Pode unha infusión realizada cun (carísimo) po de colágeno rexuvenecer a pel ou aliviar as dores articulares? A nutricosmética ten capacidade para atrasar a caída do cabelo, fortalecer as uñas ou protexernos dos raios UVA do sol? A súa mercadotecnia promete asombrosos resultados, pero non existe unha evidencia científica contundente que sustente esas promesas. Hai máis exemplos no comercio: augas vitaminadas, zumes con ácido hialurónico ou os realizados con betacarotenos e aloe beira. Consultamos a María Barado, farmacéutica e profesora da UNIR (universidade internacional da Rioxa), para saber se funcionan.
? Estes produtos non son fármacos
Verdadeiro. Os cosméticos bebibles non se consideran medicamentos, senón complementos alimenticios. A nutricosmética refírese a cápsulas, bebidas ou pílulas que se venden baixo a promesa de mellorar a pel, o cabelo ou as uñas grazas aos seus activos e nutrientes. Ao consumirse de forma oral e non aplicarse como un cosmético tradicional, teñen que regularse polo Regulamento da UE 432/2012, polo que se establece a lista de compoñentes autorizados de propiedades saudables dos alimentos.
Para analizar a efectividade dos seus ingredientes, sempre hai que buscar o que a Axencia Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA) di de cada composto. Aínda que o ingrediente principal non posúa as propiedades saudables que se destacan no envase, a lei permite promocionalas se na composición final existen outras vitaminas e minerais (nun 15 % da cantidade diaria recomendada) que si que quedou demostrado que teñen esas propiedades. Por tanto, estes produtos si cumprirían coa lexislación.
? Estas bebidas non son malas para a saúde
Depende. Se se consomen baixo a recomendación dun profesional sanitario, como o médico de familia ou un farmacéutico, estes produtos non son prexudiciais para as persoas sas. Pero hai que consultar sempre antes de inxerilos, porque poden conter determinados micronutrientes que, se se toman en cantidades superiores ás recomendadas, poden producir efectos prexudiciais no organismo, sobre todo en persoas con patoloxías previas, como problemas renais, xa que un exceso de proteínas, como o colágeno, obriga aos riles a facer un sobreesfuerzo.
? Inxerir colágeno mellora a pel e a artrose
Falso. Púxose de moda botar po de colágeno ao café ou á infusión, pero este suplemento non mellora a elasticidade da pel nin fortalece os músculos ou ósos. O colágeno é unha proteína que se atopa de forma natural nos tecidos (músculos, tendóns, cartílagos, pel…), e achégalles flexibilidade, elasticidade e resistencia. Cos anos, o corpo comeza a reducir a produción de colágeno e non é capaz de substituílo, o que se traduce en dor articular, perda de densidade ósea e unha diminución da elasticidade da pel (engurras). Por iso búscase fóra, nos suplementos.
A molécula de colágeno é demasiado grande para penetrar na superficie da pel cando se aplica como crema, polo que o consumidor optou polo colágeno soluble ou hidrolizado que, ao descomporse en fragmentos máis pequenos, é de máis fácil absorción. A EFSA asegura que non hai certeza de que inxerir o suplemento de colágeno permita recuperalo, aínda que tampouco se pode asegurar que non o permita. Calquera proteína, ao chegar ao estómago, degrádase en aminoácidos libres, que logo o organismo destinará cara a aquelas áreas nas que máis o necesiten. Eses aminoácidos non teñen “memoria”, non lembrarán que formaron parte dunha molécula de colágeno.
? O ácido hialurónico en zume tersa a pel
Falso. O ácido hialurónico é outra molécula formada por cadeas de carbohidratos que está presente de forma natural nas nosas articulacións, cartílagos, ollos e epidermis. Dependendo da zona na que se atope vai cumprir diferentes funcións: hidratante, lubricante ou reconstituyente. Desde hai anos o ácido hialurónico úsase con éxito como tratamento médico para o alivio temporal da artrose (a través de infiltracións nas articulacións) e, en cosmética, para reducir engúrralas. Con todo, segundo a EFSA, os suplementos con ácido hialurónico non funcionan. Ao inxerilo, o aparello dixestivo asimílao como azucres simples, que irán destinados maioritariamente a achegar enerxía, como calquera outro azucre.
? Beber aloe beira coida a pel e o cabelo
Falso. Existe evidencia científica que demostra que, se se aplica na pel, o aloe beira ten efecto calmante e pode axudar en casos de sarpullidos, en irritacións e mesmo na psoriasis. Pero non existe ningún efecto probado cando se inxere.
Mesmo se observaron certos riscos ao consumirse en alimentos e suplementos. A Comisión Europea prohibe aos fabricantes destacar os seus supostos beneficios nos produtos –para inxerir– que o inclúen entre os seus ingredientes. O motivo é a dificultade de coñecer o contido en aloína, un composto amargo illado da folla do aloe que está clasificado pola EFSA como sustancia con efecto carcinógeno e da que aínda se está investigando cal é exactamente a dose máxima que se pode inxerir sen risco.
Se non se poden promocionar os seus beneficios, como e por que se venden? Adóitase incluír o nome de aloe beira como reclamo e logo engadir compoñentes nos que si está demostrada a eficacia no fortalecemento do cabelo, as uñas e a pel, como a vitamina B8, que se atopa en maiores concentracións no iogur ou no ovo.
? As bebidas con biotina evitan a caída do pelo
Falso. Está comprobado que un déficit de vitamina B8 (biotina) está relacionado coa perda do cabelo e con uñas quebradizas. Pero isto non significa que consumir máis biotina ao día da recomendada fortalézanos o pelo ou evite a perda. Se a caída é por calquera outro motivo (cambio estacional ou hábitos de vida), tomar biotina non a solucionará.
Ademais, é case imposible que unha persoa teña falta de biotina (practicamente tería un déficit nutricional), xa que é moi sinxelo atopar a dose necesaria na nosa alimentación. Por exemplo, se unha persoa adulta necesita ao día 30 microgramos (1 µg = 0,001 mg) de B8, simplemente coméndose un ovo cocido xa obtería 25 µg.
? Os zumes que engaden betacarotenos protexen do sol
Falso. Os carotenos son pigmentos que se atopan nalgunhas plantas e son responsables da cor das cenorias ou as laranxas. O máis coñecido é o betacaroteno, capaz de transformarse en vitamina A cando o corpo o necesita. Ademais, resulta ser o reclamo perfecto para moitas bebidas de nutricosmética, que o inclúen entre os seus ingredientes para vendernos un efecto fotoprotector. Pero este ingrediente non protexe do sol; para iso, de momento, só contamos coas cremas fotoprotectoras, algo que confirma a EFSA.
Entón, por que permiten a súa venda? Os fabricantes xogan coa ambigua regulamentación que lles permite incluír outras vitaminas e minerais que si foron avaliadas positivamente polas autoridades, ao proporcionar esas propiedades. Por exemplo, ao engadir certos antioxidantes (licopeno e luteína) ou as vitaminas C e E, das que si se constataron propiedades fronte ao dano oxidativo dos raios UVA, xa estarían a cumprir a normativa. Pero en que medida beneficiámonos destas vitaminas engadidas? Difícil cuantificalo, aínda que non é nada que non se consiga coa alimentación: os antioxidantes están nas froitas e as verduras. En 100 g de cenoria hai máis de 1.000 µg de vitamina A, fronte aos 160 µg/100 ml que podemos atopar nestas bebidas.
