O consumo elevado de graxas trans ten efectos negativos no organismo. Ningunha entidade implicada na saúde pública discúteo. O incremento que xeran este tipo de ácidos grasos (AGT) no risco de padecer cardiopatías observouse unha e outra vez en estudos clínicos ben deseñados, segundo detallou en xaneiro de 2014 a Academia de Nutrición e Dietética de Estados Unidos. Aínda que é certo que baixas doses de inxesta de AGT suporán un risco inferior, calquera dose aumenta o risco. Aínda que empresas como EROSKI decidiron de forma voluntaria eliminalos dos seus produtos de marca propia, os AGT aínda seguen no mercado, polo que é conveniente saber por que son preocupantes e onde adoitan estar. O seguinte artigo explica que son as graxas trans, por que son perigosas e en que alimentos é máis probable atopalas.
Que son os ácidos grasos trans?
Os AGT son un tipo de acedos grasos cunha configuración especial, que poden producirse tanto de forma natural (fermentación no rumen dos rumiantes), e que atopamos en cárnicos ou lácteos, como mediante determinados procesos de hidroxenación levados a cabo pola industria alimentaria. A Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA) considerou en 2010 que o efecto negativo dos AGT sobre os lípidos sanguíneos é similar tanto se proveñen de alimentos naturais, coma se fano de alimentos procesados. No entanto, mentres que está ben establecido que a inxesta de AGT de alimentos transformados asóciase a un incremento no risco cardiovascular, as actuais probas científicas non permiten determinar se este efecto prodúcese con AGT de orixe natural.
Por que son perigosas as graxas trans?
A configuración dos AGT é moi similar á dos acedos grasos saturados. Estes últimos, a pesar de que non é preciso inxerilos a través da dieta, son necesarios no ser humano, xa que, entre outras funcións, protexen ás células da oxidación, e é por iso que temos mecanismos para sintetizalos. Con todo, os AGT non son en absoluto necesarios: o noso corpo non os sintetiza e a súa inxesta está desaconsellada. Por que?
- En primeiro lugar, porque aparentan ser algo que non son: a configuración dos AGT é similar á dos acedos grasos saturados, e aí radica un dos problemas asociados ao seu consumo. O noso organismo confúndeos “” e incorpóraos nas membranas biolóxicas das células, no lugar onde irían os saturados. Iso altera a permeabilidade da célula e fai que se oxide con máis facilidade (proceso relacionado co envellecemento celular). Poderíase comparar con utilizar no verán unha crema solar que, no canto de protexer dos raios ultravioleta prexudiciais, fixese que fose máis fácil que estes queimasen a nosa pel.
- Pero ademais, os AGT, unha vez inxeridos, alteran o equilibrio do colesterol sanguíneo: entre outros efectos adversos, diminúen as concentracións de colesterol HDL (coñecido como “colesterol bo”). A EFSA considera que unha alta inxesta de AGT relaciónase de maneira “consistente” cun maior risco de enfermidade coronaria.
En que tipo de alimentos podemos atopar graxas trans?
A maioría dos AGT presentes nos alimentos xérase mediante a hidroxenación, un proceso que permite obter graxas semisólidas con características interesantes para a elaboración de alimentos, pero que á súa vez espertan gran preocupación no ámbito sanitario. Aínda que moitos fabricantes de alimentos reduciron a presenza de AGT, aínda é posible inxerir altas cantidades destas sustancias, tal e como mostraron Stender e colaboradores na revista BMJ Open en setembro de 2012. Salvo excepcións, as etiquetas non adoitan declarar o seu contido en AGT, o que dificulta a súa identificación.
Unha pista para detectar os AGT consiste en revisar se a etiqueta do produto detalla que contén graxas “parcialmente hidrogenadas”. En tal caso é case seguro que terá tamén AGT. A seguinte lista, elaborada en base a datos achegados pola Academia de Nutrición e Dietética e a Asociación Británica de Dietética, apunta onde é posible que se “escondan” hoxe os AGT:
- Pastelería industrial.
- Comida para levar.
- Cremas.
- Comida rápida ou fast food.
- Fritos.
- Galletas ou pasteis.
- Flocos de millo de millo para o microondas.
- Pastelaría.
- Patacas fritas de bolsa ou outros aperitivos similares.
- Pizza conxelada.
- Sobremesas ou xeados.
- Precocinados (empanadas, croquetas, etc.).
O Comité Científico da Axencia Española de Seguridade Alimentaria e Nutrición (AESAN), pola súa banda, detallou en 2010 que de entre os alimentos máis arriscados polo seu contido en AGT destacan as galletas recheas de chocolate, a pastelería infantil e os cereais con chocolate.
