En España, entre o 5% e o 10% dos nenos ten dermatitis atópica ou eczema. Este problema prodúcese por causas xenéticas e a miúdo maniféstase en bebés de poucos meses de vida. Aínda que non ten cura, é posible tomar algunhas medidas para aliviar os seus síntomas e, en todo caso, evitar que empeoren. Este artigo explica detalles sobre a enfermidade, describe algúns dos factores máis prexudiciais para a pel atópica e enumera consellos para coidar a pel dos pequenos que a padecen.
A dermatitis atópica, un mal que afecta a moitos bebés
A dermatitis atópica é unha enfermidade da pel. Prodúcese por motivos xenéticos e hereditarios, que fan que o tecido cutáneo careza de certas proteínas e sexa, en xeral, máis sensible que a pel das demais persoas. O seu principal síntoma é o prurito (irritación e picor) e afecta sobre todo á cara, o coiro cabeludo, o torso, os cóbados e os xeonllos. É un trastorno crónico que, segundo a Asociación Española de Pediatría (AEP), afecta a entre o 5% e o 10% da poboación infantil do noso país.
Este problema, coñecido tamén como eczema, pode manifestarse en calquera momento da vida dunha persoa, aínda que é máis frecuente nos bebés no que se chama dermatitis atópica do lactante. Adoita empezar cara ao cinco meses de vida, aínda que en ocasións xorde antes, ao redor dos dous meses. Polo xeral, xunto coa irritación prodúcense pápulas, erosións, exudación e costras. Ademais das xa mencionadas, outras partes moi afectadas nos nenos son o dorso das mans e as zonas de extensión das extremidades.
No caso de que se produza entre os dous e o sete anos de idade, coñécese como dermatitis atópica infantil. Neste período, as lesións máis comúns son nas zonas de flexuras, en particular os xeonllos e os cóbados.
Factores que empeoran os efectos da dermatitis atópica
A dermatitis atópica faise evidente cando alguén sofre irritacións ou outros síntomas en circunstancias onde outras persoas non teñen ese inconveniente. Ramón Grimalt, dermatólogo da Universitat Internacional de Catalunya, sinala o caso de moitos menores que padecen problemas cando se bañan nunha piscina con auga clorada. A miúdo “dáse o erro de crer que o cloro é o culpable”, pero acaban por descubrir que se trata, en realidade, de eczema.
Así mesmo, os bebés e nenos atópicos sofren os síntomas da dermatitis atópica en situacións cotiás: o contacto co xabón e outros produtos de hixiene persoal, con pezas de la ou outros materiais, irritacións producidas pola baba ou o leite que se derrama na zona de debaixo da boca ou no pescozo ou a pel da zona do cueiro cando está en contacto coas deposiciones durante un tempo que a un neno non atópico non lle causa maiores problemas.
A AEP explica que os pequenos con dermatitis atópica son “propensos a determinadas infeccións, sobre todo por virus herpes simple, molusco contaxioso e verrugas”. Doutra banda, un documento da Biblioteca Nacional de Medicamento de Estados Unidos engade que as persoas con eczema a miúdo teñen asma ou alerxias estacionales e que adoitan dar positivo en probas cutáneas para alerxias, aínda que en realidade este problema non é causado por alerxias.
Como coidar ao bebé con dermatitis atópica
Dado que as causas da dermatitis atópica son xenéticas e hereditarias, non se pode previr. E ao ser unha enfermidade crónica tampouco ten unha cura, aínda que en moitas persoas o problema desaparece a comezos da vida adulta. O que si se pode facer é tomar medidas para evitar certos factores que empeoran o problema.
Ofrécense a continuación unha serie de consellos para o coidado do bebé con dermatitis atópica:
- Deben evitarse, sinala a AEP, “todas as circunstancias e elementos que provocan prurito, como a calor, en especial o producido por aire quente, a sequedad ambiental, o contacto coa la, plásticos e nalgúns casos outras fibras”.
- Non hai que excederse coa cantidade nin duración dos baños do bebé e débense utilizar elementos de hixiene pouco agresivos, segundo recomenda Ramón Grimalt. Este experto aconsella o uso de xabón syndet (contracción, en inglés, de “deterxente sintético”), coñecido como “xabón sen xabón”, o cal “limpa sen quitar a capa de graxa protectora da pel”.
- Do mesmo xeito que o exceso de auga e xabón, a falta de hixiene tamén é prexudicial neste sentido. A AEP recomenda para os nenos (non para os bebés, por suposto) duchas curtas antes que baños, “con auga non excesivamente quente e cun xel de pH acedo”, e, logo, a aplicación dunha crema emoliente en todo o corpo. Esta crema débese dar tamén noutros momentos do día nas zonas máis afectadas.
- Os cueiros débense cambiar con frecuencia e a roupa ten que aclararse de forma coidadosa.
- No posible, a pel non debe entrar en contacto con alimentos acedos, como o tomate ou os cítricos. Os pequenos máis sensibles poden sufrir problemas, segundo a AEP, mesmo ao inxerir en cantidades considerables alimentos ricos en histamina, como fresas, mariscos e froitos secos.
- Outros factores que poden empeorar o problema son, segundo Ramón Grimalt, o pelo dos animais, os ácaros domésticos e outras formas de contaminación. Por este motivo, a hixiene no fogar tamén é fundamental.
