Necesidades nutricionais en nenos con síndrome de Down

Os resultados dalgúns estudos permiten estimar que unha elevada porcentaxe de persoas con distintos tipos de discapacidade (parálise cerebral, distrofia muscular, síndrome de Down, autismo ou síndrome de Prader-Willi, entre outros) atópanse en situación de risco nutricional. Estas persoas corren o risco de presentar trastornos asociados á súa condición que se poden agravar se se descoida a súa alimentación e nutrición, como é o caso de sobrepeso e obesidade, distrofia muscular, anemia, intolerancia alimentaria, estreñimiento ou molestias gastrointestinales.

Algúns dos problemas e síntomas derivan da particular fisioloxía asociada ao trastorno. Por exemplo, os problemas dentais habituais en nenos con síndrome de Down -falta de pezas dentais, distribución anormal dos dentes ou hipotonía mandibular- dificúltalles a masticación. Esta mala masticación deriva en trastornos dixestivos como flatulencia e estreñimiento, relativamente habitual nestes casos.

Circulo vicioso: sobrepeso e atrofia muscular

Os nenos con síndrome de Down teñen unha maior predisposición ao exceso de peso, especialmente entre os adolescentes e adultos

Nos nenos con síndrome de Down o crecemento sucede de maneira diferente. Caracterízase por un inicio máis temperán e acelerado pero que nos anos seguintes acompáñase dunha redución da velocidade de desenvolvemento, o que conduce a unha estatura máis curta que a poboación xeral. Pola propia natureza da anomalía xenética, existe unha maior predisposición ao exceso de peso, especialmente entre os adolescentes e adultos. Á súa vez, a menor estatura relaciónase tamén coa ganancia de peso xa que se reducen as necesidades enerxéticas do individuo.

Por outra banda, o exceso de peso pode estar acelerado polo hipotiroidismo, enfermidade cunha incidencia maior neste colectivo. E o exceso de peso é en si mesmo un factor agravante doutras condicións ou malformacións que afectan maiormente a estas persoas, como as enfermidades do corazón e a hipotonía muscular.

Por iso, é esencial a educación alimentaria na prevención da obesidade desde a infancia . Convén facer especial fincapé nunha alimentación sa aínda que non se observe exceso de peso no neno, xa que a acumulación de graxa adoita ser máis marcada a partir da puberdade e durante a adolescencia. Os pais teñen que entender un feito demostrado: a obesidade infantil que non se corrixe a tempo vai condicionar a presenza de obesidade na idade adulta.

Por outra banda, para frear ou atrasar a hipotonía muscular convén fomentar o exercicio físico e asegurar un achegue adecuado de alimentos proteicos (carnes, peixes, ovos, lácteos, legumes e froitos secos). Estes alimentos concentran proteínas, nutrientes esenciais para o crecemento e rexeneración muscular e para o crecemento físico.

Dificultade para masticar e tragar

Nais e pais quéixanse con frecuencia das dificultades que teñen para dar para comer alimentos sólidos aos seus pequenos. Nos nenos con síndrome de Down, polo xeral, atrásase a idade de inicio da alimentación normal, e durante o tres, catro ou cinco primeiros anos, os nenos seguen demandando basicamente todo en puré e alimentos chafados.

Estes problemas son consecuencia de que non desenvolven toda a dentición ou esta complétase anos máis tarde. Mentres que en condicións normais a dentadura de leite adoita completarse cara aos 24-30 meses, en nenos con Down poida que non saian todos os dentes ata os 4 ou 5 anos. A isto súmase que a dentición pode estar descompensada porque lles saen antes molárelos que os incisivos. Así mesmo, é característica a súa boca pequena e a súa lingua grande, e teñen hipotonía mandibular, é dicir, menor ton muscular.

Todas estas particularidades xuntas dificúltanlles enormemente a masticación dos alimentos e a deglución normal.Con todo, e a pesar destas dificultades, convén insistir no cambio de textura dos alimentos para traballar a hipotonía mandibular e os músculos da boca adóitense ao esforzo. O ritmo de adaptación ás texturas será o mesmo que se segue cos outros nenos, só que máis lento.

Primeiro daranse purés suaves pasados pola batidora, despois texturas máis ordinarias ao pasar os alimentos polo pasapurés e non pola batidora. En canto sexa posible, ofreceranse os alimentos escachados pero non feitos puré e, finalmente, e aínda que o neno non teña todos os dentes, presentaranse en anacos sólidos. Isto axudaralle a gañar autonomía e forza ao mover o alimento pola boca e colocalo nos dentes para poder masticar. No entanto, ao comezo da alimentación sólida, non é conveniente ofrecer a estes nenos alimentos con dobre textura simultánea, como pode ser unha sopa con fideos ou uns cereais mesturados con leite, xa que aumenta o risco de atragantamiento.