De verdade aforramos enerxía grazas ao cambio de hora? Cada vez que hai que atrasar ou adiantar as manecillas do reloxo, o debate rexorde. Hai expertos que din que este cambio axuda a aforrar electricidade e diñeiro. Pero os seus detractores afirman que a medida dista moito de ser eficaz, porque o que aforramos por unha banda, pérdese por outro. A polémica é máis acendida este ano xa que, en 2019, suprimirase o cambio de hora en toda a Unión Europea e haberá que tomar una decisión: ou quedamos co horario de inverno, ou o facemos co de verán.
/imgs/2018/07/cambio-hora-reloxos.jpg
O cambio de hora aforra o 5 % do consumo eléctrico, segundo o Instituto paira a Diversificación e Aforro da Enerxía
Cada ano hai que cambiar de hora os reloxos dúas veces: o último domingo de marzo (cando adiantamos una hora) e o último de outubro (cando a atrasamos). Una medida imposta pola directiva europea 2000/84/CE, que afecta a todos os Estados membros, e que en España está recollida no Real Decreto 236/2002, de 1 de marzo . Seguindo coa tradición, o próximo fin de semana, atrasaremos os reloxos paira adoptar o horario de inverno . Con todo, é posible que sexa a última vez que o fagamos. A Comisión Europea (CE) decidiu comezar a tramitar a eliminación de dita normativa, despois de que una enquisa, impulsada pola propia CE en xullo, desvele que a maioría dos cidadáns europeos así o quere. Segundo esta proposta, en 2019 elixiremos entre o horario de inverno e o de verán, e fixarémolo como o definitivo.
Pero non todo está tan claro, porque o cambio de hora esperta argumentos a favor e en contra. Os defensores alegan, sobre todo, o aforro económico e enerxético da medida. Os detractores, pola súa banda, sinalan que os supostos beneficios esgrimidos son poucos e que ademais non compensan os trastornos que provocan na saúde estes cambios.
Como se aforra enerxía co cambio de hora?
O aforro de enerxía é o argumento máis repetido a favor de mover o reloxo. Segundo o Instituto paira a Diversificación e Aforro da Enerxía ( IDAE ), dependente do Ministerio paira a Transición Ecolóxica, os cambios na manecilla do reloxo supoñen un aforro do 5 % do consumo eléctrico . O motivo é que adecúan a hora para que haxa un maior aproveitamento da luz natural, ao facer coincidir o día coa xornada laboral.
E este aforro de enerxía, di o IDAE, tradúcese nunha rebaixa das facturas por electricidade: en total, uns 300 millóns de euros. Deles, 90 millóns corresponderían ao aforro nos fogares (uns seis euros por familia) , e os outros 210 millóns á industria ou sector servizos. Pero estas cifras son potenciais, é dicir, paira alcanzalas é necesario prescindir da iluminación artificial cando non é indispensable.
En Europa, a Comisión Europea tamén apoia o cambio de hora como modo de baixar o consumo de enerxía, aínda que recoñece que non puido cuantificalo. O aforro real da medida é difícil de determinar, afirma este organismo, e, en todo caso, “parece relativamente limitado”, recoñece. Ademais, o Parlamento Europeo aprobou en febreiro una resolución non vinculante para que a Comisión revise a súa directiva e, en caso de frutificar a petición, o cambio de hora podería ter os seus días contados.
Pero, de verdade merece a pena?
Con todo, os detractores, en especial moitas asociacións ecoloxistas e protectoras do medio ambiente, sinalan que o cambio de hora ten máis de medida simbólica, paira concienciar sobre a importancia de aforrar enerxía, que de aforro real. Os críticos sosteñen que aínda que as familias e as empresas consuman menos electricidade polas mañás, xa que a iluminación luz natural fai innecesario acender a luz, acaban desperdiciando ese aforro polas tardes, en forma dun maior uso de calefacción no inverno e de sistemas de refrixeración no verán.
E algúns estudos danlles a razón. O cambio de hora, ao contrario do que se busca, pode mesmo incrementar o consumo de enerxía en casa nun 1 %, como consecuencia do incremento en calefacción e aire acondicionado , di una investigación realizada en 2008 en Estados Unidos. Outra do Departamento de Enerxía deste país limita o aforro enerxético do cambio de hora a un 0,5 %.
Ademais, segundo os críticos, os posibles beneficios non compensan os quebradizos de cabeza paira os cidadáns, nin os posibles trastornos sobre a saúde, xa que os médicos sinalan que o cambio de hora afecta o organismo provocando somnolencia, fatiga e, mesmo, irritabilidad pasaxeira . O motivo é que o cambio de hora trastorna o ritmo circadiano, o noso reloxo interno, un sistema que adapta o ritmo do organismo aos ciclos do día e a noite e pode orixinar problemas de soño se non funciona ben.
Os detractores do cambio de hora piden medidas paira aforrar enerxía todo o ano máis eficientes que mover as manecillas do reloxo. Un exemplo é o uso de fotocélulas ou sensores que apagan ou regulan a luz en función da luz natural -una medida xa obrigatoria paira os novos edificios, como recolle o Código Técnico da Edificación -, aínda que hai outras formas de gastar menos electricidade, como xeneralizar as lámpadas LED ou deseñar os edificios de modo que aproveiten mellor o sol, a través de xanelas ben orientadas ou lucernarios.
