A educación financeira constitúe un instrumento esencial “paira empoderar á parte débil da relación cliente-banco” e garante a protección dos usuarios que poden tomar así “razoada e libremente” decisións sobre aforro ou investimento, segundo indícano organismos internacionais como a OCDE (Organización paira a Cooperación e o Desenvolvemento Económicos) ou o FMI (Fondo Monetario Internacional). Con todo, numerosos informes e estudos mostran que gran parte dos cidadáns —incluídos os españois— non están familiarizados con nocións financeiras elementais. Neste artigo mostrámosche algunhas consecuencias do escaso coñecemento nesta área e a importancia de adquirir formación financeira desde as primeiras etapas escolares.
España, con escasa educación financeira
Son numerosos os informes que sinalan que España ten escasa educación financeira. É certo que descoñecemos conceptos básicos de economía que nos farían a vida máis fácil? Si, en liñas xerais. Segundo o experto Javier Santacruz, vicepresidente da Asociación de Educadores e Planificadores Financeiros (AEPF), no noso país existe un dobre problema: falta alfabetización e educación financeiras.
- Alfabetización financeira: é o coñecemento dos conceptos básicos como inflación, o tipo de interese ou a capitalización composta, etc.
- Educación financeira: é a planificación das decisións.
Esta falta de educación económica e financeira, sinala o experto, “implica indefinición dos obxectivos vitais, do orzamento e balance familiar, un sobreendeudamiento que se arrastra no tempo, mala definición do perfil de risco investidor…”.
Os beneficios de ter formación en finanzas
Que beneficios reporta ter máis educación financeira? Como sostén Santacruz, ter estes coñecementos permite mellorar as decisións económicas persoais e aprender a utilizar os produtos e servizos financeiros, comprendendo como funcionan realmente, reducindo o risco e achegando un valor adicional paira mellorar a calidade de vida. Isto lógrase “a partir de datos concretos e empregando una serie de ferramentas básicas de administración de recursos e planificación”.
De feito, como pon de manifesto a experiencia e recolle o informe de Price Waterhouse Cooper (PWC) e a Fundación Contea ‘Por que educar en economía familiar e empresarial?‘, os países con mellor educación financeira sofren menos as crises económicas. Nestes lugares teñen “maior cultura de aforro así como una mellor planificación das súas finanzas, o que limita os riscos de sobreendeudamiento e de consumo de produtos financeiros inadecuados”.
No noso día a día, este coñecemento é esencial paira as seguintes cuestións:
- Maximizar o aforro: sacar todo o partido que se poida aos ingresos e os gastos.
- Saber endebedarse e como facelo, paira saber como se protexe de forma adecuada tanto á persoa como á familia.
- Saber empezar e continuar acumulando aforro paira a xubilación.
- Saber como investir en función do perfil de risco, non dun perfilado enlatado que é o que polo xeral se ofrece nas entidades financeiras.
O que debes saber si ou si sobre finanzas
Imaxe: stevepb
Preto dun 6ou % de españois admitía en 2018 non saber realizar un orzamento. O mesmo porcentaxe comentaba que outros lle facían a Declaración da Renda e case o 8ou % descoñecía como calcular a pensión pública. Eran datos dun informe de VidaCaixa sobre canto sabemos de economía os españois, e non parecen variar demasiado, “como puxo de manifesto a enquisa de coñecementos financeiros que fixo recentemente o Banco de España”, apunta Santacruz.
O experto sinala que, sen discusión, hai algunhas cuestións básicas que todo cidadán debería saber paira poder manexarse adecuadamente:
✅ Ter baixo control os ingresos e gastos
É particularmente importante a parte do gasto, deseñando estratexias paira optimizar o consumo e maximizar o aforro, e resistir ás tentacións de gasto e préstamos.
✅ Planificar
É vital ter planificado como facer fronte a imprevistos ou eventuais reducións de ingresos, saber como facer fronte aos eventos da vida que impliquen decisións financeiras como as seguintes:
- Proxectos persoais.
- Adquisición de bens como a vivenda, o coche, etc.
- A formación dos fillos.
- A protección da familia ante situacións como divorcio, perda do traballo, enfermidade ou invalidez.
- A calidade de vida na xubilación.
✅ Saber individualizar as tipoloxías de produtos
Deben coñecer cales son os adecuados paira satisfacer as necesidades de endebedamento, protección, xubilación e investimento.
✅ Recoñecer a información recibida e a súa calidade
É moi importante saber comparar as informacións que ofrecen os intermediarios, e saber recoñecer a calidade do servizo que se recibe.
Desde que idade empezar a aprender finanzas?
Todos debemos aprender finanzas, desde os nenos cos primeiros conceptos e experiencias até as persoas maiores que aprenderán a xestionar mellor a súa día a día e as súas necesidades. É un exercicio necesario a calquera idade e de maneira continuada no tempo.
Son numerosos os exemplos de que una temperá educación financeira “leva una serie de beneficios fundamentais como a comprensión do valor e uso do diñeiro e do aforro, e o entendemento da importancia da planificación de decisións económicas relevantes”, segundo afírmase no informe de PWC e a Fundación Contea. Estes factores son “esenciais” paira a xestión das finanzas “non só persoais senón tamén empresariais e, por tanto, sociais”.
Así sucede, por exemplo, en Países Baixos ou Reino Unido, onde se estuda progresivamente desde as primeiras etapas escolares. En España o Banco de España e a Comisión Nacional do Mercado de Valores (CNMV), co proxecto Finanzas paira todos, ademais de múltiples iniciativas privadas, expoñen cada vez máis propostas paira formar aos cidadáns en finanzas, e a economía forma parte xa do currículo diso e Bacharelato.
