Teño antecedentes penais, onde podo traballar (e onde non)?

Non sempre hai que ter certificado de antecedentes penais para poder traballar. En España, si queres traballar con menores, por exemplo nun colexio ou nuns campamentos de verán, é obrigatorio achegar un documento específico que probe non ser condenado por delitos contra a integridade sexual. Ademais, hai que contar co certificado de penais para traballar como policía ou en institucións penais, entre outros postos laborais. Con todo, como explicamos a continuación, na gran maioría dos casos, as empresas non poden solicitalo nin é legal utilizar o feito de que un empregado teña antecedentes para decidir si contratalo ou non.

Pódenme pedir o certificado de antecedentes penais para traballar?

Si desexas traballar pero tes antecedentes penais aínda vixentes, debes saber que a empresa, como norma xeral, non pode obrigarche a presentar un certificado no que apareza si telos ou non. E, obviamente, non se poden facer investigacións para saber si alguén ten antecedentes.

Isto é así porque facer uso dos antecedentes penais non é axustado a Dereito, xa que prima o dereito á intimidade e á reinserción laboral. Así mesmo, a nosa lexislación establece que non se debe discriminar a ningún traballador, nin no seu posto laboral nin no acceso a un traballo.

A lei di tamén que a información referida aos antecedentes penais é confidencial e está prohibido que se divulgue de maneira pública.

👉 En que postos poden pedir antecedentes

Con todo, a pesar desta norma xeral, si hai determinadas profesións nas que, por lei, cabe a posibilidade de requirir ao candidato o certificado de antecedentes penais. Este documento “permite acreditar a carencia ou existencia de antecedentes penais que constan no Rexistro Central de Penados na data que son expedidos”, tal e como cita o Ministerio de Xustiza.

Onde non podo acceder con antecedentes? En xeral, en España pódese esixir non ter antecedentes penais para:

Acceder a un posto de funcionario público relacionado coa seguridade, como policías, militares ou gardas civís.
Poder ser xuíz, notario, avogado…
Traballar como profesor de Universidade.
Exercer como médico de hospitais públicos.
Traballar como taxista.
Realizar determinadas tarefas no Banco de España e entidades de crédito.
Obter o permiso de armas.
Ser vixiante de seguridade. O Tribunal Supremo confirmou en maio de 2022 que solicitar un certificado de non estar incurso en antecedentes penais aos traballadores de nova incorporación nestas empresas é un tratamento ilícito. E lembra que xa é un requisito de acceso ás probas de selección para obter a habilitación profesional como vixiantes de seguridade, polo que non se deben pedir por parte das empresas.

Traballos con menores, sempre con certificado

O caso dos nenos e adolescentes merece mención especial. Calquera profesional que traballe con menores no noso país debe presentar un certificado, pero debe ser específico, xa que os certificados de antecedentes penais “non habilitan” para traballar con este colectivo.

Como sinalan desde o Ministerio de Xustiza, “o único certificado válido para traballar con menores en España é o certificado de delitos de natureza sexual“. Este documento serve para acreditar que a persoa que o presenta non foi condenada por delitos contra a integridade sexual.

Imaxe: styles66

Pódense cancelar os antecedentes penais?

Haberse equivocado e cumprir unha pena non debe condenar a ninguén para sempre. Por iso, os antecedentes cancélanse. Iso si, hai que ter en conta que, até ese momento, os antecedentes penais continúan producindo os seus efectos.

Cando se poden cancelar? A resposta é sinxela: cando se satisfixeron as responsabilidades penais e civís derivadas do delito que se cometeu.

O tempo de vixencia dos antecedentes penais é o seguinte, segundo indica o Código Penal:

Seis meses para as penas leves.
Dous anos para as penas que non excedan de 12 meses e as impostas por delitos imprudentes.
Tres anos para as restantes penas menos graves, inferiores a tres anos.
Cinco anos para as restantes penas menos graves, iguais ou superiores a tres anos.
Dez anos para as penas graves.

Ademais, non se debe cometer un novo delito mentres dura este prazo.

Ollo! O interesado que reúna estes requisitos debe solicitar a cancelación dos antecedentes penais ao Ministerio de Xustiza, xa que non se borran de maneira automática. Aínda que si ao tres meses non hai resposta enténdense cancelados, convén cerciorarse.

Pódenme despedir por ter antecedentes?

Ter un empregado con antecedentes pode supor nalgúns casos enfrontarse a un problema, xa sexa coa dirección, os clientes… Con todo, non sempre é unha razón para poder prescindir do traballador.

Segundo sentenza de 2019, en caso de cometer o delito durante a vixencia do contrato laboral, podería despedirse ao empregado, xa que se podería considerar que había “transgresión da boa fe contractual“. Pero non é o mesmo si o traballador ten antecedentes penais “por actos que se cometeron anos antes de comezar a traballar na empresa“; neste caso, o seu despedimento non sería procedente.