A posibilidade para comer con mesura os alimentos preferidos, polo xeral calóricos, pode axudar a seguir unha dieta de adelgazamento. As preferencias alimentarias e o valor de reforzo, é dicir, a motivación que se ten para obter os alimentos máis desexados, son dous factores determinantes no control e aumento da obesidade.
Imagen: kennyCoñecer as distintas fórmulas para diminuír o valor de reforzo dos alimentos pouco saudables é determinante para perder peso de maneira controlada ou, polo menos, para non recuperar os quilos que se baixaron. Diversos estudos analizan as consecuencias para comer unha porción do alimento preferido durante varias semanas consecutivas. Investigan se este feito afecta o seu valor de reforzo, é dicir, se se mantén, diminúe ou aumenta a súa apetencia. É un aspecto relevante para o control do apetito e da ansiedade por comer o que máis gusta, dúas sensacións que experimentan algunhas persoas ao seguir unha dieta de adelgazamento.
Valor de reforzo
Para certas persoas, as lambetadas son unha tentación difícil de resistir. Cómenas todos os días. A outras lles ocorre o mesmo cunha pastilla de chocolate , que inxeren sempre despois de comer, coma se fose un ritual. Hai quen confesan unha afección desmesurada polas pipas ou outros froitos secos e non senten satisfeitas se non os comen a diario. Cando a porción que se inxere é pequena, a cantidade non ten gran transcendencia. O problema xorde cando o pensamento de non poder comer eses produtos sempre que se desexa xera ansiedade, un estado que se repite de maneira habitual cando se segue unha dieta.A clave está en diferenciar entre privación total e moderación no consumo
Pór límites estritos na inxesta dos alimentos máis desexados pode ser contraproducente, aínda que non é unha pauta de conduta igual para todas as persoas que fan dieta. A clave está en diferenciar entre privación total e moderación no consumo.
Os psicólogos advirten de que a privación pode aumentar o valor de reforzo dun comportamento. Por analogía, a privación do alimento preferido é unha condición que pode incrementar o valor de reforzo por conseguilo e, á súa vez, xerar máis ansiedade. En xeral, a saciedade de resposta reduce o valor de reforzo dun comportamento, igual que a saciedade dun alimento diminúe a motivación por consumir unha cantidade maior.
Nun ensaio realizado desde a División de Medicamento Conductual do Departamento de Pediatría, na Universidade de Buffalo (Nova York), publicado en 2008, analizouse o valor de reforzo cara aos alimentos preferidos. O equipo médico ofreceu a un grupo de persoas cun peso normal a posibilidade para comer a súa snack favorito cada día durante dúas semanas. Os participantes sentiron que o aperitivo, tan desexado nun primeiro momento, perdía interese de maneira progresiva. Gustáballes menos e mostraban menos satisfacción ao comelo.
Preferencias pouco sas
O mesmo equipo médico fixo público o pasado mes de agosto outro ensaio con características similares. Esta vez, analizou tamén o comportamento dun grupo de persoas obesas. O propósito do estudo, publicado en American “Journal of Clinical Nutrition”, foi examinar as consecuencias no valor de reforzo de diferentes tamaños de snacks. O equipo pediu a 31 persoas obesas e 27 non obesas que clasificasen unha serie de alimentos ricos en caloría (patacas fritas, caramelos, galletas, xeados e outros aperitivos doces e salgados), segundo as súas preferencias persoais e a súa frecuencia de consumo.Os expertos comprobaron o valor de reforzo de cada unha das persoas voluntarias cara ao seu alimento preferido: convidábaselles a superar probas para obter puntos e gañar, mediante o xogo, ese alimento.
A cada persoa déuselle a posibilidade de inxerir 300 calorías diarias do snack elixido durante dúas semanas, 100 calorías diarias ou ningunha. Estas pautas trataban de reflectir normas de comportamento coñecidas. “Se un individuo traballa por unha porción de pizza como recompensa e o tamaño da porción redúcese á metade, duplicará o esforzo que está disposto a facer para manter a mesma cantidade de pizza”, asegura o estudo “Food Reinforcement and Eating: A Multilevel Analysis”.
Ao analizar os resultados comprobouse que todas as participantes, obesas e non obesas, perdían interese tras consumir 300 calorías diarias durante dúas semanas. En canto ao valor de reforzo, perdeuse entre as mulleres non obesas, pero aumentou entre as obesas, quen, con desgana, esforzábanse aínda por conseguilo. Ás mulleres que consumiron 100 calorías diarias, o snack deixoulles de apetecer, pero non afectou o seu valor de reforzo: nin aumentou, nin se reduciu.
Estes resultados suxiren que as mulleres obesas e quen non o son responden de maneira diferente á inxesta diaria dos alimentos desexados. Este mecanismo quizá non sexa viable para reducir o reforzo dos alimentos preferidos en quen sofren obesidade. No entanto, como demostran outras investigacións, pódelles servir para reducir a ansiedade por comer máis cantidade e conseguir un mellor seguimento da dieta de adelgazamento.
Diversas investigacións en neurobiología mostran a imaxe do cerebro que controla a conduta alimentaria humana como unha rede de neuronas que inclúe partes da cortiza cerebral, o hipotálamo, o tálamo e o sistema límbico. Esta rede conecta as rexións do cerebro que dominan a percepción das sensacións e dos sabores (a cortiza), coas que inflúen no reforzo do valor dos alimentos (o sistema límbico) e as que regulan o apetito, o peso corporal e o balance enerxético (o tálamo e o hipotálamo).
A simple acción para comer, ou tan só pensar na comida, activa a liberación nunhas neuronas de neurotransmisores, mensaxeiros químicos do organismo, relacionados con experiencias agradables. Un destes neurotransmisores é a dopamina, considerada o principal neurotransmisor involucrado no valor de reforzo dos alimentos, aínda que os mecanismos de acción aínda se discuten.
Sábese tamén que o azucre e, polo tanto, os alimentos azucarados e doces, teñen efectos fisiológicos positivos, como a sensación de pracer que se experimenta ao comelos, xa que aumenta a concentración de dopamina.
