Aos pais gústalles falar dos seus fillos e mostralos en fotografías. É normal. Con todo, hai pais que comparten demasiado e caen na exposición masiva das redes sociais. Esas imaxes ou vídeos que ensinaban a familiares próximos e amigos agora pódense compartir con case todo o mundo. Subir ás redes unha fotografía de cada evento onde participe o teu fillo, ou ir documentando o crecemento do pequeno mediante publicacións de Facebook ou Instagram, podería danar a imaxe do neno e pór en perigo a súa integridade. Este fenómeno chámase sharenting, unha mestura das palabras compartir e paternidade (share e patering). Cales son os seus riscos? Como pode actuar o menor afectado? Aquí contámoscho.
Basta con botar unha ollada ao carrete do teu teléfono móbil e ver cantas fotografías e vídeos tes do teu fillo. Preguntáchesche cantas desas imaxes compartiches ou desexas compartir co resto do mundo? E ata que punto queres ver información dos fillos dos demais polas redes? Pensamos que compartir algo curioso ou gracioso dos nosos fillos mediante redes sociais ou WhatsApp non terá maior repercusión, con todo, non debemos esquecer que unha vez que un contido é colgado en Internet, xamais desaparece do todo, por máis que se tente eliminar.
A problemática do sharenting, lonxe de diminuír, atópase á alza. En España 9 de cada 10 nais e pais comparten en liña imaxes e vídeos dos seus fillos unha vez ao mes, e só o 24 % pregúntalles se están de acordo, segundo un estudo realizado por EU Kids En liña 2019. Ademais, o 42 % dos menores sente vergoña dos contidos que os seus pais soben a Internet, de acordo a unha investigación que Microsoft elaborou con datos recompilados en 25 países.
Riscos do sharenting
O sharenting, ademais de ser incómodo para os nenos, pode traer consecuencias moi graves: desde sufrir bullying na escola ou ciberbullying nas súas redes sociais, ata ser vítimas de pedofilia, porque eses contidos poden ser utilizados en páxinas de pornografía infantil. Igualmente poden verse afectados por fraudes e mesmo secuestros porque, na maioría das ocasións, achéganse nas fotografías e vídeos multitude de datos persoais: os sitios que frecuentan, o colexio ao que asisten ou detalles da súa habitación.
“Temos unha xeración de nenos que cando crezan e sexan máis maiores vanse a atopar con toda a súa vida aí publicada sen o seu permiso, sen o seu consentimento e con todas as consecuencias que isto vai ter para eles, nas súas relacións laborais e persoais”, explica María Guerreiro, psicóloga experta en familia e tecnoloxía de Qustodio. “Todos temos dereito a decidir que é o que queremos lanzar a Internet e que é o que queremos compartir da nosa vida. El problema é que eses nenos non decidiron por eles mesmos que parte da súa vida queren mostrar”.
Que pode facer un menor en desacordo co sharenting?
Existen países onde os menores poden denunciar aos seus pais e demais familiares, e o Estado pode sancionalos e obrigalos a eliminar as fotografías e vídeos dos seus fillos na Rede. En Francia , por exemplo, existen sancións que van desde os 45.000 euros de multa e ata un ano de cárcere por atentar contra a seguridade e benestar dos fillos, polo que os nenos poden denunciar con facilidade aos seus propios pais. En Holanda tamén hai sancións severas para quen violen os dereitos da privacidade nos menores. En 2020, a xustiza holandesa obrigou a unha avoa a eliminar máis de 500 fotografías dos seus netos en Facebook e Pinterest, xa que ese contido publicouse sen o consentimento dos menores nin o dos seus proxenitores.
No noso país, a pesar de que o artigo 4 da Lei Orgánica de Protección Xurídica do Menor establece que os pais ou titores e os poderes públicos respectarán e protexerán os dereitos do menor fronte a posibles ataques de terceiros, isto non sempre se cumpre, xa que a decisión de colgar unha foto dos fillos nas redes sociais pertence á patria potestade ou do Ministerio Fiscal.
“En España, se ambos os pais están de acordo, poden colgar as fotos nas redes sociais. A lei di que eles deben evitar unha sobreexposición da imaxe do menor nestes ámbitos e, se hai alguén, por exemplo, que crea que se está facendo mal co menor, si pode denunciar. Pero a lei non abarca moito máis”, explica María Guerreiro.
Entón, que podo facer se non quero que os meus pais publiquen nada da miña imaxe en redes sociais ou WhatsApp? Como aconsella a experta, “sempre será mellor falar as cousas antes de recorrer a outras instancias. Se os fillos falan cos seus pais e pídenlles borrar ese contido persoal das redes sociais, e que reflexionen ante iso, en principio, os pais deben ter sentido común e acceder a eliminar calquera cousa que lles pidan”. Guerreiro insiste en que “é importante que os fillos entendan que eles poden decidir e falar cos seus titores, se non están de acordo co que calquera persoa publique acerca deles. Hai que negarse a que che fagan fotos se non queres. Non hai que acceder”.
É fundamental que os pais reflexionen dos graves danos que poden ocasionar aos seus fillos ao sobreexponerlos nas redes sociais. “Hai que lembrar que, aínda que se eliminen todas esas imaxes, sempre existirá unha pegada dese contido en Internet”, asegura Guerreiro, polo que se debe evitar subir contido persoal dos menores desde ben pequenos. “Con que autoridade os pais van pedirlle un uso responsable das redes sociais aos seus fillos, se con esa irresponsabilidade creceron eles. Os pais sempre deben dar exemplo”, conclúe a psicóloga.
