Mellorar a calidade de vida e garantir un bo futuro económico para as persoas discapacitadas é posible coa creación de produtos financeiros específicos para este colectivo, como sistemas de previsión social, plans de pensións e seguros. Con este obxectivo creouse Previgalia no ano 1999, por iniciativa da Mutualidade de Previsión Social Prol Minusvalidos Psíquicos (MUTUALDIS). A entidade está especializada en dar servizos de asesoramento, xestión financeira e actuarial a numerosas institucións relacionadas coas persoas con discapacidade, colectivo que alcanza os 3.000.000 de persoas en España. O seu director xeral, Jesús Ulloa, asegura que o seu traballo é ilusionante e enriquecedor. Considera que as persoas con discapacidade, e especialmente as persoas con discapacidade intelectual e as súas familias, non só teñen que superar barreiras sociais. A miúdo teñen que vencer as dificultades para acceder aos servizos e produtos que ofrece o mercado asegurador e financeiro. Por iso é polo que se trate de achegar solucións especificas a necesidades concretas para as que non atopaban resposta nun mercado estandarizado. En opinión de Jesús Ulloa, o seu maior reto é conseguir que as persoas con discapacidade teñan ao seu alcance as mesmas oportunidades que calquera outro cidadán. Afirma rotundo que investir nun fillo con discapacidade é sempre un bo investimento.
Si. Investir pensando no futuro dos fillos sempre é un bo investimento, independentemente que teñas un fillo con discapacidade ou non. O ter un fillo con discapacidade aumenta a preocupación por quen se fará cargo del cando os pais non estean, xa que probablemente teña mais dificultade que os seus irmáns para ser autónomo e necesite que unha persoa ou unha institución estea pendente del. Loxicamente, canto mellor sexa a situación económica da persoa con discapacidade, maior será a tranquilidade dos pais por non deixar unha carga económica ao resto de fillos.
Se o aportante é menor de 65 anos no momento da contratación, cando faleza aumentarase o patrimonio do plan nunha cantidade equivalente ao 50% das achegas realizadas polo falecido
Ademais, é importante non perder de vista que nos últimos anos aumentou a calidade de vida das persoas con discapacidade e unha consecuencia directa é o aumento da esperanza de vida. Cada vez é máis normal que os fillos con discapacidade sobrevivan aos pais. Canto antes deámonos conta os pais desta circunstancia, máis fácil e económico resultará procurar un futuro digno aos nosos fillos.
Agora mesmo existe unha gran variedade de produtos válidos para as familias con membros que teñan unha discapacidade. Se temos que recomendar algúns por ser exclusivamente deseñados para estas familias eu inclinaríame por tres, en concreto. En primeiro lugar, polo plan de pensións “Protección Discapacidade” no que o partícipe (titular dos dereitos consolidados do plan) sempre é a persoa con discapacidade, os aportantes (quen realizan as achegas dinerarias) poden ser os familiares da persoa con discapacidade ata segundo grao e benefícianse das desgravacións na declaración da renda. O perfil dos investimentos é conservador e se o aportante é menor de 65 anos no momento da contratación, cando faleza aumentarase o patrimonio do plan nunha cantidade equivalente ao 50% das achegas realizadas polo falecido, cun máximo de 30.000 euros.
En canto a seguros, destaco o produto “Vidadis Hoxe” que, mediante unha curmá paga dunha vez polo familiar, establécese unha renda vitalicia que a persoa con discapacidade empeza a percibir desde o mesmo momento en que se contrata a póliza, ata o seu falecemento. Por último, o seguro “Vidadis Mañá”, mediante unha cota determinada, establece un capital que pode ser convertido en renda unha vez falecese o familiar, e cuxo beneficiario será a persoa con discapacidade. Ten múltiples modalidades para que o familiar escolla a que máis lle convén.
O sector financeiro non distingue entre produtos para persoas con discapacidade e produtos para persoas sen discapacidade. Con todo no sector seguros si existe esta disxuntiva: non é o mesmo contratar un seguro de vida para unha persoa sen discapacidade que para unha persoa con discapacidade, se é que logra contratar algún. Tan só podemos falar de aceptación deste tipo de risco cando acudimos á Mutualidade de Previsión Social Prol Minusválidos Psíquicos, entidade sen ánimo de lucro con 33 anos de experiencia xa que foi promovida nos anos 70 precisamente polos pais das persoas con discapacidade.
Desde Previgalia colaboramos cos nosos colectivos na superación destas barreiras. Elaboramos produtos específicos para as persoas con discapacidade, tarefa que non estivo exenta de dificultades. Ao principio, as compañías de seguros non querían saber nada de nós. Hoxe despois de tres anos demostrándolles día a día, que de face ao risco non é un colectivo tan malo, contamos cun pequeno grupo de compañías que apostan por nós e polo colectivo das persoas con discapacidade. Aínda que aínda queda moito camiño por andar e por achandar.
Tecnicamente os produtos financeiros non contemplan que tipo de persoas contrátanos. Un mesmo produto pódeo contratar unha persoa sen discapacidade, unha persoa con discapacidade ou mesmo unha persoa xurídica. O único que cambia é o traxe ou o envoltorio que se dea ao produto. O problema é que non existen datos históricos do número de sinistros, accidentes ou falecementos, referentes ao colectivo de persoas con discapacidade. A consecuencia inmediata a este descoñecemento é, no mellor dos casos, aplicar unha recarga á cantidade que lle correspondería pagar a un cidadán calquera que chamaremos recarga de seguridade. Isto implica un incremento da curmá sen xustificación técnica ou directamente as compañías exclúen das súas políticas de subscrición ás persoas con discapacidade.
“As pólizas adoitan incluír unha recarga “de seguridade” á cantidade que lle correspondería pagar a un cidadán calquera”
A pesar de todo, cada vez son máis as entidades financeiras que se interesan polos nosos proxectos e que se están involucrando neles para colaborar connosco.
Os plans de pensións promovidos pola Mutualidade prol Minusválidos Psíquicos e outras asociacións de persoas con discapacidade teñen unhas características que os diferencian e outorgan vantaxes adicionais respecto dos plans de pensións individuais que un particular atopa no mercado. Por exemplo, estes plans presentan maior liquidez, xa que inclúen continxencias especiais que dan orixe ao dereito a cobrar a prestación. Así, ademais da xubilación do discapacitado e o seu falecemento, contémplase o agravamento do grao de incapacidade permanente que lle impida desenvolver o seu emprego. Tamén se considera motivo para recibir as prestacións do plan a xubilación ou o falecemento do cónxuxe ou dun dos parentes do discapacitado que lle tivese ao seu cargo.
Non, de momento as prestacións económicas non son suficientes para as persoas que teñen acceso pola súa discapacidade a unha prestación, xa que estamos a falar de 40 euros mensuais para as persoas menores de 18 anos e que teñan unha minusvalía a partir do 33% ou uns 312 euros mensuais para maiores de 18 anos e cun 65% de minusvalía. Se a persoa ten unha minusvalía do 75% con necesidade de axuda de terceiras persoas, as prestacións están en 468 euros mensuais. Pero se falamos dunha persoa maior de 18 anos e cunha minusvalía de entre o 33% e o 64%, as prestacións non é que sexan insuficientes, son inexistentes: estas persoas non reciben prestación algunha.
A sociedade española, e non só o mundo da discapacidade, empeza a estar mentalizada da necesidade de aforrar para o futuro. É certo que todos os cambios que implican modificacións na cultura son moi lentos pero quizais sufrir nos últimos anos un bombardeo mediático co problema das pensións públicas axudounos a darnos conta de que só coa Seguridade Social non era bastante.
Actualmente as entidades financeiras comezan a concienciarse da necesidade de crear instrumentos de previsión privada específicos para estes colectivos, sobre todo, nenos e discapacitados. No entanto, os que máis deben concienciarse diso son os pais e familiares, que son quen de verdade terán que facer o esforzo continuo de aforrar ou planificar o seu futuro económico. É un sacrificio con recompensa a medio e longo prazo.
Nunca son suficientes. Pero é un proceso que vai paso a paso. Este ano temos unha gran novidade, que nos achega ao sistema dual existente nos países nórdicos aínda que cun tipo fixo inferior (18% fronte ao 28%-30%). O sistema dual consiste en clasificar as rendas en dous tipos: “Renda xeral” versus “renda do aforro”, que tributarán a tipos diferentes, todo iso con independencia do período ou prazo de xeración da renda.
Calquera avance nesta materia, por pequeno e insignificante, é sempre positivo. En primeiro lugar, hai que sinalar que a reforma do Imposto sobre a Renda das Persoas Físicas no que á fiscalidade das persoas con discapacidade refírese, non sufriu grandes modificacións. A Lei 35/2006, de 28 de novembro, do Imposto sobre a Renda das Persoas Físicas contempla certas melloras ou avances respecto das persoas con discapacidade e as súas familias, entre as que poderiamos destacar que o esquema de liquidación do imposto variou lixeiramente, co fin de que o mínimo familiar e persoal que antes operaba como unha redución da base impoñible, pasará a ser aplicado de tal maneira que este sexa tido en conta á hora de calcular a cota íntegra. Isto evita que sexan os contribuíntes con maior renda os que máis se beneficien dos mínimos.
No que se refire a a redución por obtención de rendementos do traballo anuais, cabe destacar o incremento do importe desta redución. Para o caso de persoas con discapacidade que sexan traballadores activos pasou de 2.800 a 3.200 euros. Para as persoas con discapacidade que sendo traballadores activos acrediten necesitar axuda de terceiras persoas ou mobilidade reducida ou un grao de minusvalía igual ou superior ao 65% pasou de 6.200 euros a 7.100 euros anuais.
