Como poden os avós conseguir a custodia dos seus netos

• Autor: Por Branca Álvarez
• Data de publicación: Domingo, 06deXuñode2021

Imaxe: racorn

Non todos os nenos poden vivir cos seus pais, xa que por determinadas circunstancias non exercen como talles. En cambio, nestas ocasións, os avós si se comportan como pai e nai cos seus netos e son quen os crían e educan. Poden pedir e obter a súa custodia? En España, en casos excepcionais e graves, os xulgados e tribunais poderían outorgar a garda e custodia dos pequenos a favor dos avós e privar aos pais da patria potestade. Pero, como se explica a continuación, deben existir probas contundentes de que ambos os proxenitores incumpren os deberes inherentes á patria potestade ou de que existe una situación prexudicial paira os seus fillos.

En que casos poderíase conseguir a custodia dun neto?

A custodia dun neto só pódese obter “si os dous pais teñen retirada a patria potestade ou ambos faleceron”, como sinala José Manuel García, avogado experto en Dereito de Familia. Con todo, hai excepcións nas que o xuíz outorga as funcións tutelares aos avós, sempre velando polo interese dos menores.

Estes casos teñen que estar fundamentados en causas moi importantes e graves, como pode ser:

• Ausencia dos proxenitores.
• Incapacidade dos pais paira exercer as responsabilidades propias da patria potestade.
• Drogodependencias, toxicomanías graves dos proxenitores.
• Reclusión dos pais en establecementos penais.

En caso de concederse, débese fixar sempre un amplo réxime de visitas dos nenos aos seus pais paira fomentar a relación paterno-filial.

As funcións tutelares que o xuíz pode outorgar aos avós teñen como finalidade que poidan velar polos seus netos, telos na súa compañía e procurarlles una formación integral, así como representalos e administrar os seus bens.

Imaxe: Eric Lewis

Como se pide a garda e custodia dos netos?

O procedemento para que os avós poidan solicitar a garda e custodia dos netos é dubidoso, porque a Lei de Enjuiciamiento Civil en materia de relacións familiares dos netos cos avós non especifica nada respecto diso. Por iso, nestes casos —que son en especial singulares e dificultosos— poderíanse seguir os seguintes pasos:

• Contratar un avogado para que lles asesore. Paira poder conseguir a custodia dos netos, que implica a retirada da patria potestade aos seus proxenitores, é esencial contar coa axuda de profesionais expertos en cuestións legais. En España hai numerosos bufetes de avogados, moitos especializados en Dereito de Familia (aínda que non é preciso que o avogado sexa experto nestes temas), pero tamén se pode recorrer a un avogado de oficio ou, si cúmprense os requisitos, á xustiza gratuíta.

• Presentar una demanda de custodia. Os avós deben acudir ao xulgado de primeira instancia (ou ao xulgado de familia, si haino) do partido xudicial ao que pertenza a localidade onde residen os menores, pois é o xulgado competente paira os procedementos de garda e custodia.

• Xuízo verbal especial. Ante a imprecisión do tema da custodia dos avós sobre os seus netos, algúns expertos propoñen articular a pretensión nun xuízo verbal especial e de tramitación preferente. Así, pódese solicitar a custodia paira un terceiro que non sexa proxenitor dos menores, a través do xuízo verbal de familia (é dicir, con contestación escrita), pero haberá que acreditar sempre que o interese dos nenos está mellor protexido dándolle a custodia a ese familiar e privándolle dela ao pai e a nai.

Que probas e documentos deben achegar os avós?

Os avós deberían achegar a seguinte documentación paira probar que a relación cos seus netos é, de feito, a de garda e custodia:

• Certificación de matrimonio dos proxenitores (se casaron).
• Certificación de nacemento do menor.
• Demostrar que os pequenos están escolarizados.
• Ademais, pódense presentar acreditacións dos médicos que atenden aos nenos nas que sinalen que o menor está a ser coidado de forma continua polos avós.
• Convén achegar o certificado de empadroamento xuntos dos avós e o neto.

É moi importante contar con todas as probas posibles que poidan convencer ao xuíz de que os avós exercen, de feito, a garda de feito sobre o pequeno.

Imaxe: Rick Ligthelm

Como se pode pedir o dereito a visitar aos netos?

Ás veces non é preciso pedir a custodia dos netos, pero si solicitar poder velos. Nos divorcios problemáticos, ou si hai malas relacións entre un dos cónxuxes e a súa ex familia política, os avós poden verse obrigados a interpor una demanda paira reclamar un réxime de visitas cos menores e exercer este dereito dos avós sobre os seus netos.

O xulgado de primeira instancia competente é quen dita a resolución que determinará si debe concederse, ou non, un réxime de visitas a favor dos avós. E, polo xeral, obtense, salvo que a súa relación cos netos prexudique ao desenvolvemento e a saúde mental e física dos pequenos. Mesmo se poderá incluír no convenio regulador do divorcio o réxime de visitas dos netos cos seus avós.

Os avós poden solicitar que o equipo psicosocial do xulgado emita un informe e pronúnciense sobre cal é o réxime de visitas máis idóneo en cada caso. Este réxime de visitas deberá adecuarse ás circunstancias persoais das partes: non é o mesmo establecer un réxime cun bebé, con nenos de cinco anos ou con rapaces de 14 anos. Deste xeito, o réxime acordado pode conter ou non a pasa a noite do menor en casa dos seus avós ou un réxime de visitas progresivo. “O máis común é que consista nun domingo ao mes”, explica o avogado de familia José Manuel García.