Un recente estudo levado a cabo pola Universidade estadounidense de Illinois demostra que na saliva dos bebés hai bacterias que se relacionan coa carie da primeira infancia. Ademais, suxire que minimizar o achegue de azucres fermentables e unha adecuada hixiene bucal desde a máis tenra infancia, mesmo nas encías sen dentes, axudaría a previr a infección. Diversos estudos cifran a prevalencia de carie entre o 1% e o 12% en países desenvolvidos, mentres que en países en desenvolvemento chega ao 70%. En España, segundo estimacións da Sociedade Española de Odontopediatría (datos de 2007), a prevalencia desta infección en dentición temporal (dentes de leite) chega ao 36%.
Un 40% dos nenos escolarizados na gardaría teñen carie, segundo os investigadores da Universidade de Illinois (EE.UU.). En maior porcentaxe, quen proveñen de familias cun nivel socioeconómico baixo, que consomen unha dieta rica en azucres e con nais con nivel formativo escaso: teñen ata 32 veces máis probabilidades de ter caries. Os investigadores descubriron que o número de bacterias na boca dos máis pequenos é moi diverso e identificaron centos de especies.
Os autores do estudo aseguran que, a partir do nacemento, nos tecidos brandos da boca permanecen os potenciais patógenos, antes de que saian os dentes. As bacterias responsables da carie únense entre si para formar un biofilm (comunidade de bacterias) e, desta maneira, evadir as respostas de defensa do organismo.
Por este motivo, é de vital importancia empezar coa hixiene bucal canto antes. A Sociedade Española de Odontopediatría sinala que, entre os nenos de dous a catro anos, unha quinta parte ten unha carie que non tratou un especialista.
Consellos para previr a carie
Entre as medidas preventivas que recomendan os especialistas figuran:
- Non preparar biberóns con líquidos con azucres, nin refrescos con gas.
- Durante a noite, se o bebé ten sede, darlle só auga (nin zumes nin leite).
- Dos 6 aos 12 meses, hai que tomar só leite de fórmula.
- Non deixar que o neno use o biberón con zume ou leite coma se fose o chupete e, se se dorme con el, retirarllo.
- A partir dos 6 meses, ensinarlle a utilizar a cunca e, a partir dos 12 meses, empezar a abandonar o uso do biberón.
- Tampouco é boa idea untar as tetinas con mel, azucre ou similares.
A dieta é fundamental na prevención da carie. Todos os alimentos ou bebidas que provoquen un pH acedo na cavidade bucal son potencialmente perigosos: lambetadas, refrescos, zumes con azucre engadido e, mesmo, o pan, a pastelería e a pasta. Fariñas que na súa metabolización producen hidratos de carbono provocarán un ambiente ácido.
Como coidar os dentes dos máis pequenos
Os especialistas insisten na importancia da hixiene de encías e dentes dos máis pequenos. Para empezar, nos bebés, bastará con fregar suavemente cunha gasa limpa e humedecida con auga para remover a placa bacteriana despois de cada comida. Ademais, adoitar ao bebé á rutina da hixiene pode axudar na transición ao cepillo de dentes cando sexa máis maior. Cando saian os primeiros dentes, é importante empezar co cepillado, polo menos, pola noite antes de deitarlle. É fundamental predicar co exemplo: se o fillo ve que os seus pais se lavan os dentes, será máis fácil que lles imite.
A Sociedade Española de Odontopediatría suxire que a primeira visita ao dentista sexa ao primeiro ano de vida e, mesmo, aconsella que a nai acuda a consulta durante o último trimestre da xestación, como propoñen a academia americana e a europea. Hai que inspeccionar de maneira regular os dentes e, ante cambios na pigmentación, consultar ao especialista para tentar deter o proceso ou os factores de risco asociados, se fose necesario.
O chupete e os dentes
Está demostrado que o uso do chupete reduce a taxa de morte súbita en bebés, calma a ansiedade e actúa como “un analxésico” para a dor dos máis pequenos. Mesmo, o feito de succionar libera tensións craniais. Pero carga cunha mala fama, non sostida por completo con estudos científicos. Unha idea equivocada relaciona a súa utilización coas malformacións dentais. Segundo afirma un estudo publicado en xeral “Dentistry”, o chupete parece que non provoca malformacións dentais aínda que, iso si, hai que abandonar o seu uso antes do tres anos. Desta maneira, os pequenos defectos soluciónanse sós. E hai máis: sempre que se deixe a tempo, é mesmo favorable para o desenvolvemento infantil.
No entanto, si está relacionado co desenvolvemento de malformacións en nenos maiores, como a mordida aberta (separación entre os dentes frontais superiores e inferiores que non entran en contacto ao morder), a mordida cruzada (os músculos da succión, xunto coa posición da lingua, fan que dentes superiores e inferiores perdan o seu paralelismo) ou cando os frontais superiores sobresaen en exceso por encima dos dentes frontais inferiores (aseméllanse a dentes de coello). No entanto, a maloclusión depende tamén da musculatura: “Hai nenos hipotónicos que desenvolverán alteracións co chupete; en cambio, nenos con hipertonía muscular poderán vencer de maneira fácil as pequenas malformacións derivadas do seu uso, se se retira cara aos dous anos”, expón Melibea Vallvè, odontóloga do Centro Odontológico Doutores Miravé.
Outro factor importante, segundo esta especialista, é a respiración: moitos pequenos non respiran ben polo nariz e iso failles succionar o chupete mentres colocan a lingua baixa, o que non permite un bo desenvolvemento do maxilar superior. Asegura que é similar á lactación materna ou biberón, xa que a colocación da tetina na cavidade bucal do bebé non é a mesma que a da mamila, nin anatómica nin funcionalmente.
Pero para que isto suceda, é necesario que o pequeno succione de forma constante durante un seis horas ao día. É dicir, a enerxía que aplique o neno en succionar e o tempo que empregue son factores crave. Se se utiliza só para durmir ou en momentos puntuais, as potenciais malformacións son reversibles.
Segundo afirma a Asociación Española de Pediatría de Atención Primaria, AEPap, non hai evidencia científica que sosteña que o chupete sexa beneficioso ou prexudicial para o bebé, aínda que si recomenda que non se utilice os primeiros días de vida para axudar á instauración dunha adecuada lactación materna. Os bebés teñen un instinto de succión moi forte e achégalles gran pracer. Moitos pequenos necesitan succionar para acougarse, sobre todo, en período de destete ou en ausencia dos coidadores. En opinión dos especialistas, a mellor idade para retiralo é entre os dous e o tres anos, aínda que tamén apuntan que é importante valorar a madurez do pequeno e outras condicións médicas ou psicosociais.
