O estreñimiento é cada vez máis común nas sociedades industrializadas. Afecta a un gran número de persoas; a súa prevalencia sitúase entre o 15% e o 25% da poboación. Nalgunhas ocasións, é un síntoma asociado a certas patoloxías; noutras, pode manifestarse sen estar relacionado a ningún estado patolóxico. É nestes casos cando se fala de “estreñimiento funcional”. O estreñimiento caracterízase pola formación de feces duras, secas e difíciles de evacuar; o tránsito intestinal se enlentece e se defeca con menos frecuencia. No presente artigo explícase a relación entre o estreñimiento e a dieta e indágase no papel dos alimentos probióticos para combatelo.
Estreñimiento e estilo de vida
O tránsito intestinal non é igual para todas as persoas. A frecuencia que se considera “normal” oscila entre o tres deposiciones ao día e unha única deposición cada tres días. Fálase de estreñimiento cando se pasa máis tempo sen ir ao baño, cando as deposiciones son dolorosas ou levan certa dificultade. Na actualidade, case dúas de cada dez persoas padecen estreñimiento crónico. O estreñimiento funcional -é dicir, o que non é un síntoma ou consecuencia dunha enfermidade- está relacionado con algúns cambios no estilo de vida que experimenta a nosa sociedade.
A inactividade e a rutina sedentaria poderían promover a aparición de estreñimiento. Dado que o estreñimiento asóciase a unha falta dos movementos regulares do intestino que impulsan o birlo fecal cara ao ano, a actividade física podería contribuír a unha mellora do estreñimiento funcional, xa que promove o aumento do ton muscular do intestino.
Outro aspecto relacionado de maneira directa é o patrón dietético actual, sobre todo no que se refire a a inxesta de fibra dietética e auga.
- A fibra dietética confire ao birlo fecal volume e peso, de forma que contribúe a un maior deslizamiento de leste polo intestino; acelera o tránsito intestinal e favorece as evacuacións.
- A auga é tamén responsable do incremento do volume do birlo fecal, posto que interacciona coa fibra dietética mediante a formación dun birlo máis viscoso, voluminoso e gelatinoso e axudando así ao paso a través do intestino.
As investigacións actuais pon de manifesto o descenso do consumo de fibra en España e en Europa, así como no resto de países desenvolvidos. O aumento da inxesta de auga e de fibra dietética son a base do tratamento de estreñimiento funcional. Alimentos como os cereais integrais (pan, cereais de almorzo, arroz, pasta, etc.), legumes, verdura, froita e froitos secos deben ser a base da dieta en persoas con estreñimiento.
Alimentos probióticos para o estreñimiento
Segundo a Organización Mundial da Saúde (OMS), os probióticos son microorganismos vivos que, fornecidos en cantidades adecuadas, promoven beneficios na saúde do organismo. Os probióticos poden consumirse en forma de preparados (que se compran na farmacia) ou en forma de alimentos, é dicir, en alimentos que conteñan estes tipos de microorganismos, como o iogur ou os leites fermentadas.
Non hai que confundir probióticos con prebióticos. Os alimentos ou sustancias prebióticas son as que favorecen o crecemento ou actividade dunha ou varias das bacterias do colon.
O efecto dos probióticos sobre o estreñimiento foi moi estudado nos últimos anos. Os probióticos poderían contribuír a unha mellora da flora intestinal en quen padecen estreñimiento e promover así unha melloría dos movementos intestinais. As especies de Lactobacillus e Bifidobacterium foron as máis estudadas.
En 2014 publicouse unha completa revisión da literatura científica e metaánalisis sobre o tema. Baixo o título ‘O efecto dos probióticos no estreñimiento funcional en adultos‘, a investigación analizou a cuestión a fondo. En xeral, o uso de probióticos relacionouse cunha redución significativa do tempo de tránsito intestinal (12,4 horas de media) e cunha maior frecuencia de deposiciones. Os probióticos melloraron tamén a consistencia das feces. As cepas relacionadas con estes efectos beneficiosos foron, en particular, as Bifidobacterium lactis.
Aínda así, esta revisión sistemática sinala que son necesarios máis estudos ben deseñados para poder concluír de maneira firme o tipo de especies, as doses e a duración necesaria do uso de probióticos sobre o estreñimiento.
