No artigo ‘A froita, a lactación materna e os bebés‘ e no de como ofrecerlle a un neno os primeiros alimentos sólidos, resúmense as bases fisiológicas do método ACS, siglas de “Aprendo a Comer Só”. Esta práctica, que tamén recibe as denominacións Baby-Led-Weaning (BLW) ou “Alimentación Complementaria Guiada polo Bebé”, permite que sexa o pequeno quen elixa os seus alimentos favoritos entre distintas opcións saudables e sempre, claro, en compañía dun adulto. No seguinte texto ofrécense ideas e consellos para na cociña brindar ao neno as alternativas máis sas e adecuadas para esta etapa da súa vida.
Unha vez que o bebé se mantén sentado de maneira estable, interésase polos alimentos e é capaz de tomar coa súa manita un anaco de comida, toca pasar á cociña e preparar alimentos saudables e adecuados en forma, consistencia e tamaño para gozar en familia do acontecemento. A inxesta dos primeiros sólidos son sempre un momento máxico e feliz capaz de producir un considerable impacto na nosa memoria.
Non se usará nesta etapa a culler nin se lle darán purés nin papillas; cando o pequeno teña a destreza suficiente -normalmente, pasado o aniño- si que a poderá empregar cando nunha fría noite de inverno haxa como menú familiar, por exemplo, unha rica crema de cabaza e cenoria.
É recomendable que todo o núcleo familiar convértase, se non o era xa, en partícipe desta nova etapa, porque facilitará moito as cousas. Trátase de preparar a mesma comida para todos, o que implicará que os adultos coman de maneira moito máis saudable, pois non se poderá engadir sal nin azucre nin outras especias que sexan demasiado fortes (os familiares poden despois usalas á súa conveniencia no seu propio prato). De feito, o sistema ACS é unha oportunidade para que a familia revise toda a súa alimentación, de forma que terá que agradecerlle á súa filla ou fillo as leccións que lles vai a proporcionar.
O principio básico é ofrecer comida blandita para que o bebé cóllaa coas súas manitas e póidaa esmagar coas encías ou cos movementos da lingua sobre os carrillos e contra o padal. É importante destacar que, nesta etapa, hai que favorecer a inxesta de alimentos que teñan doses adecuadas de ferro, pois os depósitos que o pequeno recibiu durante a súa etapa intrauterina vanse acabando sobre os 6-7 meses de vida.
Alimentos recomendados para bebés
A continuación descríbense diversos grupos de alimentos adecuados, sen que haxa unha orde establecida:
- Legumes. Garavanzos, lentellas, guisantes, feixóns… Todas teñen un sabor que adoita agradar aos bebés; poden ofrecerse chafadas co tenedor para que o neno manipule a pasta, as illas ou os grumos resultantes.
- Cremas ou pastas de froitos secos para untar nunha tostadita de pan, pero sen azucre e sen graxas de palma engadidas. Hai que comezar cunha cantidade moi pequena, para comprobar tolerancia, pois xunto co ovo, pertencen ao grupo de alimentos no que con máis frecuencia maniféstanse alerxias.
- Ovo en tortilla. O ovo é un alimento de estimable calidade nutricional; o ferro que contén (non hemo) absorberase mellor se se combina con kiwi, un chorrito de limón, hummus ou feixóns brancos. Se o coidador faise un ovo frito ou escalfado, sería boa idea dar ao bebé un bastoncito de pan untado na xema para que goce el solito do seu sabor. Tamén se pode chafar co tenedor un ovo duro mesturándoo con aceite de oliva para formar unha pastita manexable polo neno.
- Peixe desmigado (linguado, pescada, rape, dourada, salmón, etc.) ou en croquetas (pódense facer co caldo do peixe e fariña de millo, de garavanzo ou de trigo).
- Carne ben triturada, en forma de albóndegas ou hamburguesa. É mellor escoller a branca (pito, pavo) sobre a vermella. Hai que evitar fiambres e embutidos (nunca son boas opcións, nin de bebé nin de grande). Non, o xamón de York tampouco.
- Froita fresca cortada en forma de bastón para que a poida “empuñar” ben. Ha de ser sempre blandita, polo que será máis fácil darlle un minuto ou dous de microondas ou ferro (sobre todo para a mazá ou a fresa). Se é plátano ou pera, e están bastante maduros, quizais non sexa necesario ese paso. Por certo, os pequenos escollen o plátano por encima doutras froitas coma se soubesen que ten maior cantidade de enerxía que as demais. Nin as uvas nin os froitos secos enteiros nin os flocos de millo ou calquera outro alimento ou obxecto duro e pequeno poden quedar ao seu alcance, pois o risco de asfixia é alto, e isto ata os 3-4 anos de idade.
- Verduras e hortalizas en tiras e fervidas, ao forno ou á prancha: cenoria, xudía verde, brócoli, coliflor, cabaza, tomate, etc. Hai que lembrar que nesta etapa non son tan necesarias como o leite (preferiblemente materna) e outros grupos de alimentos; por iso non son aconsellables, agora, sopas nin caldos.
- Tubérculos, como a pataca e o boniato, mellor ao forno ou moi cocidos.
- Pan en cadrados untados con humus, aguacate maduro, aceite de oliva, tomate ou crema de cacahuete (sen azucre). Ou en formato corrusco clásico, para roer como un experto ratiño.
- Pasta. Ha de estar tamén ben cocida e preferentemente de elementos grandes para que poida collelos sen dificultade: macarrones, cunchas…
- Arroz. Co arroz ben cocido pódense formar composicións divertidas e vistosas en forma de albóndegas ou “caixiñas” tipo sushi para que as vaia debullando aos poucos. Se se pon algunha salsa caseira con tomate ou con aguacate chafado ou con améndoas moídas finamente, o espectáculo de cor e sabor será magnífico.
Unha etapa algo sucia, pero moi divertida
Estes meses, ata que o bebé saiba manexar o tenedor e a culler, son meses “sucios”. Desde logo, haberá que facer máis coadas con este método ACS, aínda que tamén será un período divertido. Só hai que ver os vídeos que circulan pola Rede para comprobalo, como este onde sae unha nena de 13 meses que come solita cunha destreza e tranquilidade asombrosa.
Ese sería o obxectivo: que entre os 6 e os 13-15 meses o bebé use as mans para, de forma progresiva, chegar a comer con cubertos. Se se mira ben, tampouco é tanto tempo. O resultado será espectacular porque se evitará o que moitos pediatras atopan: nais que refiren que os nenos só comen triturado e que cospen os anacos de comida ou que se lles fai bóla, como ben recollen nos seus libros Xullo Basulto (‘Fáiseme bóla’) e Carlos González (‘O meu neno non me come’). O problema está en que isto o seguen dicindo con nenos de 3 e 4 anos. Se non hai adestramento en comer sólidos nesta importante etapa, esa pode ser a consecuencia.
Tampouco hai que obsesionarse con seguir este método a machada, xa que non é incompatible co tradicional. Se un día a persoa adulta ten pouco tempo e ao bebé gústalle un puré de verdura con pito, e non lle importa que os papis axúdenlle, non haberá maior problema. Algúns nenos meten a man no prato mentres reciben a comida na boca mediante a clásica cucharita, nun intento de coñecer a textura e a temperatura do alimento en cuestión; non hai que impedirllo, pois é a súa maneira de explorar que é o que lle están dando.
3 consellos importantes
- 1. Non deixe nunca só ao seu bebé, nin comendo co método ACS, nin co método tradicional, nin cando está a xogar, para que poida axudarlle se hai algún problema.
- 2. Non é necesaria unha variedade excesiva de alimentos (non ten que probar “de todo”); é máis importante a calidade.
- 3. Nesta web do pediatra Gabriel Ruiz pode atopar unha lista do que non pode entrar na alimentación dun bebé menor dun ano e máis información de calidade.
