O hematoma ou a hinchazón na zona da cabeza, a fractura de clavícula e a parálise facial ou braquial son algunhas das lesións máis frecuentes que poden sufrir os bebés recentemente nacidos como consecuencia do proceso natural do traballo de parto ou das manobras obstétricas de uso común. Segundo datos do Hospital Universitario Gregorio Marañón, a incidencia dos traumatismos obstétricos é de 6 a 8 por cada mil partos. En gran parte dos casos, estes traumatismos resólvense por si mesmos en tan só uns días ou semanas e non requiren de ningún tipo de intervención posterior, pero noutros é necesaria unha atención médica especializada para que non queden secuelas posteriores.
Traumatismos obstétricos
Nacer non é sempre unha experiencia sinxela. Aínda que os importantes avances en materia de obstetricia conseguiron diminuír de forma significativa nas últimas décadas as cifras de morbilidad e mortalidade neonatal, a fraxilidade do corpo dun bebé neonato faille vulnerable durante o momento do seu nacemento a certo tipo de lesións ou traumatismos, produto da propia mecánica do parto ou das manobras obstétricas que se deben realizar en ocasións para que este desenvólvase nas mellores condicións posibles.
Tal como informan membros do equipo dos servizos de Cirurxía Pediátrica e de Neonatología do Hospital Infantil Universitario Gregorio Marañón de Madrid, no seu estudo ‘Traumatismos obstétricos, un problema actual?’, os traumatismos obstétricos teñen unha incidencia estimada de 6 a 8 casos por cada mil partos. Estes especialistas sinalan que se deben á “mecánica do feto ao pasar pola canle do parto, ou pola tracción e presión producidas pola manipulación durante o parto”.
Causas das lesións
Os traumatismos ou lesións ocasiónanse, na súa maioría, polas forzas que se xeran durante o proceso de parto: contraccións, compresión do bebé, rotación e tracción. A estas hai que sumar nalgúns casos as causadas por técnicas instrumentais que se apliquen durante o alumeamento, como a ventosa, os fórceps ou as espátulas.
Segundo os especialistas, o parto de nádegas entraña o maior risco de lesión fetal
Tal como recolle o protocolo de Neonatología da Asociación Española de Pediatría, as lesións ocorren cando estes factores coinciden cun determinado grao de fraxilidade do bebé. Segundo este informe, redactado polo equipo do Servizo de Medicamento Perinatal do Hospital de Cruces (Biscaia), en canto ao feto, inflúen “o seu inmadurez, o seu tamaño e a presentación”. Estas características poden provocar que “as forzas que actúan tradúzanse en lesións superficiais, edema local, hemorraxias ou fracturas”, sinalan estes profesionais, que resaltan que “o parto de nádegas considérase que entraña o maior risco de lesión fetal”.
Factores de risco
Algunhas das lesións que pode sufrir o bebé durante o alumeamento son inevitables, pero, como afirman os especialistas do Hospital Infantil Universitario Gregorio Marañón, a maioría ocorren cando se presentan “factores de risco claros que permiten detectar aos pacientes que son susceptibles de padecer un traumatismo obstétrico”. Estes son algúns dos máis frecuentes:
- Alto peso no nacemento: o parto dos bebés con peso superior a 3,4 quilos é polo xeral máis prolongado, con maior compresión na pelvis e que precisa, con máis frecuencia, de manobras de tracción.
- Tipo de parto: os partos prolongados, cunha presentación anormal ou malposición fetal, así como os partos que requiren do uso de instrumental, son os máis susceptibles de provocar lesións obstétricas.
- Necesidade de reanimación: se se rexistrou sufrimento fetal durante o parto, nalgúns casos, é necesario realizar manobras obstétricas máis enérxicas do habitual ou manobras de reanimación que poden predisponer aos recentemente nacidos a sufrir algún tipo de lesión.
Tipos de lesións
Os resultados do estudo sobre lesións no parto realizado durante seis anos polo equipo do Hospital Infantil Universitario Gregorio Marañón reflicten que os traumatismos se producen nun 1,4% dos recentemente nados. As lesións máis frecuentes, segundo este estudo, son as seguintes:
- Fractura de clavícula: esta lesión ten polo xeral un bo prognóstico e non require tratamento posterior. Con todo, os especialistas recomendan especial atención e coidado co bebé ao cambialo de roupa ou de posición para evitar posibles dores.
- Cefalohematoma: consiste nunha inflamación, máis ou menos prominente, que se produce por baixo do coiro cabeludo. É unha lesión moi asociada ao uso de instrumental durante o parto, aínda que tamén pode estar ocasionada pola presión do útero e a parede vaginal. Este traumatismo soluciónase polo xeral de forma espontánea nun ou dous meses.
- Parálise braquial: asóciase a nenos con alto peso e que requiren manobras instrumentais durante o parto. Débese a unha lesión nos nervios do plexo braquial, que provoca perda de movemento ou debilidade nas extremidades superiores. Na maioría dos casos, ten unha curación espontánea durante o primeiros seis meses de vida.
- Parálise facial: a presión intrauterina ou a aplicación de fórceps poden ocasionar un pinzamiento nalgún dos nervios faciais durante o parto. Se non rompe o nervio, esta lesión resólvese por si mesma nun período de dous a tres semanas despois do parto.
