Intérpretes e tradutores, dúas profesións distintas

Unha viaxe de pracer ao estranxeiro, una reunión cun cliente importante doutro país, una entrevista de traballo, navegar por Internet… Quen máis, quen menos, tivo a oportunidade de comprobar a importancia de coñecer diferentes idiomas. No mundo globalizado en que vivimos, onde as relacións tanto profesionais como persoais a nivel internacional convertéronse en algo habitual, ser políglota é un valor en alza. Pero “chapurrear” o inglés ou “apañarse” co francés, non sempre é suficiente. A determinados niveis, nos que o éxito ou o fracaso (por exemplo, dunha operación comercial) depende, en parte, de cuestións idiomáticas, o labor dun profesional resulta indispensable e insubstituíble. A tarefa de tradutores e intérpretes salpica infinidade de aspectos da nosa vida cotiá. Tras a novela que está sobre nosa mesita de noite, a carta dun restaurante en varios idiomas, a película coreana que vimos subtitulada, ou as instrucións do noso reprodutor de MP3 made in China, ou mesmo a revista bilingüe que nos proporcionan cando viaxamos en avión, atópase o traballo dun tradutor ou un intérprete. E estes son meros exemplos dun sector que abarca un amplísimo espectro, en canto a modalidades, temática e variedade de idiomas.

Tradución e interpretación non son sinónimos. A diferenza básica entre un tradutor e un intérprete é que o primeiro traballa con textos escritos, mentres que o segundo dedícase a realizar traducións faladas dun discurso. Un tradutor de textos pode dedicarse tamén á interpretación, e é algo habitual, pero existe una tendencia á especialización neste sentido. Ademais, tanto nun caso como no outro, hai especialistas en determinados tipos de contidos, é dicir, dependendo do tema específico sobre o que se traballe. Así, en función de cada necesidade concreta, pódese acudir a tradutores ou intérpretes xeneralistas ou técnicos, especializados en sectores e ámbitos en grao sumo variados: textos literarios ou xornalísticos, tradución xurídica (paira contratos, por exemplo), banca, seguros, comercio, industria, turismo e hostalaría, fusións e adquisicións de empresas, tradución de programas informáticos e páxinas web e un longo etcétera.

Polo seu elevado custo, os principais demandantes de servizos, tanto de intérpretes como de tradutores, son empresas ou organismos oficiais. Os particulares, segundo explica Marta Bernar, da axencia de tradución Tridiom, acoden a eles cando necesitan traducións xuradas de documentos que deben presentar ante organismos oficiais, paira realizar diferentes tipos de trámites. Una tradución xurada é una tradución asinada e selada por un intérprete xurado (esta é a súa denominación oficial), e por tanto, acreditado polo Ministerio de Asuntos Exteriores paira realizala. No caso do noso país, a tradución levará a cabo do español ao idioma en cuestión ou viceversa, pero non entre dous idiomas estranxeiros. En cada caso, o tradutor certifica que a tradución é fiel ao documento orixinal, dotándoo así de oficialidade, de validez legal. Tamén existe interpretación xurada oral, que se usa, por exemplo, en xuízos. O intérprete xurado considérase, pois, oficialmente cualificado paira traducir documentos, e que estes produzan efectos legalmente vinculantes.

O intérprete xurado é un titulado universitario que superou o exame que para ese efecto anualmente convoca o Ministerio de Exteriores, ou foi facultado por este por estar en posesión da Licenciatura en Tradución e Interpretación (relativamente nova en España) ou ter una titulación equivalente noutro país da Unión Europea. Na páxina web do Ministerio de Exteriores atópase publicada a relación de intérpretes xurados acreditados en España e o idioma ao que traducen, así como os seus datos de contacto. Á marxe da interpretación xurada, con todo, a lexislación española non esixe titulación específica algunha paira exercer a profesión de tradutor ou intérprete, aínda que resulta evidente que quen se dedica a iso debe demostrar nas práctica calidades e coñecementos obvios. Por exemplo, tal e como explica Álvaro Belmonte, desde unha axencia experta en tradución e interpretación, é habitual a figura do licenciado en Dereito, con dominio dun idioma estranxeiro, que se dedica á tradución xurídica.

En canto a variedade de idiomas, os labores de tradución van máis aló dos até agora considerados habituais ou maioritarios, como o inglés, francés, alemán ou italiano. En España, a influencia da inmigración fíxose notar na demanda de traducións xuradas de partidas de nacemento, certificados matrimoniais, de penais, etcétera, paira tramitar, entre outros, o permiso de residencia ou a nacionalidade.

Desde as últimas adhesións de países á Unión Europea (e mesmo desde algúns anos antes, segundo profesionais do sector) houbo un incremento na demanda de traducións xuradas desde idiomas do leste europeo, talles como o romanés ou o polaco. Segundo explica Belmonte, nos últimos anos notouse tamén un goteo de demandas de tradución de ruso e ucraíno. Aínda que os europeos son os máis demandados entre os idiomas “pouco comúns”, están en auxe outros como o chinés ou o árabe. Este último, sobre todo, debido á incidencia dos inmigrantes de orixe marroquí.

Deixando ao carón as necesidades puntuais (sobre todo por cuestións de “papelorio”) polas que os particulares acoden aos servizos de tradución, as empresas e os organismos públicos son os grandes demandantes. As súas necesidades neste aspecto poden ser amplas e variadas, á vez que voluminosas. Balances, contas anuais, contratos , folletos publicitarios ou manuais técnicos de produtos e maquinaria que se desexan comercializar no estranxeiro, son material de traballo habitual en moitas axencias de tradución. Tamén o son as traducións paira revistas en varios idiomas ou especializadas en diferentes ámbitos (por exemplo, a revista CONSUMER EROSKI conta con edicións en catalán , galego e eúscaro ademais de en castelán).

Os servizos de interpretación son habituais en reunións comerciais ou negociacións. Outro exemplo típico sería o realizado en cursos de formación. É habitual que una empresa con sede noutro país pero que ten oficinas en España, envíe a un empregado seu para que ofreza formación aos do país de destino, para o que se utilizan os servizos dun intérprete.

Os congresos son un clásico; as reunións entre provedores internacionais e compradores nacionais e viceversa están á orde do día. Así mesmo, en xuntas de accionistas do sector da banca, por exemplo, adoitan demandarse servizos de interpretación simultánea, mesmo online, no que se establece contacto en directo con outros países. Empresas de estudos de mercado requiren, en ocasións, servizos de interpretación. Una empresa francesa que quere comercializar un produto en España, por exemplo, pode realizar probas paira estudar a aceptación do seu produto no público español, como indica Bernar. Nunha proba grupal na que se observa a reacción dos individuos que proban devandito produto, o intérprete iría describindo as reaccións e comentarios ao empresario francés.

A nivel empresarial, o inglés é o idioma estrela. Pero do mesmo xeito que sucede no caso da demanda particular, actualmente están a entrar con forza o polaco e o romanés, segundo indican fontes do sector, debido a que moitas empresas españolas están a instalarse neses países do Leste europeo. Algo parecido ocorre co idioma chinés.

Os servizos de intérpretes e tradutores non son baratos. Posto que se trata dunha profesión libre, paira a que non se esixe una titulación en concreto, non existen tarifas oficiais, nin sequera paira a tradución xurada. Os prezos varían ostensiblemente dun tradutor a outro, que establece libremente os seus honorarios en función da súa experiencia, a súa carteira de clientes ou volume de traballo, así como do idioma co que traballe.

Non é fácil establecer uns prezos medios ou orientativos. O custo das traducións escritas varía en función da dificultade ou estrañeza do idioma, o tipo de contido e as características do documento emitido. Paira textos en idiomas estranxeiros máis ou menos habituais (ou tamén en idiomas autonómicos, no caso de España), como inglés, francés, alemán, italiano ou portugués, as tarifas poden roldar os 0,90 euros por liña (tamén se pode facturar por palabras ou caracteres) cando o contido é xeral; algo máis dun euro nas traducións técnicas e 1,50 euros nas xuradas.

Estas tarifas poden incrementarse entre un 30% e máis dun 60% nos casos de idiomas minoritarios como o árabe, o búlgaro, o romanés, o ruso ou o ucraíno. Ademais, en todo caso, pode esixirse un gasto mínimo. Cando se require una tradución con urxencia, e a entrega do documento realízase nun espazo de tempo especialmente curto, engádese un suplemento, que rolda o 30%.

A interpretación cóbrase, polo xeral, por horas, e ofrécense prezos máis alcanzables cando o servizo contrátase por xornadas completas. En idiomas “habituais”, o servizo pode custar, aproximadamente, desde os 60 euros a hora en traducións xerais até os 90 euros a hora na tradución xurada. No caso dos idiomas máis minoritarios, os prezos poden oscilar entre os 80 euros por hora de traducións de contido xeneralista e os 100 euros por cada hora das xuradas. Estas tarifas increméntanse cando o servizo se presta de noite ou en días festivos. Ademais, a este prezo habería que engadir as dietas e gastos de desprazamento que se puidesen ocasionar. E, en todos os casos, o IVE.