É unha das protagonistas da Declaración da Renda, pero os beneficios fiscais que achega a adquisición da vivenda habitual chegan ao seu fin ou, polo menos, limitaranse moito en función das rendas de cada cidadán. Este é o último exercicio no que todos os contribuíntes que cumpran cos requisitos poderán desgravar por comprar un piso sen que se teñan en conta os seus ingresos anuais. Quen realizase este investimento despois do 31 de decembro de 2010, só poderá aplicarse a dedución se cobra menos de 24.107 euros ao ano e só gozarán dela de maneira íntegra quen non alcancen 17.107 euros. A raíña das deducións di adeus, pero moitos cidadáns aínda están a tempo de minorar a súa factura fiscal. Quen compraron a súa casa antes do 1 de xaneiro de 2011 poderán gozar da desgravación este ano e durante décadas. Ademais, a rehabilitación, a construción e a ampliación do piso tamén desgravan, do mesmo xeito que as cantidades depositadas en contas vivenda.
Adquisición de vivenda habitual e rehabilitación
Imagen: Christa RichertA adquisición non é o único suposto que dá dereito a unha dedución por investimento na vivenda habitual. A rehabilitación, a construción e a ampliación do piso tamén desgravan, do mesmo xeito que as cantidades depositadas en contas vivenda. Ademais, quen realizasen obras e instalacións de adecuación na súa residencia por razón de discapacidade poden gozar dunha redución ao pagar a Facenda. E por primeira vez neste exercicio, os contribuíntes que realizasen reformas dirixidas a mellorar a eficiencia enerxética da súa casa ou o edificio no que estea situada contan cunha desgravación.
Para ter dereito á dedución, a adquisición pode efectuarse por compravenda, permuta, herdanza, legado ou doazón, pero exclúese a nuda propiedade ou o usufructo.
Enténdese por vivenda habitual a edificación que constitúa a residencia do contribuínte durante un prazo continuado de polo menos tres anos e onde habite de maneira efectiva e con carácter permanente nun prazo non superior a 12 meses, contados desde a data de adquisición ou terminación das obras. Considéranse vivenda habitual os anexos que non constitúan a vivenda propiamente dita -xardíns, parques, instalacións deportivas, piscinas-, sempre que se adquiran de modo conxunto co inmoble. Tamén as prazas de garaxe compradas xunto coa casa cun límite de dous.
Para desgravar por rehabilitación, o importe das obras ha de ser do 25% do valor do piso
Para que o cidadán poida desgravar pola rehabilitación da súa vivenda, é necesario que as obras se cualificasen como actuación protexida e que o seu obxecto principal sexa a reconstrución do inmoble mediante a consolidación e o tratamento das estruturas, fachadas ou cubertas. Ademais, é imprescindible que o custo global das obras sexa superior ao 25% do prezo de compra da vivenda, se esta adquiriuse nos dous anos anteriores ao comezo da rehabilitación ou do valor de mercado que tivese o piso cando empezaron as obras. Para calculalo, descóntase a parte proporcional que corresponde ao chan.
Algunhas persoas exponse comprar un piso antigo a un prezo máis barato para reformalo, conscientes de que se pode desgravar pola súa rehabilitación. Pero non todas as obras desgravan e o custo da renovación pode chegar a ser elevado se se busca ter dereito a beneficios fiscais. Se un cidadán compra unha vivenda por 200.000 euros, tería que gastar máis de 50.000 na rehabilitación e non podería sumar estas deducións ás da adquisición do piso. Quizá sexa máis indicado, en canto a desgravacións refírese, para quen xa terminou de pagar a vivenda, posto que non solapa dous beneficios fiscais, senón que os obtén de maneira sucesiva, primeiro pola compra e logo pola rehabilitación.
En todo caso, antes de comezar as reformas, o contribuínte debe informarse de cales son os conceptos polos cales pode gozar da dedución. Os gastos de conservación como o pintado, o revogo ou o arranxo de instalacións están excluídos, xunto coa substitución de elementos como a calefacción, os ascensores ou as portas de seguridade. Tampouco se consideran dentro da rehabilitación as melloras realizadas na vivenda.
A cantidade límite que dá dereito a dedución por adquisición ou rehabilitación de vivenda é de 9.015 euros anuais. Se a rehabilitación ou a adquisición realizouse con financiamento alleo, as cantidades financiadas enténdense investidas a medida que se amortizan os préstamos obtidos. É dicir, no caso de que unha persoa compre a casa mediante unha hipoteca, pódese desgravar as cantidades que desembolse cada ano. Por tanto, a base da dedución está constituída tanto pola amortización do capital como polos intereses e o resto de gastos do financiamento.
Se as condicións do préstamo hipotecario inclúen a contratación de seguros de vida e de incendios, estes forman parte da base de dedución e tamén as cantidades que tivese que abonar a persoa que compra a vivenda en concepto de gastos e tributos como o IVE, notaríaa, o rexistro ou o Imposto sobre Transmisións Patrimoniais e Actos Xurídicos Documentados.
Desta cantidade -9.015 euros-, os contribuíntes pódense deducir un 15%, tras sumar os tramos estatal -7,5%- e autonómico -7,5%-. En Cataluña, o tramo autonómico é dun 6% en xeral e dun 9% se se aplica o réxime especial, só para quen cumpran unha serie de requisitos.
Construción e ampliación da vivenda habitual
Outra das opcións que ten o contribuínte é pagar directamente os gastos derivados da execución das obras ou entregar a conta este diñeiro ao promotor da vivenda. A compra sobre plano é unha das fórmulas que utilizaron algúns cidadáns que aínda non podían comprar o seu piso, pero querían desgravarse antes de que se limitasen os beneficios fiscais en 2011.
Un dos requisitos para obter a dedución é que as obras terminen nun prazo que non supere o catro anos desde o inicio do investimento. Pola contra, ademais de non poder practicarse a desgravación polas cantidades investidas a partir dese momento, tamén se perderá o dereito ás efectuadas con anterioridade.
Este é un dos problemas ao que se enfrontan os compradores que adquiriron a súa vivenda sobre plano: é posible que, coa crise, non chegue a estar construída no prazo requirido.
Para obter a dedución na Declaración da Renda, as obras deben terminar en menos de catro anos desde o inicio do investimento
No entanto, hai unha serie de escenarios que poden supor un aumento nos prazos. No caso de que o promotor das obras estea en situación de concurso, amplíase outro catro anos. Tamén se modifica en caso doutras situacións excepcionais que non sexan imputables ao contribuínte e xeren a paralización das obras.
En canto á ampliación, enténdese cando se aumenta a superficie habitable mediante o cerramento da parte descuberta ou calquera outro medio de forma permanente e durante todas as épocas de ano. Se unha persoa compra a vivenda contigua ou outra situada nun nivel inmediatamente superior ou inferior para unila á residencia habitual e ampliar a súa superficie, tamén pode desgravar por este concepto.
As cantidades investidas que dan dereito a dedución e as porcentaxes aplicables son os mesmos que para a adquisición e a rehabilitación da vivenda.
Conta vivenda
Os contribuíntes poden gozar de deducións polo diñeiro aforrado nos exercicios anteriores á adquisición, construción ou rehabilitación da residencia habitual, sempre que se depositou en contas vivenda.
Para que forneza efecto a dedución, é necesario cumprir varias condicións. O diñeiro ha de estar depositado nunha entidade de crédito e nunha conta separada, pero non é necesario que teña a denominación específica de conta vivenda. Cada contribuínte só pode manter unha conta, que deberá identificarse de modo separado na declaración do imposto. Tamén é necesario que os saldos se destinen en exclusiva á adquisición, construción ou rehabilitación da vivenda habitual.
A compra debe materializarse no prazo de catro anos desde a súa apertura. Pero debido aos problemas de crédito que xerou a crise, este período quedou ampliado en dous anos máis que, aínda que non dan dereito a desgravarse, permiten que os contribuíntes teñan un tempo adicional para adquirir a súa casa.
A cantidade máxima con dereito a dedución é 9.015 euros e a porcentaxe que se aplica alcanza o 15%.
Obras de adecuación por razóns de discapacidade
Os cidadáns que fagan obras destinadas a mellorar o desenvolvimiento dunha persoa con discapacidade tamén teñen dereito a deducións por investimento na vivenda habitual.
Entre estas modificacións figuran as obras que impliquen unha reforma do interior da vivenda ou que varíen elementos comúns do edificio que sirvan de paso necesario entre a vía pública e a leira urbana, como escaleiras, corredores, ascensores, portais ou calquera outro elemento arquitectónico.
A dedución por adecuar unha casa por razóns de discapacidade é compatible con outros investimentos en vivenda habitual
Para beneficiarse da desgravación, é necesario que as obras se cualifiquen como necesarias para a accesibilidade e comunicación sensorial que facilite o desenvolvimiento digno e adecuado das persoas con discapacidade. Isto farase mediante certificado ou resolución expedido polo IMSERSO.
Non é imprescindible que a persoa con discapacidade sexa o propio contribuínte. Tamén se pode aplicar a dedución se o discapacitado é o seu cónxuxe ou un parente de ata terceiro grao que conviva con el. Calquera destas persoas han de ocupar a vivenda a título de propietario, arrendatario, subarrendatario ou usufructuario. Ademais destes beneficiarios, tamén se poden aplicar a dedución os contribuíntes que sexan copropietarios do inmoble onde residan as persoas con discapacidade e onde se realicen obras de modificación dos elementos comúns do edificio.
A base da dedución está constituída polo importe satisfeito no exercicio polo contribuínte en concepto de obras e instalacións de adecuación da vivenda. O límite máximo do investimento con dereito a esta dedución establécese en 12.020 euros anuais. Se se rexistra un exceso nas cantidades investidas, non pode trasladarse a exercicios futuros.
Neste caso, a porcentaxe de dedución é do 20%, resultado de sumar o tramo estatal (10%) e o autonómico (10%). Só no caso de Cataluña esta porcentaxe ascende ao 12%, co cal, o total é do 22%.
Ademais, o límite de 12.020 euros anuais é independente dos 9.015 que se establecen para outros conceptos como adquisición, construción ou rehabilitación da vivenda habitual. Deste xeito, un contribuínte pode desgravarse 2.404 euros pola adecuación e 1.352 pola compra da vivenda.
Xunto coas desgravacións anteriores, este exercicio inclúese unha nova dedución aplicable aos contribuíntes que fixesen obras na súa vivenda habitual. Han de estar destinadas á mellora enerxética, como pode ser a substitución das instalacións de electricidade, auga, gas ou outras subministracións, ou que favorezan a accesibilidade ao edificio ou ao propio domicilio.
Por obras de mellora enerxética pódese deducir un 10% das cantidades abonadasInclúe as reformas realizadas desde o 14 de abril de 2010 e poden obter a dedución -que ascende ao 10% das cantidades abonadas pola obra- os contribuíntes cunha base impoñible inferior a 53.007 euros. Iso si, é imprescindible que pagasen mediante cartón, transferencia bancaria, cheque nominativo ou ingreso na conta das persoas que realicen as reformas. En ningún caso acéptase o pago en metálico.
En cada declaración hai uns límites de 4.000 euros para quen teñan unha base impoñible igual ou inferior a 33.007, que se reduce de maneira progresiva ata desaparecer para quen superen 53.007 euros. As cantidades abonadas que non puideron deducirse por exceder a base máxima, poderán deducirse ao longo do catro exercicios seguintes.
A base acumulada por vivenda en todos os períodos impositivos non pode ser superior a 12.000 euros. En todo caso, é incompatible coa dedución por investimento na vivenda habitual.
