As últimas reformas na Xustiza provocaron a oposición dun amplo sector do mundo xudicial. Numerosos avogados, xuíces, procuradores ou secretarios consideran que se están dando pasos para crear unha xustiza de dúas velocidades: unha para ricos e outra para o resto dos cidadáns. Á polémica Lei de Taxas únese agora a Reforma do Rexistro Civil que, se sae adiante, case con total seguridade terminará co carácter gratuíto de numerosos servizos polos que agora non hai que pagar. A continuación analízanse as novidades que expón o anteproxecto de Lei de Reforma Integral dos Rexistros, elaborado polo Ministerio de Xustiza.
Que é o Rexistro Civil
No Rexistro Civil inscríbense feitos relativos ao estado civil das persoas: nacemento, filiación, nome e apelidos e o cambio dos mesmos, emancipación e habilitación de idade, a nacionalidade e veciñanza, declaracións de ausencia ou falecemento, matrimonio, defunción; tamén a patria potestade e a tutela así como as modificacións xudiciais da capacidade das persoas ou que estas foron declaradas en concurso, quebra ou suspensión de pagos.
O Rexistro Civil é único e está formado polos Rexistros Civís Municipais, os Consulares e o Rexistro Civil Central. Ademais hai 7.661 xulgados de paz que actúan como rexistros civís municipais delegados.
Coa nova lei haberá menos oficinas do Rexistro Civil
Ata agora, son gratuítos os asentos (anotacións), as licenzas de enterramento e os expedientes relativos ao Rexistro Civil que non estean exceptuados de maneira expresa.
No ano 2010 culminou un ambicioso proxecto de dixitalización e informatización dos Rexistros Civís Municipais. Millóns de páxinas foron dixitalizadas para facilitar o acceso dos cidadáns ás partidas de nacemento, matrimonio, defunción. Ademais, en xullo de 2011 aprobouse a Lei do Rexistro Civil que adaptaba a norma de 1957 ás necesidades actuais e cuxa entrada en vigor estaba prevista para 2014.
Como afecta a reforma
A reforma do Rexistro Civil que agora se pretende levar a cabo modifica a aprobada o ano pasado en bastantes aspectos.
No Rexistro Civil entrarán informacións como a inscrición do domicilio, os seguros de vida e accidentes, plans de pensións e seguros de deceso
De momento, o que hai sobre a mesa é un borrador de anteproxecto de Lei de Reforma Integral dos Rexistros, elaborado polo Ministerio de Xustiza, que introduce bastantes cambios, entre eles os seguintes:
Reduce o número de oficinas
O borrador sinala no seu preámbulo que o novo réxime organizativo “reduce o número de oficinas, asignando ás mesmas carácter provincial”. En principio, terían unha oficina do Rexistro Civil todas as capitais de provincia, Ceuta, Melilla e as cidades de Eivissa, Mahón, Arrecife, Puerto del Rosario, Santa Cruz de la Palma, San Sebastián de la Gomera e Valverde.
Na actualidade, dentro de una mesma provincia, pode haber varias oficinas do Rexistro, algo que facilita aos cidadáns o acceso aos servizos que proporciona. Para realizar as inscricións ou solicitar unha acta será, por tanto, necesario desprazarse ata as cidades con Rexistro Civil, aínda que se supón que quen teñan acceso a Internet poderán facer moitos dos trámites en liña. Aínda que hai que ter en conta que aínda un amplo sector da poboación non ten acceso a Internet, ou non sabe usalo.
Atribúese a “llevanza do Rexistro Civil” aos rexistradores da propiedade e mercantís
Ademais, os rexistradores da propiedade e mercantís terán a consideración de encargados das Oficinas do Rexistro Civil. Segundo sinala o borrador do anteproxecto, eles mesmos sufragarán de forma íntegra os custos derivados da prestación do servizo público do Rexistro Civil, incluíndo os seus honorarios, mediante a aplicación dos correspondentes aranceis.
Isto na práctica significa que moitos dos trámites que deba realizar o cidadán serán de pago, pois estarán suxeitas a aranceis varias xestións que agora son gratuítas. Segundo aseguraron desde o Ministerio de Xustiza, pola inscrición de nacementos e defuncións non haberá que pagar ningunha taxa. Pero descoñécese, de momento, canto se abonará por outros conceptos como a obtención dos certificados ou por realizar outras inscricións.
A celebración do matrimonio civil, ante notario
Esta é outra das novidades que introduce o borrador e que tamén xerou moita polémica. Se na Lei de 2011, o artigo 58 atribuía a celebración do matrimonio civil aos alcaldes ou aos concelleiros nos que aqueles deleguen, o novo texto di só que “o matrimonio civil celebrarase ante notario”. Suponse, por tanto, que os cidadáns que queiran casar polo civil terán que encartarse ás tarifas de notaríaa.
Ademais, antes do matrimonio, o notario será o encargado de tramitar unha acta onde se acredite que os contraentes cumpren cos requisitos para casar e practicará todas as probas que estime necesarias, sexan ou non propostas polos requirientes. Tras realizalas, fará un acta na que conste que non hai impedimentos. É probable que todo isto encareza bastante os trámites previos ao matrimonio.
Hai que inscribir o réxime económico matrimonial
Agora, cando dúas persoas casan, o réxime económico é o que se aplica na comunidade autónoma, salvo declaración contraria. Na maioría das rexións rexe o réxime de sociedade de gananciales, mentres outras teñen neste ámbito o seu propio dereito. En Cataluña aplícase por defecto a separación de bens.
Na actualidade, só se os contraentes queren modificalo, van ao notario e cámbiano, nunha xestión que custa entre 50 e 100 euros. Por tanto, aínda que a inscrición no Rexistro Civil fose gratuíta, o cal aínda non se concretou, é posible que os trámites previos teñan un custo e, coa entrada en vigor da lei, podería ser obrigatorio contar cunha acta notarial que certifique o réxime matrimonial.
Será necesaria unha acta notarial para inscribir algúns nacementos
A Lei de 2011 establece que, nos nacementos que se produzan fose do establecemento sanitario, os obrigados a facer a inscrición terán 10 días para declarar o nacemento. Basta, con esta normativa, con presentar o documento oficial xunto ao certificado médico preceptivo ou, na súa falta, un escrito acreditativo. Cando a Lei entre en vigor, no canto do documento oficial haberá que presentar unha acta notarial.
Agréganse outras inscricións no Rexistro Civil
Xunto aos feitos relativos á identidade, ao estado civil e outras que ata agora se inscribían, tamén entrarán no novo Rexistro outras informacións. Entre elas destaca a inscrición do domicilio das persoas, os seguros de vida e accidentes, plans de pensións e seguros de deceso subscritos. Ademais incluiranse os testamentos outorgados e demais actos de última vontade que se determinen.
