Empezar unha dieta para adelgazar é aceptar un compromiso. En ocasións, é o médico quen pauta a necesidade de perder peso para gañar saúde, pero outras veces é a propia persoa quen decide mellorar o seu benestar. Para lograr o éxito, que non é fácil, o apropiado é acudir a un profesional, un dietista-nutricionista colexiado. Dado que moitas veces non se fai, é conveniente -e moi necesario- destruír mitos e malos consellos, esas mentiras elevadas a categoría de verdade científica. Un deles, que está a tomar forza esta primavera, é o que sostén que saltarse a dieta un día, polo menos nunha comida, fortalece as posibilidades de continuar co réxime despois e perder peso. Chámase, de forma coloquial, o “día trampa” na dieta. Neste artigo analízase esta proposta e exponse as súas consecuencias.
As dietas e as trampas ao solitario
Perder peso non é fácil, pero é posible. Para logralo hai que cambiar os hábitos, pero non hai que deixar para comer. E iso require esforzos; é necesario ser rigoroso. Todo isto xa se sabe. Pero cando se trata de adelgazar, moitas persoas moi sensatas están dispostas a facer un oco ao menos obvio ou o máis extravagante, como facerse trampas ao solitario, ou devandito doutro xeito, saltarse a dieta para seguir a dieta.
A Asociación Americana de Dietistas considera que o día trampa, como concepto, é falso e que nos afasta dunha boa dieta
Pero para perder peso, nun réxime de adelgazamento as regras son as que son para conseguir un obxectivo. Estas regras poden ser modificadas e adaptadas no transcurso do proceso; de feito, unha dieta ben pautada é unha dieta particular e non extrapolable a outra persoa, xa que atende á resposta do seu organismo, do seu benestar, da súa eficacia, das súas circunstancias (tempos, habilidades culinarias, ritmo de exercicio, vida social…) e do seu estado de ánimo. Pero neste proceso non ten cabida pór como norma deixar de lado as pautas nutricionais, nin por un día, nin por un momento.
Á marxe de que un dos obxectivos principais que se buscan cunha dieta de adelgazamento é aprender a comer, apartarse do correcto para poder soportalo é, sen dúbida, incoherente. Ter que recorrer a este “día trampa” é unha evidencia de que a dieta non está a ser boa. É máis, a necesidade de abandonala é un sinal de alerta. Trátase dunha dieta de adelgazamento, non de levar unha dieta equilibrada, consciente e saudable na que un decide darse un capricho, incluso sabendo que está a incumprir o propósito de non engordar.
Na dieta, para perder peso hai que ser rigoroso. Con todo, ese rigor non implica monotonía, nin moito menos pasar fame. A isto súmaselle lograr controlar a ansiedade, abandonar malos costumes e aprender a comer ben. E, ademais, está a orde de practicar exercicio de maneira habitual para romper coa vida sedentaria. Moitas cousas e ningunha simple, pero todas posibles.
Dietas: a fame e a ansiedade
A escusa do día tramposo, ou o engano circunstancial, ten dous vértices: deixar de pasar fame e evitar a ansiedade. Para o primeiro habería que distinguir se o que sente é fame ou apetito; é dicir, se é a desatención dunha necesidade fisiológica ou o abandono de darse pracer coa gastronomía. No primeiro caso, non hai dúbida: é necesario pór remedio revisando a dieta, e para iso está o nutricionista. No segundo, se é apetito, é importante ser honesto e non querer facerse trampas. E é que no outro vértice está a ansiedade. Adelgazar pode provocar ansiedade, algo que se debe ter en conta e, se é preciso, combater de maneira paralela. En calquera caso, é necesario lembrar que esta ansiedade non se vence por facer trampas un día.
Dietas para adelgazar: mentira contra verdade
A Asociación Americana de Dietistas (ADA), alertada pola proliferación de mitos nutricionais, decidiu condensar nun enunciado de “verdade ou mentira” algunhas regras que promoven modos malsanos e frustrantes para a perda de peso. Non admiten a idea de que o día trampa teña sentido; insisten en que, como concepto, é falso, e que nos afasta dunha boa dieta:
- “Se como un alimento ou un menú fóra da dieta, mellor abandono”. Mentira. Un erro non descarrilla o plan de adelgazamento, retárdao, pero non frea tanto a perda de peso como o hábito e a aprendizaxe que leva parella a dieta.
- “Ou o fago todo ou non fago nada”. Mentira. Ao final de semana, cando se suba ao peso, o cómputo da perda será o resultado dos novos hábitos alimentarios e de exercicio.
- “Elixo graxa porque enche máis”. Mentira. Aínda que a graxa tarda máis tempo en ser dixerida, non quita máis a fame. As verduras e as froitas enchen máis, así como os cereais integrais.
- “Fóra o pan, é o que máis engorda”. Mentira. Na medida xusta que indique a dieta de adelgazamento, o pan engorda e nutre como outro alimento co mesmo número de calorías.
- “Non aos hidratos, son malos”. Mentira. Nesta segunda década do século tocoulles aos carbohidratos cargar co peso da prohibición, ata o punto de que se prescinde dunha guarnición de arroz e elíxese unha porción de queixo para limitar calorías.
- “Lixeiro ou baixos en graxas son aliados”. Mentira. Trátase de limitar a cantidade e aumentar de heteroxeneidade de todos os alimentos, non de aumentar os baixos en graxa que gustan.
- “A maior restrición máis peso pérdese”. Mentira. Os estudos demostran que as dietas restritivas son moito máis susceptibles de ser abandonadas. As dietas de adelgazamento teñen que axudar a vivir, e conquistar e convencer a quen a realiza, e iso só lógrase se é satisfactoria.
Desde 1909, fai xa máis dun século, o 6 de xullo celébrase o Día Internacional Sen Dietas (Non Diet Day). O concepto xurdiu cando a feminista británica Mary Evans Young decidiu loitar contra a industria de produtos dietéticos e alertar ao mundo sobre os perigos de a anorexia nerviosa e outras desordes alimenticias. Tamén consiste nunha xornada que quere pór de manifesto a necesidade de combater os falsos mitos ligados á alimentación, como o que anima a facerse trampas unha xornada para aguantar a dieta.
Este Día Internacional quere chegar máis aló e aproveitar a xornada para denunciar:
- A idea única de beleza corporal, como denuncia Rosa María Raich, doutora en Psicoloxía e catedrática da UAB.
- A discriminación por razón de peso; erradicar a gordofobia (obesophobia) e contemplar que un obeso pode estar san, tal e como desvela a ciencia.
- Resaltar a ineficacia de moitos produtos de adelgazamento e a fraude das dietas comerciais e non sanitarias (isto é, as “dietas milagre”).
- A necesidade de lembrar ás persoas vítimas de desordes alimenticias e de cirurxías para perder peso: liposucción, abdominoplastia e cirurxía bariátrica (mortas ou enfermas).
