Fogar renovable, fogar económico a longo prazo

O Ministerio de Industria, Turismo e Comercio asignou o pasado ano -a través do Instituto paira a Diversificación e Aforro da Enerxía (IDAE)– 28,8 millóns para que as comunidades autónomas traballasen en plans de enerxías renovables. As subvencións directas, exencións fiscais e outras axudas que outorga desde 2006 contribuíron a expandilas. A obrigatoriedade de instalalas en vivendas de nova construción axuda á súa generalización e inflúe na baixada do prezo. Pero aínda queda un longo camiño por percorrer. Téntase que paira 2010 un 12% da enerxía primaria do país proceda de fontes renovables, pero conseguir este obxectivo levará tempo.

Algunhas autonomías, como Murcia, propoñen reducións no Imposto sobre a Renda das Persoas Físicas. As familias que invistan en instalacións con enerxías renovables deducirán un 10% no tramo autonómico deste imposto, sempre que residan na rexión e instalen sistemas baseados en enerxía solar térmica, fotovoltaica ou eólica.

Os sistemas fotovoltaicos son aínda demasiado caros e necesitan un espazo amplo paira a súa instalación, sinalan os expertos do IDAE. Con todo, a enerxía solar térmica e as caldeiras de biomasa son opcións moi rendibles. Bastan 2.000 euros para que un encostado dispoña de enerxía solar térmica paira quentar auga sanitaria, refrigerar ou subir a temperatura ambiente no fogar. Se a calefacción distribúese a través de laxa radiante, os resultados son mellores: con 45º quenta toda a casa, fronte aos 80º que necesita un radiador convencional.

É imprescindible un estudo individual e escoller a mellor tecnoloxía paira cada vivenda, ou una combinación destas. As fontes renovables resultan económicas porque o investimento amortizarase durante a vida útil do aparello, asegura a Asociación de Produtores de Enerxías Renovables (APPA). Una instalación solar térmica rolda os 1.200 euros, pero suporá un aforro do 12% no gasto durante os 25 anos, ou máis, que funcione. A maioría liquídase nun período aproximado de cinco a sete anos. Só hai que pagar a montaxe e o mantemento, porque o combustible é gratis. No entanto, aínda é máis caro producir un quilowatt por hora con enerxía solar que con carbón.

Enerxías económicas, a longo prazo e limpas, comezan a gañar terreo e é fácil atopar subministradores que proporcionan o servizo a bo prezo. O sector ofrece dúas vías paira crear un fogar sustentable: construílo ou reconverter o actual. Esta segunda opción é a máis habitual, aínda que moitas promocións de obra nova foron deseñadas de acordo a criterios de ecoloxía e sustentabilidade, en cumprimento do Código Técnico da Edificación. Esta norma obriga ás empresas de construción a utilizar sistemas de enerxía solar e materiais que permitan o aforro enerxético.

Tanto si refórmase a vivenda coma se constrúese una nova, é posible instalar sistemas activos -paneis solares, mini aeroxeradores, biocombustibles ou biomasa- e pasivos -aproveitamento térmico do sol ou da enerxía xerada polos habitantes da vivenda paira diminuír o consumo en climatización, que pode caer entre un 70% e un 90%-. En España xa hai casas denominadas bioclimáticas, que reducen un 60% o gasto de luz e auga. Estas achegan o 22% da demanda eléctrica española, en niveis similares ao papel das plantas nucleares. En Reino Unido propúxose que paira o ano 2016 todas as vivendas sexan de enerxía cero, capaces de cubrir as súas necesidades enerxéticas grazas ao deseño, materiais eficientes e fontes renovables.

O novo marco regulatorio, que entrou en vigor en xullo de 2009, permite elixir una compañía de electricidade verde. A instalación eléctrica e o contador non cambian. Con todo, o recibo da luz convértese na garantía de que os watts necesarios obtéñense de maneira respectuosa, non contaminante. Cada quilowatt verde evita a produción dun quilowatt nuclear ou térmico. Os maiores impulsos ás fontes renovables veñen de Europa; a nova Directiva, cuxos obxectivos son vinculantes e non indicativos, establece que en xaneiro de 2015 todas as edificacións novas e outras que se sometan a renovacións importantes deberán autoabastecerse de maneira significativa con enerxías renovables.

Un fogar autosuficiente xera a enerxía que consome. O emprazamento ou as horas de sol que recibe a fachada inflúen na súa capacidade paira refrigerar ou quentar a casa a través de enerxía solar térmica ou mediante enerxía geotérmica. No caso dunha vivenda de segunda man, basta con pequenos cambios en illamentos (eliminar ou montar elementos segundo a orientación da fachada), ocos (apertura ou cerramento), gretas, rendijas, instalación solar, distribución ou cores (reflectoras ou absorbentes).

Diversas tecnoloxías renovables permiten o autoabastecimiento enerxético. A xeración eléctrica mediante enerxía fotovoltaica e minieólica consegue, de maneira individual ou nunha instalación conxunta, que una vivenda produza a súa propia electricidade. Na climatización do fogar, a geotermia de baixa entalpía aproveita a diferenza de temperatura entre o chan e o aire paira reducir o gasto en climatización, tanto en calefacción como en aire acondicionado. Os paneis solares térmicos proporcionan á vivenda auga quente sanitaria e calefacción.

• Fotovoltaica. A enerxía fotovoltaica vértese á rede eléctrica coma se fose una central de produción de electricidade. Este tipo de aplicacións, conectadas a rede, crecen grazas ao prezo de venda de quilowatts por hora, xa que as compañías eléctricas están obrigadas a comprar a enerxía producida. O sistema almacénaa en baterías paira aproveitala durante as horas de baixa ou nula insolación. Resulta idónea paira a electrificación doméstica (luz e electrodomésticos de baixa potencia). Os paneis solares (fotovoltaicos) reducen até un 30% a factura da luz. Son materiais que, ao recibir a radiación lumínica, experimentan un desprazamento de electróns entre os seus átomos. Este movemento dá lugar a unha corrente eléctrica.
• Eólica. Tan antiga como o muíño, a enerxía eólica é de fácil implantación e alto aproveitamento. Barata e limpa, ten a vantaxe de ser inesgotable. En España goza dunhas condicións climatolóxicas inmellorables e conta cun amplo desenvolvemento comercial. Os aeroxeradores paira uso doméstico son de moi baixa potencia (inferiores a 10 quilowatts), empregados paira bombeo de auga, ou minigeneradores que producen enerxía eléctrica. Os aeroxeradores conectados ás redes de baixa tensión instálanse mesmo en tellados, aínda que se sitúan, na súa maioría, en electrificacións rurais.

• Biomasa. O uso da biomasa nos sistemas de calefacción supón un balance neutro na emisión de CO2. É un combustible máis barato que as enerxías convencionais, de tipo natural (producida na natureza sen a intervención humana, como as plantas) ou residual (xerada polo home: agricultura, gandaría, lixo doméstico e refugallos industriais como o serrín). Serve paira calefacción e combustibles. O aceite de cociñar usado transfórmase en combustible paira coches; os ósos de oliva e as cascas de améndoa utilízanse paira a combustión de calefaccións (en Madrid existen ao redor de 1.500 sistemas a base de güitos de oliva). A principal diferenza entre as calefaccións de biomasa e as de gasóleo ou gas radica en que os residuos requiren un silo de almacenamento paira a subministración de combustible e a retirada das cinzas. A construción do mesmo pode representar entre o 35% e o 50% dos custos do investimento. O mercado oferta una ampla gama de caldeiras a partir de 40 quilowatts de potencia paira instalacións colectivas, así como pequenas estufas paira calefacción individual. Os aparellos de biomasa dispoñen de alimentación e limpeza do intercambiador automatizadas, con rendementos de até o 90%. Non producen fume.
• Mixtos. A enerxía solar termodinámica aproveita a calor do vento, a choiva e o sol, mesmo de noite, paira producir auga quente. Outra opción é a combinación de enerxía eólica e solar. Os sistemas mini hidráulicos compensan as súas carencias se se combinan con paneis solares. En canto ao prezo, as enerxías renovables reducen os seus custos cada ano, en contraposición con outras formas de xeración cuxo custo se disparará conforme esgótense os recursos. Un watt fotovoltaico custa hoxe menos de catro euros; na década do cincuenta custaba máis de 1.000 dólares. Paira 2020, a tecnoloxía fotovoltaica alcanzará a paridade coa rede. Será máis económico instalar paneis fotovoltaicos e autoabastecerse, que comprar a electricidade.