Ortorexia, adictos á comida sa

Imaxe: Ruta Kucinskaite

A ortorexia é una obsesión ou preocupación extrema pola saúde, centrada en comer o máis san posible, que pode converterse nun serio trastorno. As persoas afectadas experimentan sentimentos moi marcados cara aos alimentos. Paira elas, un produto conservado é “perigoso”, “artificial” un alimento producido industrialmente, “saudable” un produto biolóxico… Ademais, comprobouse que senten un forte desexo para comer cando están nerviosas, emocionadas, felices ou culpables.

Estes son algúns dos resultados que se desprenden dun estudo preliminar cunha proposta paira o diagnóstico do trastorno levado a cabo por expertos no tema do Instituto de Ciencias da Alimentación Universidade de Roma A Sapienza, en Italia. Nesta investigación participaron 404 individuos e estimouse una prevalencia de ortorexia do 6,9%. Noutro recente estudo, publicado na revista “Appetite” e realizado entre 318 médicos residentes nun hospital de Ankara, en Turquía, estimouse que o 45,5% dos participantes obtiñan una puntuación compatible coa ortorexia.

Como se manifesta?

As persoas que sofren ortorexia acaban por centrarse case exclusivamente no que comen; a comida é o centro dos seus pensamentos e da súa vida. Xeralmente rexeitan a carne, as graxas, os alimentos cultivados con pesticidas ou herbicidas e os que conteñen sustancias artificiais. Pero a súa obsesión por comer san vai máis aló e preocúpanse mesmo pola forma de preparación da súa comida e os recipientes en que os cociñan. Dedican moito tempo á planificación dos menús e á preparación dos alimentos. Cada pequena transgresión alimenticia acompáñase de sentimentos de culpabilidade e frustración cada vez máis fortes. Rexéitase todo aquilo que non é “natural”, o que inflúe de modo moi negativo na vida social da persoa. Comer fóra de casa nun bar ou restaurante resulta impensable paira estas persoas.

Maior risco en grupos específicos

Normalmente, a prevalencia de ortorexia é maior en persoas moi estritas, controladas e esixentes consigo mesmas e cos demais. A súa personalidade adoita ser extremista; todo ou nada. As mulleres, os adolescentes e quen se dedican a deportes talles como o culturismo ou o atletismo son os grupos máis vulnerables, debido a que, en xeral, son moi sensibles fronte ao valor nutritivo dos alimentos e a súa repercusión sobre a figura ou imaxe corporal.

Cando a obsesión por comer “san” leva ao extremo, chega un punto en que todo xira ao redor da comida; controlar o que comen, imporse prohibicións e programar detalladamente as comidas convértese nunha prioridade paira poder sentirse seguros, tranquilos e donos de cada situación.

Nestas persoas palpita un desexo de verse perfectas, algo que coincide con outros trastornos da conduta alimentaria talles como a anorexia e bulimia nerviosas.

Criterios diagnósticos

Steven Bratman, médico estadounidense que acuñou el termo de ortorexia a finais dos anos 90, tras sufrir el mesmo os síntomas deste trastorno, estableceu unhas pautas paira axudar a identificar aquelas condutas ou comportamentos insanos coa comida. Este test -modificado de Bratman- que segue pode axudar ao diagnóstico:

• Pasa máis de tres horas ao día pensando na súa dieta?
• Planea as súas comidas con varios días de antelación?
• Considera que o valor nutritivo dunha comida é máis importante que o pracer que lle achega?
• Diminuíu a calidade da súa vida a medida que aumentaba a calidade da súa dieta?
• Volveuse vostede máis estrito consigo mesmo neste tempo?
• Mellorou a súa autoestima alimentándose de forma sa?
• Renunciou a comer alimentos que lle gustaban paira comer alimentos “bos”?
• Supón un problema a súa dieta á hora para comer fóra, e isto distáncialle da súa familia e os seus amigos?
• sente culpable cando se salta o seu réxime?
• sente en paz consigo mesmo e cre que todo está baixo control cando come de forma sa?

Responder afirmativamente a catro ou cinco preguntas significa que é necesario relaxarse máis no que respecta á alimentación. Responder afirmativamente a todas as preguntas, tradúcese nunha verdadeira obsesión pola alimentación sa.

No ámbito da de saúde pública, cada vez son máis os investigadores que inclúen nos seus estudos o test de cribado ORTO-15 paira coñecer a dimensión da ortorexia como problema de saúde pública. Trátase dun cuestionario validado por Donini e algúns dos seus colaboradores do Instituto de Ciencias da Alimentación da Universidade de Roma A Sapienza, en Italia, e segundo os expertos, resulta útil paira avaliar o comportamento obsesivo-compulsivo das persoas, conduta habitual en quen sofren ortorexia.

Como afecta á saúde e á vida social?

Na medida en que a dieta se fai máis severa, se se exclúen alimentos considerados básicos paira o normal funcionamento do organismo, poden darse situacións máis ou menos graves talles como: desnutrición, anemia, déficits múltiples de vitaminas e minerais, e alto risco de infeccións, entre outros.

As consecuencias que ten esta enfermidade sobre a vida e a contorna social son principalmente:

• Rexeitamento a comer fóra de casa paira evitar tentacións e porque é contrario ás súas teorías.
• Distanciamento de amigos e familiares, pois todo o seu mundo vira ao redor das súas estritas normas a preto da comida.
• Cambios de carácter: debido ao illamento a que adoita dar lugar este trastorno, a persoa adquire un carácter irritable e amargo.
• Prodúcese un círculo vicioso debido á falta de satisfaccións afectivas, o que conduce a unha preocupación aínda maior pola comida.