Solteiro e trata de lograr a custodia dos seus fillos? As razóns para perder a custodia dos nenos ou gañala son as mesmas que se se está casado, pero o procedemento para obtela en caso de deixar a convivencia é distinto. Como debe facerse? Canto costa? Resulta moi complicado? Neste artigo despéxanse todas as dúbidas sobre o proceso específico para esta situación, o de garda e custodia dos fillos, onde se dirime a custodia, o calendario de visitas ou a pensión de alimentos e o seu importe.
O número de parellas non casadas aumentou moito en España durante as últimas décadas, mentres que o ritmo da taxa de nupcialidad baixou de maneira considerable, segundo datos do Instituto Nacional de Estatística: de 7,2 vodas por cada 1.000 habitantes en 1976 a 3,3 en 2013. Pero aínda que os modos de convivencia son distintos, as diferenzas respecto dos seus dereitos e obrigacións como proxenitores non existen.
E que sucede cando as unións non matrimoniais disólvense? Como en toda parella, exponse o problema de quen terá a custodia dos fillos. A solución é parecida a un divorcio: está o proceso de garda e custodia que fixa todas as cuestións relativas á custodia e manutención dos nenos de pais solteiros.
Garda e custodia, a solución para proxenitores solteiros
Cando rompe unha parella non casada con fillos, para dirimir todo o relativo á custodia dos nenos recórrese a un proceso especifico, chamado procedemento de garda e custodia, que “na práctica é igual que un proceso de divorcio”, explica a avogada Beatriz Aranda Igrexas. Neste proceso débese acudir a un xuíz para determinar as cuestións básicas, entre as que destacan as seguintes:
Outorgar a patria potestade. Téñena os dous proxenitores. Non se pode retirar, salvo circunstancias ou situacións extremas.
Fixar o calendario de estancias e visitas. Establécese en que períodos estarán os fillos con cada pai, tanto nas vacacións como entre semana, con horarios claros e exactos. Tamén se fixa o horario de visitas, se é o caso. Todo iso, para protexer ao menor e para que non existan dúbidas sobre con que proxenitor teñen que estar os nenos en cada momento.
A pensión de alimentos. Especifícase o importe da pensión de alimentos a favor dos fillos. Ademais, aínda que non sucede sempre, ás veces menciónase o domicilio da parella para indicar se os pequenos residirán na casa familiar.
Conceder a garda e custodia. Ata hai pouco tempo o habitual foi que a ostente a nai, e o pai de maneira ocasional. Con todo, cada vez é máis común que se dea a custodia compartida (aos dous), que se outorga sempre que se cumpran uns requisitos mínimos, como que pai e nai residan na mesma localidade ou que compartan por períodos o mesmo domicilio familiar. Como aclara a avogada Susana Augado, “non se concede nunca a custodia compartida, se un dos proxenitores exerceu violencia sobre o outro ou se tentou atentar contra a súa integridade física”.
Que pasos deben dar os pais solteiros para solicitar a custodia?
O primeiro que se debe facer é “presentar unha demanda de garda, custodia e alimentos ante o xulgado de primeira instancia do domicilio onde resida o menor”, segundo detalla Aranda. Despois, segundo fágase de maneira amigable ou non, o proceso será distinto.
Nun contrato os proxenitores pactan como se van a relacionar cos seus fillos, con quen vivirán, as obrigacións de cada un, etc. Neste caso só é necesaria a intervención dun avogado e procurador para os dous pais.
Se a parella non leva ben e non chega a acordos, o procedemento será contencioso. Neste caso, o avogado dun dos proxenitores interporá unha demanda que será contestada o avogado do outro pai e, ao final, será necesario resolver a cuestión nun xuízo, no xulgado de familia. Así, ao final o xuíz será quen decida como se organizará todo o relativo aos menores.
É importante saber que todos os proxenitores teñen dereito en todo momento a solicitar a custodia do seu fillo, pero tamén que nun xuízo ao neno ténselle en conta sempre. Por iso, será moi importante a súa opinión e a súa preferencia a estar baixo a custodia dun dos seus pais, “sobre todo se os fillos teñen máis de 12 anos, idade en que xa son máis conscientes de todo canto sucede”, sinala Augado.
É moi custoso o proceso de garda e custodia?
O prezo de todos os procedementos depende da complexidade do caso, pero os honorarios de letrado e procurador son os mesmos que nun proceso de divorcio. De media, o proceso de garda e custodia de mutuo acordo pode custar uns 400 euros (inclúe honorarios de avogado e procurador), e se é contencioso, só o avogado xa suporía uns 750 euros de media. A todo iso hai que engadir os honorarios do procurador e as taxas xudiciais, distintas para cada caso concreto.
Cando os proxenitores que cesan a convivencia son de países distintos, a competencia para xulgar estes casos corresponde aos tribunais do país onde o neno resida habitualmente.
En caso de ser europeos, a lexislación da Unión Europea recoñece o dereito dos pequenos a ter un contacto directo con ambos os pais aínda que vivan en distintos países. O mellor é que os pais alcancen acordos que sexan ratificados polos xuíces, e se non é posible, haberá de facerse o que determine o tribunal. Neste sentido, as sentenzas sobre custodia nun país membro da UE teñen eficacia automática nos demais países membros.
No caso de que algún dos proxenitores sexa dun país alleo á UE, a situación pode complicarse, polo que o máis recomendable é acudir a un experto que asesore sobre os pasos que se deben dar.
