“E vós, para cando?”, “váiseche a pasar o arroz”… Moitas mulleres que superan a trintena e aínda non foron nais escoitan con frecuencia estas frases; unhas sentenzas pronunciadas por persoas da súa contorna, desde familiares ou amigos, ata compañeiros de traballo ou veciños con quen non se estableceu ningunha confianza. Esta invasión da intimidade forma parte da presión social que as mulleres deben soportar en ocasións cando deciden postergar ou eludir a maternidade. Esta insistencia pode provocar que se tomen decisións inapropiadas, non baseadas nunha elección persoal.
O reloxo biolóxico
A década que transcorre entre os 30 e os 40 anos é clave para a muller, desde o punto de vista da maternidade. Segundo o recente estudo ‘O reloxo biolóxico da muller’ (Clearblue, xaneiro 2011), durante ese período, 8 de cada 10 mulleres senten que se activa o seu cronómetro biolóxico e desexan ser nais, aínda que o 60% das enquisadas neste estudo considera que ata os 45 anos hai tempo para ter un fillo.
Pero máis aló da idade que propoña o reloxo biolóxico, a decisión de ser nai está condicionada por outros factores externos que levan a que a maternidade se postergue ou mesmo, nalgúns casos, elúdase: non atopar á parella adecuada, ter unha situación profesional inestable ou non sentirse preparada para renunciar a algúns dos aspectos que implica ter un fillo.
Presión social para ter fillos
Con todo, outros condicionantes actúan no sentido oposto e abocan á muller a afrontar a maternidade antes do momento que elas consideran adecuado, ou mesmo, a ser nais sen sentir en realidade a necesidade de selo. Un dos máis importantes é a presión social que determinados axentes poden exercer sobre elas.
O axente principal é a parella. Aínda que en xeral é a muller a primeira que toma a decisión de ser nai, segundo o dato que proporciona o estudo de Clearblue, nun 22% dos casos é o home quen pide á muller ter un fillo. A resposta é case unánime: poucas mulleres néganse a esta petición. No entanto, unha de cada tres pide esperar un pouco. No caso inverso, os datos cambian: un 5% dos homes néganse a ser pais ante a petición da súa parella.
Ademais da parella, outros axentes da contorna presionan á muller para ser nai. Silvia Caporale, directora de 2002 a 2006 do Centro de Estudos sobre a Muller da Universidade de Alacante e autora de óbraa ‘Discursos teóricos ao redor da maternidade’, afirma que “a presión que a sociedade exerce aínda sobre todas as mulleres en relación coa maternidade é enorme”. Caporale sinala que a maternidade converte á muller en obxecto dun discurso público, “en victima da violación da súa intimidade por parte de veciños, parentes, coñecidos ou estraños”.
A decisión de ter un fillo
A presión social iníciase en moitos casos desde a infancia, cando moitos elementos, como os xoguetes ou os xogos, bombardean ás nenas coa idea de ser nais. Posteriormente, cando se alcanza determinada idade (ao redor dos 30-35), a presión da contorna acrecéntase coas preguntas e comentarios, directos e indirectos, de familiares, amigos e mesmo de persoas con quen non hai ningunha confianza para afrontar este tema.
Por iso, no momento en que a muller decide ter un fillo, os especialistas recomendan que avalíe o sentimento que lle leva a tomar esa decisión e valore se ten máis que ver coa presión social que exercen sobre ela, que coa súa elección persoal. Diane L. Dell e Suzan Erem, autoras do libro ‘Realmente quero ter fillos?’, aconsellan na súa obra pensarllo dúas veces antes de optar pola maternidade se hai unha sensación de estar baixo presión. Dell e Erem sinalan que algunhas mulleres toman a decisión practicamente porque é “o que se espera delas”, de modo que é necesario “asegurarse de que se ten un bebé por conta propia e non pola presión da familia ou dos amigos”.
Catro consellos para non deixarse influenciar
Aclarar a situación coa parella: é necesario que a parella afronte o tema da maternidade con total sinceridade e claridade para evitar situacións para as que non se estea preparado. Tanto se é unha decisión común, coma se é individual dunha das partes, é importante que exista un consenso real e meditado entre ambos.
Ser sinceros: en ocasións, cando a muller ten unha parella e unha situación estable, a presión dos familiares e os amigos baséase na especulación sobre se hai ou non algún problema para procrear fillos, máis que no interese e a prema. Para evitar que a presión se incremente, é recomendable ser sinceros e dicir de forma clara e contundente o motivo polo que non se desexa afrontar a maternidade, xa sexa porque non se está preparado, porque se prefire esperar ou porque se decidiu non ser nai.
Imaxinar a situación: o nacemento dun bebé implica moitos cambios persoais e mesmo, nalgúns casos, laborais. A muller ha de avaliar e imaxinar como poderá afectar a maternidade á súa vida diaria para tomar unha decisión baseada nas súas prioridades e non nas dos demais.
Relacionarse con nenos: en ocasións, resulta de axuda aproveitar os momentos que se pasan con familiares ou amigos que xa teñen bebés para avaliar de forma práctica o sentimento que espertan os nenos nun. Estas situacións permiten, ademais, imaxinar como pode ser a situación despois de ser nai.
