As sardiñas son peixes pelágicos que viaxan polas diferentes capas de auga, e cuxo contido graso identifícaas como peixes azuis. Son peixes pertencentes á orde clupeiformes, suborden clupeidos. Ao seu mesma familia pertencen o arenque (Clupea harengus), a anchoa (Engraulis encrasicholus), a alacha, o espadín e o sáibao.
As variedades máis coñecidas
Distínguense dous subespecies de sardiña; a Sardiña pilchardus pilchardus, que se localiza no Atlántico e a Sardiña pilchardus sardiña, que habita no Mediterráneo. Ao seu mesma familia pertencen o arenque, a anchoa, a alacha, o espadín e o sáibao.
Arenque (Clupea harengus). Este peixe presente unha cor azulado, pardusco ou negruzco no dorso, que se vai aclarando polos laterais ata alcanzar un ton prateado no ventre. Algúns exemplares teñen unhas machas púrpuras, rosadas ou douradas no opérculo e nos flancos. Pode alcanzar os 40 centímetros de longo e un peso de ata 700 gramos. Localízase no Atlántico norte; no oeste ata Rhode Island (EEUU), e ao leste do océano glacial Ártico, ata a canle da Mancha. Tamén llo localiza no mar Báltico.
Anchoa (Engraulis encrasicholus). Tamén coñecida co nome de boquerón, é un pequeno peixe que mide entre 15 e 20 centímetros de longo. Presenta unha cor azul verdoso no dorso e os costados son prateados. Localízalla no Atlántico, o Mediterráneo e o mar Negro, así como no mar Báltico e o mar do Norte. Vive en bancos compactos ao longo das costas e a súa pesca practícase fundamentalmente no Mediterráneo, entre os meses de agosto a outubro.
Alacha (Sardinella aurita). Coñécella tamén como sardiña de lei ou orejera. Distribúese polo Mediterráneo, principalmente pola zona meridional, onde é bastante común.
Espadín (Sprattus Sprattus). Este peixe abunda na zona norte de Europa, e ademais de fresco, comercialízallo con frecuencia afumado, salgado e en conserva. Anatomicamente, é un peixe moi similar ao arenque. Localízase comunmente no Atlántico, desde as illas de Lofoten, na costa noroccidental de Noruega, ata a desembocadura do Loira, Francia. É bastante rara a súa presenza no Golfo de Biscaia e pouco abundante no Mediterráneo.
Sáibao (Alosa Alosa). Coñécello tamén como alosa común, arencón ou trancho. As femias, que teñen maior tamaño que os machos, poden chegar a medir 60 centímetros e pesar ata 3 quilos. Habita no Atlántico, de Cabo Branco a Escandinavia e é pouco abundante no Mediterráneo. Atópallos en toda a costa española, en especial no Cantábrico, Galicia, Golfo de Cádiz e na zona da desembocadura do Ebro.
Propiedades nutritivas
A sardiña inclúese dentro dos peixes azuis ou grasos, xa que posúe case 10 g de graxa por cada 100 g de porción comestible e é moi boa fonte de ácidos grasos omega-3, que axudan a diminuír os niveis de colesterol e de triglicéridos en sangue, e a facer o sangue máis fluída, o que diminúe o risco de arteriosclerosis e trombosis. Por este motivo, é recomendable o consumo de sardiñas e outros peixes azuis en caso de enfermidades cardiovasculares.
O seu contido proteico tamén é elevado, en torno ao 17 por cento. En canto á súa composición en micronutrientes destacan variedade de vitaminas e minerais. Entre as vitaminas atópanse algunhas do grupo B como a B12, B1, Niacina, que permiten o aproveitamento dos nutrientes enerxéticos (hidratos de carbono, graxas e proteínas). Ademais intervén en numerosos procesos de gran importancia funcional como a formación de glóbulos vermellos, a síntese de material xenético, a produción de hormonas sexuais, etc. A sardiña contén tamén cantidades significativas de vitaminas liposolubles (solubles en graxa) como a vitamina A, D e E. A primeira contribúe ao mantemento, crecemento e reparación das mucosas, pel e outros tecidos do corpo. Ademais favorece a resistencia fronte ás infeccións e é necesaria para o desenvolvemento do sistema nervioso e para a visión nocturna. Tamén intervén no crecemento óseo e participa na produción de encimas no fígado e de hormonas sexuais e suprarrenales. Pola súa banda, a vitamina D favorece a absorción de calcio e a súa fixación ao óso, e regula o nivel de calcio no sangue. En canto aos minerais, a sardiña contén fósforo, magnesio, potasio, ferro, zinc e iodo. O fósforo está presente en ósos e dentes, intervén no sistema nervioso e na actividade muscular, e participa en procesos de obtención de enerxía. O magnesio relaciónase co funcionamento do intestino, os nervios e os músculos, e ademais forma parte de ósos e dentes, mellora a inmunidade e posúe un suave efecto laxante. O ferro é necesario para a formación de hemoglobina, proteína que transporta o osíxeno desde os pulmóns a todas as células, e a súa achegue adecuado prevén a anemia ferropénica. En canto ao contido en iodo da sardiña este é significativo, aínda que abunda máis noutras especies de peces. Este mineral posúe importantes funcións no organismo xa que é indispensable para o bo funcionamento da glándula tiroides que regula numerosas funcións metabólicas, así como o crecemento do feto e o desenvolvemento do seu cerebro. Doutra banda, as sardiñas de lata presentan un contido de calcio moi importante, xa que se consomen xunto coa espiña; en concreto achegan uns 314 miligramos de calcio por 100 gramos. O inconveniente que presenta a sardiña para a saúde limítase a quen padecen hiperuricemia ou pinga, dado o seu contido en purinas, que no organismo transfórmanse en ácido úrico.
