De romeu, tomiño, azahar, espliego, brezo, eucalipto… Existen tantas variedades como flores. O seu gran achegue enerxético e una capacidade endulzante maior que a do azucre de mesa convértena no edulcorante natural preferido de moitos consumidores. Non hai motivo paira renegar dela, pero hai que tomala coa mesma prudencia que outro tipo de azucre libre e, sobre todo, non utilizala como remedio paira todos os nosos males. O mel endulza, pero non cura.
❌ A cor é un indicador da calidade do mel
Falso. A súa cor varía moito: amarelo claro (mel de romeu), ámbar claro (de acacia), máis verdoso (de eucalipto) ou ámbar escuro, case negro, a de aciñeira ou carballo. Pero a tonalidade non está relacionada coa calidade. A cor depende das flores das que proveña, xa que cada planta ten una química distinta, con maior ou menor contido en minerais. Poden dar diferenzas na composición –hai meles escuros que son máis ricas en ferro ou vitamina B e C, e outras máis claras que achegan máis vitamina A–, pero as variacións son mínimas.
✅ O mel non caduco
Verdadeiro. É un produto de consumo preferente que non caduca, polo que pasarnos de data non afecta á seguridade e pódese consumir sen problema. Isto é así porque o contido en auga dos azucres é moi baixo e sen auga non hai microorganismos que poidan facer aparición e propagar. Outro factor que axuda é que o mel é extremadamente aceda. O seu pH, ao redor dun catro (o pH neutro correspóndese cun sete), contribúe á formación de ácidos orgánicos, principalmente o glucónico, o que fai que aumenten as súas propiedades antibacterianas.
❌ Si o mel cristalízase, hai que tirala
Falso. Non é raro comprar un tarro de mel dunha textura líquida e que co paso das semanas esta vólvase dura, practicamente sólida. Significa que cristalizou, un proceso natural que non estraga o produto. Isto sucede porque o mel é una solución sobresaturada en azucres (sobre todo glicosa e fructosa, aínda que tamén una pequena cantidade de sacarosa), o que provoca que, ao baixar as temperaturas (entre 12 e 16 graos), perda auga e fórmense cristais. Pero este proceso non afecta o sabor ou a calidade. Para que se volva líquida, só é necesario quentar o mel ao baño maría.
✅ O mel é máis nutritiva que o azucre
Verdadeiro. A diferenza do azucre de mesa, que só está composto 100 % por azucre simple, o mel contén outros nutrientes, aínda que en baixas cantidades. Dependendo da variedade das flores e do tipo de colmea, o mel contén distintos ácidos orgánicos (cítrico, láctico, fosfórico…), vitaminas (C, B1, B2, B3, B5), ácido fólico, minerais (fósforo, calcio, magnesio, silicio, ferro, manganeso, iodo, zinc), aminoácidos esenciais, esteroles, fosfolípidos, falvonoides, polifenoles e encimas.
Ten menos calorías que o azucre de mesa, pero a diferenza é mínima. Mentres que 100 g de mel achegan 330 kcal (3,3 kcal por gramo), as do azucre conteñen unhas 400 kcal (4 por gramo). Tamén hai que ter en conta que o mel é máis doce e que se necesita menos cantidade paira endulzar.
❌ O mel é máis saudable que o azucre
Falso. O mel é un azucre libre, como o azucre de mesa, e ambos, segundo as recomendacións da Organización Mundial da Saúde (OMS), hai que consumilos de forma moi limitada: máximo uns 20 g ao día e sen engadir á dieta ningún outro tipo de azucre libre nin consumir alimentos que o conteñan.
Aínda que o mel achega algo menos de azucres (un 75 %-80 % fronte o 100 % do azucre de mesa), o exceso no seu consumo supón o mesmo risco paira a saúde que pasar co azucre: aumenta o risco de padecer obesidade e sobrepeso, hipertensión e enfermidades cardiovasculares. O mel tampouco é una importante fonte de minerais, xa que paira satisfacer as necesidades de ferro habería que tomar 10 cuncas de mel ao día, e paira o calcio, 40 cuncas.
Imaxe: Eroski Consumer
✅ Os menores dun ano non deben tomala
Verdadeiro. A Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA) recomenda evitar o mel en menores dun ano, xa que hai risco de botulismo. Aínda que os microorganismos non crecen no mel, esta si pode conter esporas da bacteria Clostridium botulinum. Ao alcanzar o tracto intestinal dun bebé, estas esporas poden transformar na toxina do botulismo, una enfermidade grave que pode chegar a causar a morte. Paira os adultos, inxerir estas esporas non representa ningún perigo, pero antes dos 12-18 meses o sistema dixestivo non é o suficientemente acedo como paira destruílas.
❌ O mel é boa paira as defensas
Falso. A EFSA avaliou as propiedades que popularmente se adoitan relacionar co mel, como o reforzo das defensas, a mellora da saúde dixestiva, a súa acción protectora do corazón, as súas propiedades anticanceríxenas ou a súa capacidade antioxidante e antiinflamatoria. Non existe evidencia científica de ningún destes beneficios. En canto ás sustancias fitoquímicas e encimas que contén e o seu posible beneficio paira a saúde, aínda se está investigando, pero de momento os científicos non puideron confirmalo. A realidade é que, una vez inxerimos o alimento, o noso organismo case non absorbe estes compostos, polo que o beneficio sería practicamente inexistente.
✅ O mel suaviza a garganta
Verdadeiro. O mel é un demulcente, é dicir, una sustancia viscosa que mitiga as irritacións ou abrasiones da mucosa, polo que é un dos produtos caseiros máis utilizados paira suavizar a garganta. Pero que teña as propiedades de acougar, suavizar e aliviar síntomas, non significa que cure a faringitis. Se recorremos a ela constantemente paira aliviar una tose persistente, hai que ter en conta que estaremos a inxerir unhas cantidades de azucre moi elevadas.
✅ Pódese usar como hidratante
Verdadeiro. O mel é moi utilizada nos produtos de cosmética fundamentalmente porque é higroscópica, é dicir, que é un produto que, a pesar de estar composto por unha baixa cantidade de auga, é capaz de extraer e absorber a humidade se está exposto a ela, o que a converte nun bo ingrediente dos produtos hidratantes paira a pel ou o cabelo.
