Mediación notarial: que é e en que casos podes pedila

A mediación notarial e a arbitraxe foron propostas como solucións extraxudiciais de conflitos para axudar a desconxestionar os tribunais polo parón ocasionados pola covid-19. Así está recollido dentro do “plan de choque do Consello Xeral do Poder Xudicial para a reactivación tras o estado de alarma”, aprobado o 16 de xuño.

Que diferenzas hai entre mediación notarial e arbitraxe?

A mediación notarial e a arbitraxe son procesos extraxudiciais que requiren a voluntariedad de participación das partes implicadas. A mediación, entendida como un acto xenérico —non vinculada á figura dun notario— é o paso previo á arbitraxe.

?  A principal diferenza entre mediación e arbitraxe é a quen lle corresponde resolver o conflito. Na arbitraxe quen resolve é un terceiro, mentres que na mediación as partes son as que deben acordar unha solución mutuamente satisfactoria.

?  A arbitraxe é gratuíto para ambas as partes, supón a renuncia á vía xudicial, non require avogado —aínda que este pode participar—, é un procedemento rápido e a resolución adoptada, o laudo arbitral, é vinculante e executiva.

?  A mediación, se é notarial, ten un custo equivalente á suma das das horas dedicadas polo notario —o Consello Xeral do Notariado establece un importe medio de 150 euros a hora— e dos gastos externos. Esta cantidade adoita dividirse entre as partes que solicitan a mediación. O acto de mediación, tamén moi áxil, pode concluír cun acordo, que será vinculante e poderá ser elevado a escritura pública para que teña efecto executivo (para iso será necesario pagar o correspondente arancel notarial). Tamén pode finalizar sen acordo, nese caso é recomendable acudir a unha arbitraxe.

Que é a mediación notarial?

Segundo define o Consello Xeral do Notariado, a mediación notarial é “un procedemento extraprocesal de resolución de conflitos ou desavinzas de maneira privada e pacífica dirixido por un mediador que fomenta un mellor diálogo entre as partes”. O mediador, que pode ser un notario, non ten autoridade para impor un acordo e unicamente axuda á resolución do conflito, evitando así acudir aos tribunais de xustiza. A mediación notarial está regulada pola Lei 5/2012, de 6 de xullo, de mediación en asuntos civís e mercantís.

Cando se pode solicitar unha mediación notarial?

Para que a mediación iníciese require que as partes en litixio opten por esta vía. Tamén pode comezar unilateralmente coa invitación formal dunha das partes á outra a través dun centro de mediación ou un notario mediador. Neste último caso, o notario ha de estar formado para desempeñar esta función.

• A mediación notarial pode aplicarse no ámbito civil para reclamacións de responsabilidade civil, conflitos entre coherederos ou copropietarios, contratos bancarios, hipotecarios e de seguros, e contratos de compravenda de vivenda e de arrendamento.
• Ademais, a mediación pode solicitarse no sector mercantil para a resolución de conflitos entre socios, empresas e clientes, empresas e provedores, empresas e traballadores, enfrontamentos de propiedade intelectual, entre empresas e empresariais derivados de construción civil.
• Na contorna familiar tamén é posible acollerse á mediación notarial en disputas por herdanzas, matrimoniais, por parellas de feito, por patria potestade e tutela…

Como é o proceso de mediación?

Segundo establece o Consello Xeral do Notariado, toda mediación comeza cunha sesión na que o mediador informa as partes de como é o proceso —características, organización, consecuencias xurídicas do acordo que se pode alcanzar e prazos para asinar a acta constitutiva—, á vez que presenta un convenio de confidencialidade para a súa firma.

? Nesta sesión informativa o notario mediador expón a súa imparcialidade, neutralidade e deber de confidencialidade, así como a súa flexibilidade para adaptarse ás necesidades das partes. Ademais, manifesta a posibilidade aos intervenientes de abandonar o proceso de mediación en calquera momento se o consideran necesario.

? O proceso de mediación leva unha sesión constitutiva e de recollida de información, pola que o mediador busca crear un espazo de diálogo entre as partes e que estas teñan unha visión compartida do conflito. O obxectivo é identificar os temas de controversia para atopar un acordo.

? Antes das sesións de negociación conxuntas, o mediador ten unha reunión individual con cada unha das partes para detectar outros posibles asuntos non abordados na negociación bilateral que poden afectar á consecución do acordo.

? As sesións de negociación, propiamente ditas, serán tantas como sexan necesarias, animándose ás partes a propor acordos para solucionar cada punto de diverxencia, chegando así a un acordo.

Sempre se chega a un acordo?

Como xa comentamos, a mediación pode concluír con acordo (o Consello Xeral do Notariado estima que isto é así no 70 % dos casos), que deberá ser asinado por ambas as partes e polo mediador. Tamén pode finalizar sen acordo porque algunhas das partes dean antes por concluídas as actuacións, esgótese o tempo acordado para que se desenvolva o procedemento ou o mediador constate que as posturas dos implicados son irreconciliables.