O consumo de sal entre a poboación é elevado. Os estudos realizados en España sitúan a inxesta en 9,7g por persoa cada día, mentres que a Organización Mundial da Saúde (OMS) recomenda non exceder os 5g. Este dato xera preocupación entre as entidades e organismos de saúde pública, xa que o exceso de sal é un dos principais factores implicados na orixe da hipertensión arterial (HTA). A inquietude é maior cando esta realidade afecta á poboación infantil, xa que ademais de carrexar consecuencias negativas sobre órganos en desenvolvemento, como os riles, tamén se pode ver afectada a saúde do futuro adulto. A seguinte reportaxe explica de que modo os pequenos consomen máis sal da recomendada, cales son os prexuízos deste exceso e que propón o plan de redución da inxesta de sal en España.
A problemática do excesivo consumo de sal non é exclusiva da poboación adulta. Un estudo recente levado a cabo no Reino Unido ha revelado que o 70% dos bebés de oito meses que se incluíron na investigación consumía máis sal da recomendada (400 microgramos de sodio/día) e algúns case triplicaban esta cantidade. O dato é preocupante, xa que un consumo elevado de sal a idades temperás pode afectar a saúde no futuro, ao determinarse efectos a longo prazo sobre a presión sanguínea. Ademais, os hábitos alimentarios tamén poden quedar condicionados, en especial a educación do padal, posto que unha exposición temperá a un nivel alto de sal pode conducir a unha maior preferencia por este sabor e por cantidades elevadas.
As causas que explican este achado hai que buscalas na denominada alimentación complementaria, definida como a incorporación de novos alimentos, cun incremento na variedade de texturas, sabores, aromas e aspectos.
Máis sal da recomendada en bebés
A inxesta de novos alimentos é unha das causas do excesivo consumo de sal en bebés
O estudo británico revelou que, aínda que se recomenda iniciar a alimentación complementaria ao seis meses, os primeiros sólidos ofrecíanse ao tres ou catro meses. Debido a que os alimentos sólidos conteñen moito máis sodio que o leite materno e o leite de fórmula (cando é baixa en sodio), cando os pequenos empezan a tomar outros alimentos diferentes ao leite, inxeren demasiado sal.
Segundo a enquisa británica, os principais alimentos responsables do achegue de sal son pratos preparados, algúns produtos manufacturados, salsas e o leite de vaca administrada antes dos 12 meses. Unha pequena análise das táboas de composición de alimentos revela que moitos dos alimentos que se propoñen aos pequenos son moi ricos en sal:
| Alimento | Sal (gramos cada 100g de alimento) |
|---|---|
| Xamón curado | 5,3 |
| Xamón cocido (york) | 2 |
| Cereais chocolatados | 1,8 |
| Queixo manchego semicurado | 1,7 |
| Galletas tipo Digestive | 1,5 |
Para evitar o exceso no consumo de sodio e as súas consecuencias para a saúde, os profesionais da pediatría e a nutrición recomendan, ademais de limitar a inxesta dos alimentos máis ricos en sal, que non se anada na elaboración dos alimentos destinados aos bebés e nenos pequenos, e atrasar a súa utilización ata os 12 meses. A partir de entón, pódense engadir pequenas cantidades de sal, sempre yodada. Con media culleriña de café ao día de sal yodada cóbrense as inxestas recomendadas de iodo para os bebés e nenos pequenos (90 mcg/día).
Sodio, hipertensión e enfermidade cardiovascular
O sal común ou sal de mesa é, desde o punto de vista químico, cloruro sódico. Por cada 2,5 g de sal inxérese un gramo de sodio. Este último, o sodio, é un dos principais factores ambientais implicados na orixe da HTA. Cando se consome un exceso de sal e, por tanto, de sodio, existe maior risco de que a tensión arterial aumente, tanto en individuos que xa padecen HTA, como en quen gozan de cifras de presión arterial consideradas normais (denominados normotensos).
A hipertensión arterial, que en España afecta a unha de cada tres persoas, é un factor de risco para padecer enfermidades vasculares. A Organización Mundial da Saúde advirte de que un 62% das enfermidades cerebro-vasculares e o 49% dos casos de enfermidade isquémica do corazón son atribuíbles á presión arterial elevada. Estas enfermidades son responsables dun gran número de falecementos, que en España chega ao 33% no caso das doenzas cardiovasculares.
Calcúlase que ao redor do 70-75% do sal que se consome procede de alimentos procesados e consumidos fóra do fogar. A gran maioría de sal que se inxere non provén da que se engade na cocción ou na mesa. Isto reduce a marxe de manobra dos individuos para conseguir unha redución do consumo de sodio, mentres que outorga máis valor ás estratexias comunitarias de redución da presenza de sal nos alimentos manufacturados. A Axencia Española de Seguridade Alimentaria e Nutrición (AESAN) iniciou en 2008 un plan de redución da inxesta de sal co obxectivo de pasar dos case 10 g/persoa/día aos 8 g/persoa/día en 2014, para chegar máis adiante ao obxectivo de 5 g marcado pola OMS.
Para lograr este fin, o Ministerio de Sanidade e Política Social, ademais de sensibilizar á poboación sobre o tema con folletos, información na prensa e na web, estableceu varios acordos coa industria alimentaria e o sector da restauración. Un bo exemplo, dado que un dos alimentos que máis contribúe á inxesta de sodio é o pan, é o convenio que estableceu a AESAN en 2005 co gremio da panadaría, que logrou diminuír un 26,4% a cantidade de sal deste alimento tan consumido.
