A presenza cada vez maior de Internet na vida dos españois fai que se expoñan, á hora de testar, como legar aos seus herdeiros a cantidade de ficheiros dixitais, servizos en liña e contrasinais coas que se entra nas súas contas bancarias. O abundante patrimonio dixital, no que se inclúen os dereitos de uso sobre obras suxeitas a propiedade intelectual de terceiros (libros electrónicos, música ou películas descargados de maneira lícita), a visualización do propio álbum de fotos dixital, os correos electrónicos ou os activos financeiros en liña, fai que os expertos aconsellen incorporar no testamento as distintas claves e contrasinais para que os herdeiros poidan ter acceso a eles. Neste sentido, a herdanza dixital é a sucesión hereditaria en todos os arquivos, contidos e información do falecido en formato electrónico. Pero, que cautelas hanse de ter en conta? As claves de actuación sobre como legar un patrimonio dixital desvélanse ao longo da presente reportaxe.
Que é a herdanza dixital
Hai que ter en conta que hai xa unha xeración de usuarios de Internet que se atopa na idade madura e, por iso, o patrimonio dixital é unha das consideracións que algúns españois están a empezar a incluír nos seus testamentos. Esta idea, que xurdiu fai algo máis de tres anos entre os internautas británicos, consiste en deixar no testamento os contrasinais de sitios web para que, unha vez que a persoa faleceu, os seus herdeiros poidan acceder á información que posuía. Así, do mesmo xeito que se herdan os bens físicos, pódense herdar tamén bens e servizos dixitais.
A información máis sensible das herdanzas dixitais é a relativa a datos bancarios, a referente ao traballo do defunto e a contida en contas de correo
A pesar de que en España aínda non se popularizou a herdanza dixital, a xeneralización no uso de computadores, smartphones e outros dispositivos electrónicos ha incrementado a cantidade de produtos financeiros e servizos en liña. Entre eles está a almacenaxe de libros electrónicos, discos musicais, películas, vídeos familiares, contas nas redes sociais, ademais de subscricións a revistas e xornais en liña. Con todo, a información máis sensible e importante que se inclúe nas herdanzas dixitais é a relativa aos datos bancarios, a referente ao traballo do defunto e a contida nas contas de correo electrónico. Neste sentido, toda a información dixital orixinouse, no seu día, ao subscribir o falecido un contrato de prestación de servizos coa empresa que os ofrecía.
Como se xestiona o patrimonio dixital
Preservar o patrimonio formado por todos os bens e dereitos e o resto de activos dixitais acumulados polo defunto ao longo da súa vida está a adquirir gran importancia, tanto a efectos xurídicos como económicos. Así, os avogados expertos en novas tecnoloxías e os especialistas en dereito de sucesións aconsellan que no testamento menciónese que deben facer os herdeiros co patrimonio dixital, ademais de incluír os distintos contrasinais e claves que posúe o testador para acceder á información.
De feito, a transmisión hereditaria do patrimonio dixital (conformada por dereitos, contas, contidos, licenzas, etc.) ten, en moitas ocasións, un alto valor sentimental e monetario.
Quen é o testamenteiro dixital
O testador debe gardar os contrasinais e planificar o seu patrimonio dixital para aforrar desgustos aos herdeiros e facilitar a xestión da herdanza
Segundo recoméndase desde o Ilustre Colexio de Avogados de Barcelona, para xestionar estas herdanzas sería necesaria a designación dun “testamenteiro dixital”. É unha figura que aínda non está recollida no ordenamento xurídico español e que, como coñecedor das novas tecnoloxías, actuaría como depositario das claves de acceso do defunto.
En calquera caso, aínda hai que dilucidar como se deben xestionar as contas de correo electrónico do falecido, sobre todo, no que se refire a a confidencialidade que merecen as persoas que intercambiaron correspondencia con el.
Que precaucións hai que ter en conta nas herdanzas dixitais
Para evitar posibles complicacións posteriores, quen posúe un patrimonio dixital, debe tomar en consideración certas cautelas:
Debe outorgar testamento aberto ante notario, no que se determine como quere legar o seu patrimonio dixital. O notario informa e asesora ao testador das diversas formas en que pode dispor dos seus bens e dereitos subscritos en Internet. Aínda que se trata dun documento dunha gran transcendencia, facer testamento ten un prezo moi alcanzable, pois custa menos de 90 euros.
A herdanza dixital pode ter implicacións moito máis alá dos libros, a música ou os arquivos adquiridos ou compartidos polo defunto. De feito, a gran maioría dos despachos de avogados inclúen xa, entre os seus servizos, a planificación do patrimonio dixital. O falecemento dunha persoa pode expor aos seus herdeiros unha serie de contratempos inesperados, desde problemas bancarios ata o bloqueo das contas de correo electrónico. Por iso, o testador ha de gardar os contrasinais e organizar o seu patrimonio dixital para aforrar desgustos aos herdeiros e facilitar a xestión dunha herdanza na que hai activos dixitais.
Unha vez que faleceu unha persoa con patrimonio dixital e contas bancarias en Internet, os seus herdeiros han de personarse nas entidades onde tiña subscritas esas contas, para cancelalas e solicitar os contrasinais e a repartición dos saldos. A quen acrediten a súa condición de herdeiros, os bancos deben facilitar información sobre as posicións que mantiña o causante cando se produciu o falecemento, así como, no seu caso, os movementos habidos con posterioridade ao mesmo e, mesmo, datos sobre operacións concretas anteriores. Para que as entidades proporcionen as claves das contas do defunto aos seus herdeiros, estes deben presentar a seguinte documentación:
Certificado de defunción: solicítase no Rexistro Civil e dá fe do falecemento da persoa.
Certificado de últimas vontades: pídese no Ministerio de Xustiza e, a través del, sábese se o individuo outorgou testamento.
Copia autorizada do testamento ou, na súa falta, da declaración de herdeiros: se o falecido fíxoo, hai que solicitar ao notario unha copia autorizada do mesmo. Pola contra, hai que facer, tamén ante notario, unha declaración de herdeiros.
Escritura de adxudicación de herdanza: solicítase ante notario e determina os bens que compoñen a herdanza do falecido e establece como se reparten.
Xustificante de pago do imposto de sucesións: é a taxa que hai que abonar para cobrar unha herdanza e está transferida ás comunidades autónomas.
Os avogados recoñecen a importancia dos correos electrónicos dun falecido pola cantidade de documentación que poden conter. De feito, a información almacenada nunha conta de correo electrónico pode axudar aos herdeiros a emprender accións xudiciais, reivindicar créditos ou acreditar o pago de débedas. Cando o acceso a esas contas está regulado no testamento e atribuíronse facultades expresas ao testamenteiro dixital para actuar, simplifícase a actuación dos avogados que, doutro xeito, teñen que valorar a legitimación do herdeiro que os contratou.
A ordenación da información, imaxes e contidos que puidese realizar o falecido en cada perfil das redes sociais pode considerarse como unha obra suxeita a propiedade intelectual. O resultado dun perfil social, aínda que non inclúa ningún elemento creado polo seu titular, pode encaixar no artigo 12 da Lei de Propiedade Intelectual, que afirma que son obxecto de propiedade intelectual as coleccións de obras alleas que, pola selección ou disposición dos seus contidos, constitúan creacións intelectuais. Por tanto, lexitímase a conservación e defensa da historia persoal que representa a rede social. De calquera xeito, o herdeiro dunha persoa que faleceu non pode facerse cargo do seu perfil nas redes sociais, posto que suporía un delito de usurpación da identidade.
Tras un falecemento, todos os servizos de pago son, a miúdo, cancelados por falta de abono ou polo peche da conta do banco da que era titular o causante, polo que o defunto, ás veces, deixa débedas aos seus herdeiros.
O máis apropiado é que o testador revise as regras e políticas de cada sitio web e que manteña unha lista accesible con todos os nomes de usuario, contrasinais e outras claves requiridas nas contas de Internet, co fin de que os herdeiros poidan acceder a elas con facilidade.
