Uñas permanentes para peques e adolescentes, é malo?

As lacas de uñas están compostas por varios ingredientes: resinas, disolventes, plastificantes, colorantes, axentes tixotrópicos e estabilizadores de cor. Tantas sustancias químicas poden producir nos nenos descamación (sequedad), deshidratación, cambios na cor da uña ou dermatitis irritativa ao quitalos con certos produtos. Pero “xeralmente non dan reaccións”, afirma Sara Valderrama, médica do Grupo de Dermatitis Atópica e Alerxia Cutánea da Sociedade Española de Inmunología Clínica, Alergología e Asma Pediátrica (SEICAP).

Algunhas sustancias dos pintauñas causan reaccións alérxicas nas uñas e tamén dermatitis alérxica por contacto (DAC) en beizos, pálpebras, pescozo e outras zonas da cara. Pero xa a maioría dos esmaltes non os teñen. Comercialízanse como libres de tóxicos.

Os primeiros que apareceron foron os esmaltes 3-Free, libres de tolueno, formaldehído e ftalato de dibutilo (DBP), os compoñentes químicos máis tóxicos das lacas de uñas, e que xa poucos pintauñas conteñen. E xa hai con formulación 5-Free (sen resina de formaldehído nin alcanfor) e sen 7, 8, 9… sustancias que danarían as uñas, como o xileno ou a acetona.

Sen tomar todas as precaucións posibles, o esmaltado permanente non é seguro nin para os adultos. Levan na súa composición acrilatos, unha sustancia “con poder sensibilizante” que en contacto coa pel pode provocar dermatitis alérxica por contacto. Por iso, a Academia Española de Dermatoloxía e Venereología (AEDV) pide que se regule a exposición a esmaltes e produtos de manicura con acrilatos e limítese o seu uso a profesionais da estética (este esmaltado hai que secalo en lámpadas ben calibradas). “Deberían prohibir a venda indiscriminada de kits caseiros”, manifestan os dermatólogos neste estudo (2018).

Con todo, moitas adolescentes empréganos de maneira rutineira, así que nas consultas médicas na actualidade é moi frecuente ver alerxias con dermatitis e eczemas nas mans por estes esmaltes. “Prodúcense eczemas ao redor das uñas, se descaman, se inflaman as mans e mesmo se poden chegar a facer feridas importantes e infectarse”, comenta a experta da SEICAP.

E poida que máis adiante esta exposición temperá a estes compostos teña efectos indeseados. Diso alertan nesta investigación italiana (2020), ao afirmar que os acrilatos dos esmaltes poden ser un risco para os nenos.

Nestoutro traballo (2021) avánzase que o uso de uñas de xel tamén pode aumentar o risco de alerxia aos metacrilatos en nenos e adolescentes. E é que as uñas de xel, porcelana e acrílicas xeran o mesmo problema na pel polos acrilatos: unha DAC caracterizada por eczemas en uñas, pálpebras e pescozo, sinalan nesta investigación (2014).

“Todas as uñas que requiran secado con lámpadas ultravioleta son as que máis reaccións causan”, asegura Valderrama. Por que? “Unha vez que se secou o esmalte coa lámpada, o polímero non dá alerxia. Pero antes, mentres pintan as uñas e sécanas, nese intre os acrilatos sensibilízanche. E a seguinte vez que chas poñas, farache reacción”, explica.

De todos os xeitos, as uñas postizas son menos recomendables que pintalas. O problema? As sustancias do pegamento que se emprega neste tipo de uñas, pois pode provocar fungos, irritación e debilidade da uña. “Estes pegamentos poden levar colofonia ou kathon CG que poden dar alerxia, aínda que é menos frecuente, pois se necesita estar exposto a eles moito tempo para que pase; aínda que tamén están en cremas, xabóns…”, concreta a especialista.

Os pintauñas a base de auga non teñen cheiro, secan rápido e tamén se van rápido. Basta con usar auga e xabón para retirar o esmalte ou mesmo menos, pois algúns son pelables. Estas lacas véndense como non tóxicas ou con menos tóxicos, e son os esmaltes infantís por excelencia.

Con todo, tamén hai que ter coidado. “Cantas menos sustancias químicas leven, mellor, pero todo o que sexa químico hai que usalo con precaución”, advirte Sara Valmderrana. De feito, nesta investigación recente (2020) advírtese de que os conservantes denominados isotiazolinonas son “alérgenos de contacto notorios” e aparecen nalgúns dos esmaltes de uñas para nenos.

Ademais, nos sets de manicura infantil tamén figuran stickers (adhesivos) e adhesivos de gelatina. Son inocuos? Os xeles e gelatinas poden usar conservantes baratos como kathon ou colofonia, que poden causar reaccións, aclara a experta da SEICAP.

De primeiras, o problema de pintarlle as uñas a un neno menor de tres anos está en si cómellas, e non só cando aínda están húmidas, senón tamén ao chuparllas ou mordelas. E pódese atragantar con uñas postizas!

Os esmaltes de uñas posúen sustancias minimamente tóxicas, salvo que “se inxiran en gran cantidade, prodúzase broncoaspiración ou exista unha hipersensibilidad individual”, advirten neste documento (2020) da Sociedade Española de urxencias Pediátricas (SEUP).

En cambio, os quitaesmaltes son potencialmente tóxicos, porque o seu compoñente principal é a acetona cuxa dose tóxica é de 2-3 ml/kg. Pode chegar a producir náuseas, vómitos, toxicidade pulmonar e depresión do sistema nervioso central. E no caso de nenos con dermatitis atópica, a acetona pura pódelles irritar máis.

• Acode a establecementos coñecidos para adquirir os esmaltes, uñas e sets de manicuras infantís.
• Le sempre a etiquetaxe. Fíxache en que sexan produtos que pasen todos os controis sanitarios.
• Non o uses en nenos menores de 3 anos.
• A sesión de manicura debe ser un xogo ocasional.
• Non deixes ao peque só, necesita sempre a supervisión dun adulto.
• Non fai falta aplicar base hidratante na uña antes do esmalte.
• Utiliza esmaltes libres de sustancias toxicas; preferiblemente, lacas de uñas infantís a base de auga ou, si non, como mínimo esmaltes 5-Free, para evitar problemas de alerxia ao redor da uña, picor e descamación.
• Deixa que a nena ou neno aplique unha pequena cantidade e nunha soa capa nas súas uñas.
• Limpa horas despois con auga ou con quitaesmalte sen acetona.
• Si hai reacción, acode co teu fillo ao pediatra, que recetará os corticoides tópicos coa potencia axeitada, e non volvas empregar o produto desencadenamento da lesión. E si hai sospeita de dermatitis alérxica de contacto, o pediatra terá que derivar o caso ao dermatólogo ou alergólogo para facer as probas pertinentes.