Estes territorios ou estados onde a determinadas persoas ou entidades sométeselles a unha escasa ou nula tributación son coñecidos sobre todo pola tendencia de empresas ou grandes fortunas de acudir a eles como forma de evasión fiscal. En concreto, considérase paraíso fiscal a todo aquel territorio no que non se aplique un imposto idéntico ou análogo ao Imposto sobre a Renda das Persoas Físicas, ao Imposto sobre Sociedades ou ao Imposto sobre a Renda de non Residentes, segundo corresponda.
Xunto aos paraísos, existen tamén os chamados territorios de baixa tributación, que posúen réximes fiscais preferentes ou de privilexio nos que a tributación real e a opacidade fiscal é similar á dos paraísos fiscais.
Todos eles teñen unhas características comúns que os fan moi atractivos, como destinos de grandes fortunas. Son territorios cun sistema dual, é dicir, teñen un réxime fiscal diferente en función de se o titular é ou non residente do país. Ademais, son países onde o segredo, a confidencialidade e o anonimato do titular e das súas contas están asegurados. Hai, tamén, unha ausencia de calquera norma que limite e controle os movementos de capitais.
46 paraísos fiscais, segundo o Goberno español
Na actualidade, o Ministerio de Asuntos Exteriores español recoñece a existencia de 46 paraísos fiscais, repartidos por todo o continente. Entre outros, destacan Andorra, Bahamas, Bermudas, Brunei, Emiratos Árabes Unidos, Xibraltar, Illa de Man, Illas Caimán, Illas Virxes, Xamaica, Xersei, Líbano, Xordania, Mauricio, Panamá, Singapura, Illas Seychelles…
Todos estes destinos, e outros moitos, son utilizados por elevados patrimonios que desexan evitar que nos seus países unha parte das súas ganancias estea baixo o control de Facenda.
Algunhas veces a instalación de empresas nestes territorios pode estar xustificada como planificación fiscal, e non como evasión de impostos, sempre que a entidade demostre a súa intención de expandir na zona o seu negocio
No entanto, en moitas ocasións, estes territorios utilízanse para crear sociedades de forma opaca. Neste caso, xa se está incorrendo nun delito sancionable.
De feito, aínda que os paraísos fiscais non son ilícitos, facilitan a fraude e a evasión fiscal e posibilitan o branqueo de capitais. Por iso é polo que os gobernos sempre os teñan baixo vixilancia e establezan políticas de cooperación internacional para detectar prácticas irregulares que teñan que ver coa tenencia de contas nestes territorios.
Ademais, os paraísos fiscais fomentan e estimulan a especulación financeira, creando inestabilidade nos mercados. Iso é posible porque a través destas sociedades fantasma (como firmas de fondos de investimento instaladas en territorios como a Illa de Man, Caimán ou Xersei) pódense comprar accións en bolsa, que se venderán cando suban de valor.
En calquera caso, as operacións máis nefastas que poden realizarse desde paraísos fiscais están relacionados co branqueo de diñeiro por parte de mafias ou grupos terroristas. Tamén poden ser unha vía segura para o financiamento deste tipo de grupos, xa que estes centros non dan información nin sequera aos tribunais.
Lei contra a fraude fiscal
En España aprobouse recentemente unha lei de prevención da fraude fiscal que se ocupa, entre outros aspectos, dos paraísos fiscais (lei 36/2006 de 29 de decembro). Segundo esta lei, as operacións con paraísos fiscais e territorios de baixa tributación son fórmulas de planificación fiscal abusiva.
A lei establece unha serie de medidas para detectar a fraude. Tamén di que a listaxe de paraísos fiscais irá diminuíndo a media en que devanditos territorios subscriban acordos de intercambio de información. Outros desaparecerán, como Xibraltar, previsto para o ano 2010.
A fraude fiscal é un fenómeno do que se derivan graves consecuencias para a sociedade no seu conxunto. Supón unha diminución para os ingresos públicos, o que afecta á presión fiscal que soportan os contribuíntes cumpridores; condiciona o nivel de calidade dos servizos públicos e as prestacións sociais; distorsiona a actividade dos distintos axentes económicos, de tal modo que as empresas fiscalmente cumpridoras deben enfrontarse á competencia desleal das incumplidoras; en definitiva, a fraude fiscal constitúe o principal elemento de inequidad de todo sistema tributario.
Moitos identifican os paraísos fiscais con evasión e fraude. Con todo, recorrer a un destes paraísos non significa realmente estar á marxe da lei. En territorios antes mencionados como Andorra, Bermudas ou Illas Virxes, depositan diñeiro frecuentemente as grandes empresas e, sobre todo, as grandes entidades financeiras. Grandes empresas como Telefónica instalaron sociedades ?holding? en territorios como as Illas Virxes Británicas e Santander e BBVA, as grandes entidades financeiras españolas, contan con firmas de xestión de fondos de investimento en Bahamas, Xersei, Illa de Man, Illas Caimán, Illas Virxes ou Antillas Holandesas.
O principal beneficio que obteñen por iso é un gran aforro fiscal, ao non ter que pagar impostos, operación legal e permitida
Ademais, entre as actividades que desenvolven os dous grandes bancos españois nestas zonas destacan a emisión e tenencia de participacións preferentes. Tamén son propietarios de bancos tradicionais ou de xestoras de fondos en países como Andorra ou Panamá.
No entanto, si que é certo que asentarse nun paraíso fiscal facilita a realización de operacións opacas das cales se descoñece quen foi realmente o titular. En ocasións, de feito, descubriuse que a alta tentación de utilizar estes territorios como forma de ocultar operacións leva ás entidades a incorrer nos delitos comentados de opacidade nas contas e branqueo de capitais. Nalgunhas ocasións, tamén as grandes empresas españolas víronse envoltas en operacións irregulares como as mencionadas.
