Balbuceos, os primeiros sons do bebé, repetir só as palabras máis útiles ou divertidas, etc. A aprendizaxe da fala por parte do neno é unha viaxe emocionante. Este artigo describe cando e como pronuncia o bebé as súas primeiras palabras, de que maneira evoluciona a súa linguaxe a partir do ano e medio de idade e recolle consellos para estimular a fala do bebé.
O balbuceo do bebé
O momento en que o neno pronuncia a súa primeira palabra é moi emotivo. É o primeiro paso na comunicación a través da linguaxe, e non só mediante o pranto e os xestos.
“Ao principio non hai intención comunicativa”, explica Claustre Cardona, logopeda e psicopedagoga, membro da Asociación Española de Logopedia, Foniatría e Audiología. “Logo, a medida que atopan respostas no adulto, recoñéceno como o seu interlocutor”, engade.
Cara ao seis meses de vida, o bebé descobre que pode emitir sons. É a etapa do balbuceo. Os sons máis fáciles de pronunciar neste tempo son os correspondentes ás letras b, n ep .
As sílabas repetidas son as máis divertidas para o bebé
Ademais, o neno divírtese repetindo sílabas: bababa, nenene, papapa, etc. Tampouco é casualidade que as primeiras palabras do bebé sexan as que reiteran as súas sílabas, como mamá, papá, meniño ou guauguau.
Segundo un estudo realizado por científicos canadenses, chilenos e italianos en 2008, o cerebro dos recentemente nados (dous ou tres días de vida) mostra maior actividade cando escoita palabras terminadas en sílabas repetidas.
As primeiras palabras que o bebé aprende son as máis útiles para el, como mamá, papá, teta e auga
As primeiras palabras que o bebé aprende, polo xeral cara ao ano de vida, son as que lles proporcionan maiores satisfaccións: mamá e papá, por suposto. Pero tamén outras como teta, auga, máis e non.
A pronuncia non sempre é clara: pode dicir abua por auga ou cousas así. Estas palabras son as máis útiles para el, e compleméntaas co pranto cando quere (ou non quere) algo.
A fala do neno a partir do ano e medio
A partir dos 18 meses, a pronuncia faise máis clara. Segundo un esquema xa clásico desenvolvido polo Instituto Nacional da Xordeira e Outros Trastornos da Comunicación de Estados Unidos, o neno usa palabras que representan unha frase enteira.
Cun só vocábulo pode pedir álcenlle en brazos cando estea no chan, pero tamén que lle baixen cando estea en brazos. A miúdo son palabras inventadas que só a familia entende. Ademais, empeza a combinar dous ou máis termos en pequenas frases.
Cara aos dous anos, o neno xa manexa algúns deícticos (pronombres persoais, como ti ou meu, e indicadores de lugar, aquí, alí) e o seu vocabulario amplíase ata as 50 e mesmo 100 palabras.
Ademais, emite sons e usa a entonación para imitar os discursos que escoita dos maiores. Dese modo, establece diálogos cos adultos, aínda que estes non teñan claro o que o pequeno quere dicir.
As primeiras frases, a partir dos dous anos
Entre os dous e tres anos, os nenos xa constrúen oracións simples. Seguen a estrutura de suxeito e predicado, pronuncian case todos as fonemas e respectan as quendas na conversación.
Un neno de tres anos xa manexa unhas 900 palabras
Usan pronombres, preposicións, responden preguntas simples, utilizan a entonación correcta para as cuestións e manexan plurais e algunhas conxugacións verbais. O seu vocabulario amplíase ata unhas 900 palabras.
A partir do tres anos, a comunicación do pequeno faise moito máis fluída. A pronuncia é moito mellor e xa é capaz de facerse entender mesmo por estraños. O neno xa non fala só do mundo que lle rodea, senón que empeza a expresar ideas en abstracto. Ademais, repite frases, divírtese coas rimas de poemas e cancións para nenos e xa entende metáforas e chistes.
Máis aló dos prazos e procesos naturais, existen formas e xogos para estimular a fala do neno. A continuación enuméranse algunhas das máis importantes, propostas por Claustre Cardona e Pablo Félix Castañeda, autor do libro ‘A linguaxe verbal do neno: Como estimular, corrixir e axudar para que aprenda a falar ben?‘ (Universidade Nacional de San Marcos, 1999).
1. Falar co neno desde o seu nacemento e en calquera momento: ao alimentarlle, bañarlle, etc. Sempre que sexa posible, falarlle mirándolle á cara. Ademais de estimularlle, faille sentir protexido e seguro.
2. Cando o bebé emite os seus primeiros sons e balbuceos, repetilos para incentivarlle a repetilo e felicitarlle cando o faga. Isto axudaralle a desenvolver as súas capacidades fonéticas.
3. Mencionar os obxectos presentes e chamar ás cousas e persoas dun modo claro e polo seu nome. Como os pronombres son máis difíciles para eles, convén falar en terceira persoa mesmo de quen están presentes (“Agora mamá e Juan sairán a dar un paseo”).
4. Saber escoitar: cando o neno empeza a pronunciar as súas palabras e frases, o adulto debe procurar escoitarlle con atención e evitar interromperlle ou pedirlle que espere ou o pospoña “porque está ocupado”.
5. Non corrixir de inmediato os seus erros. É mellor repetir as palabras ou frases de forma correcta para que el póidaas ouvir e reparar a súa equivocación. Por suposto, nunca hai que rirse ou burlarse dos erros do pequeno.
6. Ler contos co neno e poemas, cantarlle cancións e pór música con letra para escoitar xuntos.
