os mecanismos de acción e a eficacia de herbas e especias

Segundo os expertos da Universidade australiana de Wollongong, as propiedades antioxidantes das herbas e as especias alcanzaron un interese especial cando se observou en diversos estudos, cun nivel de evidencia aceptable, que o allo axuda a diminuír o colesterol malo LDL e, por tanto, inflúe positivamente como protector no desenvolvemento da aterosclerosis.

Tamén axuda tomar 7,2 g de extracto de allo ao día, pois demostrou modestas reducións na presión sanguínea. Suxeriuse que a sustancia responsable das accións do allo sobre o sistema cardiovascular pode ser a alicina. Cando se fractura, se parte ou se machuca o bulbo, libérase a aliína, composto que ao porse en contacto coa encima alinasa, dá lugar á alicina, da que se observou a súa propiedade hipolipemiante.

Outros produtos que se relacionaron coa diminución do colesterol LDL en sangue son a cúrcuma e o jengibre, pero os estudos limitáronse a traballos con animais de laboratorio, concretamente ratas, polo que o seu efecto non se pode extrapolar polo momento a humanos.

Os efectos dos flavonoides como protectores cardiovasculares foron cumpridamente estudados, e a manzanilla, a cebola, o romeu e o tomiño posúen altos niveis destas sustancias. Hai estudos epidemiolóxicos que apoian un beneficio cardiovascular relacionado co consumo habitual deste tipo de ingredientes na dieta, pero aínda falta moita investigación que poida demostrar un nivel suficiente de evidencia. Neste sentido requírense investigacións que dean información sobre a súa biodisponibilidad, os mecanismos de acción e a súa eficacia.

Accións sobre o cancro en animais

Os expertos do National aseguran que polo momento non existen datos que indiquen que as herbas aromáticas e as especias teñan un efecto anticarcinogénico en seres humanos, pero hai estudos realizados no laboratorio ou con animais que suxiren que certas sustancias presentes neste tipo de produtos alimenticios, poderían ter una acción quimiopreventiva fronte aos estadios iniciais de diversos tipos de cancro. Isto dá pé aos investigadores a indagar máis a fondo se estes efectos positivos obsérvanse en humanos.

A tensión oxidativo e a inflamación son factores de risco que interveñen no inicio desta enfermidade. As herbas e especias conteñen un abanico de sustancias naturais como os polifenoles e os flavonoides dos que son representativos o ácido caféico e a quercetina que poden actuar sobre as especies reactivas do osíxeno ou os daniños radicais libres. Outros compoñentes como os tocoferoles, os carotenoides ou os esteroles, poderían protexer dos subproductos da peroxidación lipídica, tamén implicados en condicións patolóxicas.

A cúrcuma, a albahaca, o romeu e a menta mostraron en numerosos estudos en animais acción anticanceríxena. Concretamente a cúrcuma relacionouse recentemente con efectos contra o cancro de pel, estómago, fígado, colon e cavidade oral de ratos de laboratorio.

O carnosol é una sustancia presente nas follas de romeu que mostrou inhibir o cancro de mama, de intestino e de pel en ratas, parece ser que mediante posibles mecanismos nos que interveñen as súas propiedades antiinflamatoirias e a súa acción quimiopreventiva.

A abundante bibliografía científica respecto diso apunta cara a unha posible recomendación concreta de todos estes produtos alimenticios como protectores dietéticos, pero ata que non se realicen investigacións controladas en grupos numerosos de persoas e extensas no tempo, e con cantidades concretas de produto, non se pode dar por feito que as herbas aromáticas e as especias protexen fronte ao cancro.