Este humilde ingrediente de ensaladas e guisos reivindícase agora como potente antioxidante e esencial para o sistema inmune. Investigadores chineses e estadounidenses afirman que é a fonte natural máis rica en ergotioneína
Imagen: D.S.Un estudo publicado na revista Journal of Nutrition dá fe do potencial antioxidante dos rústicos champiñóns (Agaricus bisporus) e apunta que o beneficio que o seu consumo leva na saúde podería trasladarse ao ámbito da inmunidade e os cancros.
Dayong Wu, científico do Laboratorio de Inmunología Nutricional da Universidade de Tufts (Massachussets), é primeiro asinante do artigo no que se describe a investigación dos efectos dunha dieta de champiñóns en animais de experimentación (ratas C57BL/6). O estudo levouse a cabo por expertos da mesma universidade xunto con investigadores da Universidade de Pensilvania e da Axencia Chinesa para o Control e a Prevención de Enfermidades Comunicables. Á vista dos resultados, reclaman unha extensión das súas indagacións en clínica humana.
Ergotioneína
O maior beneficio dos champiñóns sobre a saúde, subscriben os autores, radica na ergotioneína, un aminoácido de orixe vexetal que abastece de enerxía (ATP) ás mitocondrias celulares, aumentando o grao de eficacia con que o osíxeno intervén no metabolismo. O resultado é unha maior produción de CO2 e menor fabricación de ácido láctico. Á vez, a ergotioneína actúa no organismo como poderoso antioxidante, cuxos efectos son particularmente apreciables no fígado, o cristalino dos ollos e os glóbulos vermellos (protexe á hemoglobina da oxidación).
Se unha das fontes máis características de devandito aminoácido é o xerme de trigo, Wu e colaboradores mostraron no seu traballo que os champiñóns posúen doce veces máis ergotioneína que o subproducto cereal.
Protección infecciosa e antitumoral
Unha das observacións máis interesantes deste estudo foi que as ratas, alimentadas exclusivamente a base de champiñóns, foron máis resistentes ás infeccións, un extremo que os investigadores desexan corroborar canto antes en seres humanos. «É a primeira vez que se detecta un efecto do consumo de champiñóns sobre a inmunidade», explica Wu, «e temos motivos para pensar que estes fungos reforzan o sistema inmune adquirido e constitúen unha primeira liña de defensa do organismo fronte ás infeccións».
O maior beneficio dos champiñóns radica na ergotioneína, capaz de aumentar a eficacia con que o osíxeno intervén no metabolismo
Os científicos alimentaron ás ratas durante 10 semanas con po branco de champiñón (0,2-10%) e descubriron que dita suplementación aumentou a actividade das células NK, a produción de factor de necrosis tumoral (TNF) e de interleucina-2 (IL-2). «Pénsase que a inactividade das células NK está asociada á orixe dalgúns cancros e á susceptibilidade a arrefriados e outras infeccións», asegura Wu. Ademais, os autores do traballo subliñan que non houbo cambios nos linfocitos T nin nos macrófagos, garantindo ademais unha subministración regular de IL-6, prostaglandina E2 e óxido nítrico. «Todo apunta a que un consumo regular de champiñóns protexe ao organismo [habría que investigar detalladamente en qué medida] fronte ao desenvolvemento de tumores e infeccións», conclúe Wu.
Con contraindicaciones?
Para outro investigador estadounidense, Paul Stamets, da Universidade de Arizona, este achado non achega ningunha novidade. Micólogo de profesión, leva anos investigando en Tucson o efecto de distintos fungos en pacientes con cancro ou SIDA e patentou o emprego de especies que el mesmo descubriu con potencial de herbicida a antivírico.
Autor de numerosas publicacións e libros sobre a curación mediante cogomelos e fungos, Stamets advirte, con todo, que os champiñóns cultivados a gran escala (de coloración máis branca e pardusca que o champiñón de orixe biolóxica) fan gala na súa composición dun axente químico, a agaritina, «non precisamente protectora fronte ao desenvolvemento de tumores». De feito, especúlase con que teña propiedades carcinogénicas.
A Asociación de Cultivadores do Champiñón estadounidense contraataca garantindo que o consumo regular de champiñóns inhibe o desenvolvemento de tumores de próstata ou de mama. E achegan máis beneficios citando un estudo de Lawrence J. Cheskin, da Universidade Johns Hopkins (Baltimore), no que vinculan o consumo de champiñóns a un control do peso eficaz a partir dun efecto de saciedade mediante unha inxestión hipocalórica.
Os tratados gastronómicos atribúen aos franceses a orixe do cultivo do champiñón e o seu emprego culinario desde fai menos de tres séculos. Pero o certo é que este fungo se cultiva en todo o mundo, e os chineses levan empregándoo desde os inicios da historia, un mil anos atrás. Ademais, o consumo de cogomelos é coñecido desde a prehistoria. Os exipcios usábanas baixo a crenza de que proporcionaban xa non inmunidade, senón inmortalidade. Os romanos, máis terreais, recreáronse nas súas especuladas propiedades afrodisíacas e relegaron o consumo de cogomelos a unha exquisitez propia das clases sociais de maior rango.
No estudo de Wu ponse unha énfase particular ao feito de que o champiñón vulgar abarque hoxe un 90% do mercado de cogomelos en Estados Unidos, por barato, nutritivo e fácil de obter. Segundo a Organización das Nacións Unidas para a Agricultura e a Alimentación (FAO), o feito de que os demais fungos sexan estritamente estacionales e difíciles de conservar permite ao champiñón facerse cun 55% do mercado mundial de cogomelos. A metade dos champiñóns cultivados consómese en fresco (crus ou guisados), un 45% vai destinado ás conservas e o 5% restante sécase.
Os Países Baixos e China lideran o mercado mundial na produción de champiñóns. Ensaladas e pizzas copan a demanda destes fungos nos alimentos preparados. Como alimento natural, o champiñón ten a vantaxe de non achegar nin sodio nin graxas, así como de ter moi poucas calorías e, en cambio, un bo compendio de minerais e vitaminas, destacando algunhas das vitaminas do grupo B e o potasio.
