Xunto con construtoras e inmobiliarias, os bancos sitúanse no epicentro da crise financeira e económica. En España non houbo perdas millonarias nin nacionalizacións, como noutros países. Pero o certo é que o sector vive unha etapa de dificultades, de restrición do crédito, e ten necesidade de conseguir liquidez, algo que afecta a numerosos aforradores. Os usuarios de banca están preocupados, ademais, por canto poida ocorrer coa súa entidade financeira, sobre todo no ámbito das caixas de aforros. Juan Fernando Carballos, director do Instituto Superior de Técnicas e Prácticas Bancarias, asegura que a restrición crediticia continuará e que a morosidade aínda non tocou teito. Aconsella aos clientes pedir transparencia e custos máis baratos.
En xeral, a calidade de servizo reséntese pola preocupación das entidades no aforro de custos. Non é que se atenda mal ao cliente en certas operacións de caixa, senón que nin sequera préstaselle atención, xa que lle envían a un caixeiro automático. Por outra banda, bancos e caixas teñen o privilexio de repercutir custos con escasa información ao usuario, xa que dispoñen da súa conta e do seu diñeiro. Vivimos un momento no que as autoridades están máis preocupadas por outros aspectos, que por mellorar as prácticas bancarias coa clientela. Os bancos teñen moito que mellorar.
É evidente que hai, e haberá, diversas circunstancias que comprometen a liquidez do sistema financeiro. A medida que a inflación manteña o seu repunte, o Banco Central Europeo retirará liquidez e subirá os tipos de interese. Moitas entidades teñen vencementos de emisións de débeda que deben renovar ou amortizar, e a morosidade crece aos poucos, así como o número de inmobles que adquiriron para evitar a morosidade ou por adxudicacións hipotecarias. Este panorama fai que as entidades precisen aumentar o seu aforro procedente de clientes, mesmo se deben dar a cambio fortes tipos de interese.
O aforrador debe aproveitar todas as oportunidades do mercado, pero debe sopesar a que tipo de entidade diríxese, porque algunhas deseñan unha oferta puntual para logo esquecerse e sobrecargar de comisións e gastos ao cliente que captaron. O importante é se a entidade á que desexa traspasar os seus aforros ten unha boa reputación de fidelización do cliente. En todo caso, debe presionar á súa propia entidade para que remunere os seus aforros como a competencia.
“O aforrador debe presionar á súa propia entidade para que remunere os seus aforros como a competencia”
Convén fixarse en varios aspectos: se deixan ou non cativo o diñeiro e a que prazo, se esixen a compra doutros produtos financeiros e se teñen penalizacións por retirar os fondos. Por suposto, tamén hai que ter moi presente a rendibilidade e examinar con detemento as ofertas con rendas en especie, como agasallos, para saber cal é a súa verdadeira valoración no mercado.
Transparencia e economía nos custos, axilidade na resolución das solicitudes e que evite enviar cartóns ou vender produtos que non se solicitaron. Hai que pedir lealdade e bo trato.
A restrición crediticia continúa e continuará, polo menos, durante o próximo ano. A razón é que o sistema financeiro español non acaba de acometer, sobre todo as caixas de aforros, a reestruturación que lle permita recuperar a súa estabilidade para ter fondos dispoñibles para novos préstamos e créditos. Tamén é certo que a demanda de crédito diminuíu pola recesión.
É complicado predicir cando se normalizará a situación porque sobre o sistema financeiro penden novas regulacións que levarán aparelladas unhas maiores necesidades de capital para dar préstamos e créditos, o que contribúe á restrición crediticia. Ademais, a morosidade aínda non tocou teito. Como numerosas entidades van recortar moito os seus beneficios, é moi difícil que aumenten o crédito que conceden. Máis ben ao contrario: darán menos e serán máis caros.
“Hai que pedir ao banco transparencia e economía nos custos, axilidade, lealdade e bo trato”
Parece que o mercado de caixas de aforros quedará concentrado en algo máis de 20 ao final do proceso. Partimos de 45, así que quedarán ao redor da metade. Pero iso non é o importante, senón aclarar se as autoridades están dispostas a regular estas entidades e equiparalas aos bancos en case toda a súa regulación, e se se evita o seu control por parte das comunidades autónomas, un dos seus maiores lastres.
Cantas menos entidades haxa, a competencia entre elas será menor e a clientela enfrontarase a un mercado máis concentrado ao final do proceso. Isto fará crecer os custos bancarios e restará oportunidades de financiamento ás empresas. No entanto, a situación actual é insustentable e será o prezo que se deba pagar por ter entidades máis estables.
É moi posible que outras teñan dificultades. Se non perdas, si beneficios ridículos. A morosidade real das caixas de aforros ao sumar os activos adxudicados (que proceden de operacións morosas e non poden facerse líquidos no curto prazo) e os riscos en moura case alcanzan o 10%.
Estarán mellor os grandes bancos, porque son menos locais e desenvolven un negocio máis global. Recollen beneficios en países cuxa economía non está tan afectada como en España.
“A fusión das caixas fará crecer os custos bancarios e restará oportunidades de financiamento ás empresas”
Todos os produtos complexos deben explicarse de forma sinxela, pero realista. As normas Mifid (a nova directiva europea que afecta os produtos financeiros) obrigan ás entidades a proporcionar ao aforrador toda a información segundo o seu perfil e a advertirlle dos riscos inherentes á operación.
Se un aforrador subscribe un produto financeiro complexo e sofre perdas inesperadas, a responsabilidade é en esencia de quen lle asesorou mal. É intolerable, ademais dun incumprimento normativo, que unha entidade financeira traslade riscos a simples aforradores ou pequenos clientes sen a debida información. Un exemplo son os “swaps” de tipos de interese que se venderon de maneira masiva durante 2007 e 2008 e que fixeron perder moito diñeiro a clientes desinformados.
