Que significa o termo “bio”?

Alejandro Perales, presidente da Asociación de Usuarios da Comunicación (AUC) explicou que o Goberno español redactou un Real Decreto que non respecta a normativa europea sobre o uso do termo “bio”. Isto motivou que esta asociación presente un recurso contencioso-administrativo ante a Sala III do Tribunal Supremo contra o Real Decreto aprobado polo goberno. De forma paralela, a AUC denunciou ao Goberno español ante a Comisión Europea. Esa denuncia, xunto á realizada por outros organismos, entre eles o Consello de Agricultura Ecolóxica de Andalucía, provocou que a Comisión Europea haxa apercibido ao Goberno español e iniciado una serie de tramitacións que poden acabar nunha sanción económica ao goberno por un incumprir una lei europea.

Segundo explicou a CONSUMER EROSKI Manuel Castañón, asesor xurídico do Consello de Agricultura Ecolóxica de Andalucía, a norma europea que determina o uso dos termos “Ecolóxico, biolóxico, Orgánico e os seus apócopes é un regulamento de 1999 (1804/1999) e nela queda especificado que eses termos só se poden utilizar paira os produtos de gandaría e agricultura de produción ecolóxica”. Segundo este especialista, o regulamento trata de clarificar un anterior (2029/1991) no que se especificaba una protección aos termos orgánico, biolóxico e ecolóxico “e calquera outro termo que leve ao consumidor a pensar que a súa orixe é de produción ecolóxica, pero non facía mención específica o termo “bio”.

O Real Decreto aprobado polo Goberno español o 11 de maio de 2001 liberaliza o termo “bio” de tal maneira que, segundo Castañón “permite o seu uso de forma habitual en produtos de calquera tipo, sen relación algunha coa produción ecolóxica ou biolóxica. Deste xeito, a norma española oponse a unha norma europea.

A AUC, como asociación que vela por unha ética nos medios de comunicación, considera que o mantemento do prefixo “bio” en determinados produtos “contraviene a normativa europea” e por tanto os consumidores atópase desprotexidos, xa que o seu uso indiscriminado provoca confusións e erros na percepción dun produto. Esta é a motivación da asociación paira presentar a denuncia contra o Goberno español fronte ás autoridades europeas e ante os propios tribunais españois. Segundo Alejandro Perales, presidente de AUC, “iniciamos as accións baseándonos na falta de información que supón paira o consumidor o uso do termo “bio” nos diversos países de Europa. Así consideramos que se dá una información insuficiente e esiximos que se determine en cada produto os ingredientes que o compoñen e a súa forma de produción para que o consumidor teña claro si trátase dun produto ecolóxico ou convencional”. Esta asociación viu de bo grado, por tanto, que a Comisión Europea indicase a España a súa obrigación de acatar a norma europea e modificar o regulamento español.

O Consello de Agricultura Ecolóxica de Andalucía (CAEA) opúxose desde o principio á aprobación do Real Decreto do goberno. Tanto este consello como o Consello de Produción Agraria Ecolóxica de Navarra, o Comité Aragonés de Agricultura Ecolóxica e o Comité de Agricultura da Comunidade Valenciana opinaron en contra do Real Decreto nas reunións previas á súa elaboración. Pero foi o Comité de Agricultura Ecolóxica de Andalucía o que denunciou ante a Comisión Europea ao Goberno español por incumprimento dunha norma europea e froito desta denuncia, que se presentou en maio de 2001, a Comisión Europea ha percibido indicios de incumprimento e convidou ao Goberno español a eliminar o regulamento.

Como o Goberno mantivo a súa postura, a Comisión Europea ha enviado ás autoridades españolas un “ditame motivado”, é dicir, un conxunto de argumentacións xurídicas paira esixir a retirada ou modificación do regulamento. O prazo que a Comisión estableceu para que os cambios suxeridos leven a cabo é de dous meses. Segundo Manuel Castañón, se o Goberno español persiste na súa postura, a Comisión Europea verase na obrigación de “iniciar un procedemento de infraccións, que leva una multa e que, ao final, pagan os cidadáns a través dos seus impostos.”.

Ademais deste procedemento ante Europa, o CAEA iniciou de forma paralela un recurso contencioso-administrativo ante a Sala III do Tribunal Supremo (do mesmo xeito que a Asociación de Usuarios da Comunicación) contra o propio Estado español por incumprir una norma europea, xa que ambos os procedementos son compatibles. Segundo Castañón “o Tribunal tomoullo en serio porque, segundo sabemos, solicitou á Comisión Europea toda a argumentación xurídica que se defende desde Europa contra o Estado español”.

Paira o avogado desta entidade ningún dos procedementos vai en contra das marcas que utilizan estes termos. De feito, segundo confirmounos, a norma europea contempla una moratoria até 2006 para que as marcas afectadas poidan adaptar os seus produtos á nova lexislación. Os responsables dos órganos de control da produción ecolóxica fan responsable ao goberno de provocar a confusión entre os termos e non velar pola información que debe recibir o consumidor. “Só con que haxa un consumidor que considere que a palabra “bio” está relacionado coa produción biolóxica, como de feito é, está no seu dereito paira esixir que se aplique en España a norma europea e non o decreto español”, segundo Manuel Castañón.

Todo o conxunto de consellos ecolóxicos das comunidades autónomas, xunto a representantes do Ministerio de Agricultura constitúen o Consello Regulador de Agricultura Ecolóxica (CRAE). Este organismo, a través do seu presidente, José Manuel Rabanal, confía en que “tras os procedementos abertos desde Europa, ao final “bio” quede protexido paira a agricultura ecolóxica, porque non só se trata dun problema semántico, senón que pode crear disfuncións no mercado europeo e confusións entre os consumidores”. Parte da preocupación do presidente do CRAE céntrase en que “a maior parte da produción ecolóxica destínase a exportación, principalmente a Alemaña, e é neste mercado e en Portugal ou Francia onde a palabra “bio” ou “biolóxico” utilízase paira referirse a produtos obtidos polo método de agricultura ecolóxica”. O CRAE e o conxunto de organismos de control da produción ecolóxica consideran que a norma española oponse á directiva europea e, por tanto, debe anularse. Estes organismos confían en que, tanto o termo “bio” como “Eco”, resérvense paira produtos de elaboración ecolóxica e previamente testados e controlados.

Empresas

A postura das empresas que utilizan nos seus produtos a palabra “bio” é a de “aplicación da norma española”, segundo fontes de Nestlé. Os portavoces desta empresa informaron a CONSUMER EROSKI de que a súa obrigación “é cumprir a norma do país no que se atopan”. Os responsables de Nestlé España confirmaron que o seu primeiro referente “é a norma española. É imprescindible que una empresa multinacional adáptese á normativa de cada país no que está a operar. En canto a España, a norma española permite o uso de “bio” paira produtos con ingredientes específicos relacionados con partículas activas”. A mesma empresa recoñece que en países como Bélxica está prohibido esta denominación paira produtos non desenvolvidos de forma ecolóxica e, por tanto, “non o utilizamos”.

Pola súa banda, a Federación Española de Industrias de Alimentación e Bebidas (FIAB) reclamou en numerosas ocasións ao Goberno español, a través do Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación “a clarificación definitiva da denominación e a utilización do termo ecolóxico paira a produción que utiliza técnicas respectuosas co medio ambiente”. Desde esta organización empresarial solicítase que o termo “biolóxico” quede reservado a produtos con presenza de fermentos vivos ou a existencia de determinadas vitaminas.

A propia entidade manifestou, a través de diversos comunicados, o seu propio interese en clarificar que o termo “bio”, que utilizan determinadas empresas, non corresponde ao uso de métodos ecolóxicos na súa produción. Paira manter este uso en produtos de produción non ecolóxica, FIAB conta cunha enquisa realizada pola consultora Ikerfel na que, sempre segundo fontes de FIAB, púxose de manifesto que “só o 2% dos consumidores asociaban “bio” con produción ecolóxica, mentres que o restante 98% asociábaos a produtos que, pola súa composición, achegaban determinados beneficios nutritivos ligados á presenza de fermentos vivos ou sustancias antioxidantes”.